Een groeiende groep mensen zonder grote hulpvragen raakt dak- en thuisloos in Nederland. Hierbij gaat het om spoedzoekers die door een levensgebeurtenis hun woonplek verliezen en er niet in slagen om nieuwe, eigen huisvesting te vinden – ook wel aangeduid met de term economisch daklozen.
Wat is de omvang van het probleem? Op de site van het CBS staat: 'Op 1 januari 2021 waren 32 duizend mensen dakloos. Op 1 januari 2020 waren dit er ruim 36 duizend, waarmee de jarenlang stijgende trend van het aantal dakloze mensen tot stilstand kwam.
Thuisloos en bijstand
Heeft u als thuisloze wel een briefadres of krijgt u tijdelijke (maatschappelijke) opvang? Dan kunt u bijstand aanvragen in uw eigen gemeente. Bij de gemeente kunt u meer informatie over bijstand krijgen.
Als u dakloos bent, kunt u overdag terecht bij een inloophuis. U kunt gewoon binnenlopen tijdens de openingsuren. In het inloophuis kunt u opwarmen, naar de wc gaan, douchen en koffiedrinken. Soms kunt u er eten krijgen of uw kleding omruilen.
Op 1 januari 2021 waren er 32 duizend Nederlanders in de leeftijd van 18 tot 65 jaar zonder vaste verblijfplaats die sliepen op straat, in de laagdrempelige opvang of op niet-structurele basis bij familie of vrienden.
Wat blijkt: het uitdelen van gratis woonruimte is een snoeiharde bezuiniging. Ambtenaren van de staat berekenden dat een zwerver op straat 16.670 dollar per jaar kost (zorg, politie, justitie). Een appartement inclusief de begeleiding van een hulpverlener kost daarentegen slechts 11.000 dollar per jaar.
Alleen met adres een bijstandsuitkering
Alleen met een tijdelijk briefadres kunt u zonder woonadres toch recht op bijstand hebben. Als u geen briefadres krijgt, moet u zich eerst inschrijven in de Basisregistratie Personen (BRP). Pas daarna kunt u een uitkering aanvragen.
Heeft u geen huis of dreigt u dakloos te worden? Dan kunt u terecht bij de maatschappelijke opvang voor een tijdelijke verblijfplek. Deze opvang biedt ook zorg, begeleiding en praktische hulp.
Het is namelijk niet zo dat het overnachten in zo'n opvang gratis is. Nee, er wordt een kleine vergoeding voor gevraagd. Zo betaal je bij het Leger des Heils bijvoorbeeld 5 euro per nacht. Bij strenge vorst in de winter is het soms mogelijk om gratis te slapen bij het Leger des Heils.
Ben je dakloos en je zoekt een plek voor één nacht en kun je nergens slapen, dan kun je terecht bij de Nachtopvang van Humanitas Onder Dak. Hier wordt een veilige slaapplaats geboden, is er de mogelijkheid om te douchen en kleding te wassen.
Zolang er geen beslag wordt gelegd op een deel van de uitkering, krijgen daklozen 710 euro per maand. Een 'normale' uitkering bedraagt 904 euro.
Wanneer je 4 dagen/nachten samen bent in 1 woning, kan er worden geconcludeerd dat je samenwoont. En wat als je niet wilt meewerken? Dan riskeer je een afwijzing van je aanvraag of een beëindiging en/of terugvordering van je uitkering.
Een meerderheid van de geïnterviewden vindt het betalen van een eigen bijdrage voor de nachtopvang 'redelijk', 'gewenst', 'normaal' of 'logisch' voor daklozen met een inkomen. Het tarief van €5,- en €7,50 wordt als acceptabel beschouwd in vergelijking met de uitkering die daklozen ontvangen.
Relatief veel daklozen verblijven in een van de vier grootste gemeenten (Rotterdam, Den Haag, Utrecht of Amsterdam): 36 procent van alle daklozen was in 2020 in een van deze vier steden te vinden.
Het CBS publiceert jaarlijks een schatting van de omvang van de populatie feitelijk daklozen in Nederland. Daaronder worden verstaan mensen die slapen op straat, in portieken, gebruikmaken van laagdrempelige opvang, of incidenteel van opvang bij vrienden of familie. Op 1 januari 2021 ging het om 32.000 mensen.
U bent dakloos als u geen vaste woonplaats of verblijfplaats heeft. U heeft dan geen adres om te wonen of te logeren. En u staat ook niet met een adres ingeschreven in het bevolkingsregister. U bent thuisloos als u steeds wisselt van onderdak of woonplaats.
De nachtopvang biedt kosteloos een veilig bed aan aan mensen die toegeleid zijn door een erkende hulpverleningsorganisatie en die nergens anders de nacht kunnen doorbrengen; noch in hun eigen netwerk, noch bij andere opvanginitiatieven en woonvormen. Het is een laagdrempelige, maar tijdelijke oplossing.
Zij kunnen hier 's avonds en 's nachts terecht voor een praatje, een kop koffie, een warme maaltijd en een plek om te slapen. Daarnaast is er een computer met internet. Ook is het mogelijk om een arts, iemand van de sociale dienst of verslavingszorg te zien.
Mensen die niet staan ingeschreven bij een gemeente, kunnen geen adres doorgeven aan hun werkgever waardoor zij bijvoorbeeld geen arbeidscontract kunnen krijgen. Ook kunnen zij geen zorgverzekering afsluiten.
Je kunt urgentie aanvragen als je dakloos bent of dakloos dreigt te worden. Of als er sprake is van ernstige bedreiging. In alle gevallen moet je aantonen dat je met spoed een woning nodig hebt. Als je urgent woningzoekende bent, mag je een woningaanbod niet weigeren.
Meerderjarige kinderen uit huis zetten
Een meerderjarig kind mag zonder meer uit huis worden gezet, omdat je als ouder dan niet meer het gezag over je kind hebt. Je onderhoudsplicht blijft echter wel bestaan (uitzonderingen daargelaten) tot je kind 21 jaar wordt.
Er bestaan verschillende 'gradaties' van dakloosheid en een vrij grote randgroep, die weliswaar niet op straat slaapt, maar desalniettemin geen permanent adres heeft. Ook zijn er mensen zonder permanent adres die nog wel een baan hebben maar geen vast adres, omdat deze baan onvoldoende inkomsten biedt voor een woning.
alleenstaande: €1.213,06 met een vakantietoeslag van 5%; alleenstaande ouder: €1.213,06 met een vakantietoeslag van 5%; gehuwden en samenwonenden, beiden of één van beiden AOW-leeftijd of ouder: €1.642,54 met een vakantietoeslag van 5%.
Volgens het CBS telde Nederland in 2020 36.000 daklozen, in 2018 zelfs 39.000, ten opzichte van 18.000 in 2009.