Antipsychotica vormen een groep geneesmiddelen die als voornaamste doel hebben de symptomen van een psychose tegen te gaan. De term neuroleptica is verouderd, en had oorspronkelijk betrekking op de middelen chloorpromazine en reserpine.
Antipsychotica zijn medicijnen die helpen om uit een psychose te komen. Ze verminderen hallucinaties, wanen en angst. Ook helpen ze om helderder te denken. Dit komt omdat ze de effecten verminderen van bepaalde stoffen in de hersenen.
Atypische antipsychotica, ook wel antipsychotische middelen genoemd, regelen in de hersenen de hoeveelheid dopamine en serotonine, natuurlijk voorkomende stoffen. Hierdoor nemen wanen, hallucinaties en hevige onrust af. Voorbeelden zijn cariprazine, clozapine, olanzapine, quetiapine, risperidon en sulpiride.
Antipsychotica zijn niet verslavend. Wel kan enige fysieke afhankelijkheid optreden. Bij plotseling stoppen doen zich dikwijls abstinentieverschijnselen voor, die soms heftig zijn.
Bij instelling op een antipsychoticum dient de behandelend psychiater rekening te houden met verschillen tussen antipsychotica in het risico op ontregeling van metabole waarden. Dit weegt het zwaarst bij clozapine en olanzapine en weegt ook zwaar, maar minder, bij quetiapine en risperidon.
Meest storend is dat veel hulpverleners menen dat mensen die zwaar zijn geworden van een antipsychoticum niet kunnen afvallen. Dat is aperte onzin, al is wel heel moeilijk. Zoals afvallen voor iederéén moeilijk is. Goede zorg is het samen aangaan van uitdagingen”, aldus Bak.
Antipsychotica en negatieve symptomen
Emoties worden gedempt met als gevolg dat de persoon vlakker wordt en minder initiatief gaat nemen. De mate waarin dit gebeurt verschilt van persoon tot persoon, maar kan een zeer beperkende impact hebben.
Het kan tijdelijk uw leven heel erg veranderen. Het lukt veel mensen toch om goed om te gaan met de psychose, en om bijvoorbeeld werk en studie weer op te pakken. Sommige mensen krijgen één keer een psychose, en daarna nooit meer. Andere mensen krijgen vaker psychoses.
Antipsychotica kunnen worden ingedeeld in klassieke (1e generatie) en atypische antipsychotica (nieuwe).
Er zijn verschillende klachten waarvoor iemand antipsychotica kan krijgen. Deze medicijnen worden meestal gegeven aan mensen die last hebben van psychoses, een bipolaire stoornis, onrust of slaapproblemen. Tijdens een psychose kan iemand last hebben van hallucinaties en wanen.
Maar waardoor komt het dat je aankomt bij het gebruik van antipsychotica? Dit komt omdat antipsychotica de histamine 1- en serotonine 2c-receptoren blokkeren. Histamine 1- receptoren zijn betrokken bij de eetlust. Door de blokkade van deze receptor neemt de eetlust toe.
Metabole stoornissen en gewichtstoename zijn veelvoorkomende bijwerkingen van vooral atypische antipsychotica. Het risico op metabole ontregeling is het hoogst bij clozapine en olanzapine, gevolgd door quetiapine en risperidon.
Het kan gaan om traumatische ervaringen uit de kindertijd, zoals seksueel misbruik of geweld, maar ook om acute stressvolle gebeurtenissen. Verder is bekend dat ook drugsgebruik een psychose kan uitlokken.
Heeft u na een eerste psychose antipsychotica gekregen die goed werken? Dan blijft u ze nog minimaal een jaar slikken. Daarna kunt u misschien minderen of stoppen met de medicijnen (medicijnen afbouwen).
Mensen die een psychose doormaken zijn onvoorspelbaar en gevaarlijk. Fout: Niet alle mensen met een psychose zijn onvoorspelbaar en gevaarlijk. Ieder mens is anders – en ieder mens heeft andere ervaringen in het dagelijks leven. Dus ook andere psychotische ervaringen.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Veel mensen kunnen zich haarfijn herinneren wat er zich tijdens een psychose afspeelde. Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd.
Alcohol en antipsychotica versterken elkaars werking. Zowel alcohol als antipsychotica worden in de lever afgebroken. In de hersenen oefenen deze middelen een dempend effect uit op hetzelfde gebied. Hier wordt de werking, en dus mogelijk ook de bijwerkingen, versterkt.
en welke medicatie hen was voorgeschreven. Na statistische analyse van alle verzamelde gegevens bleek dat ruim 28% (9.135) van de ruim 33.000 patiënten antipsychotica kreeg toegediend. Van die groep had 71% geen diagnose die dit gebruik verantwoordt.
Van de ruim 350.000 patiënten die in 2019 een antipsychoticum gebruikten, zijn de meesten (143.000, 40%) tussen de 41 en 64 jaar. Gerelateerd aan de grootte van de leeftijdsgroep liggen de verhoudingen echter anders.
Sertraline is een middel wat in vergelijking met andere middelen met dezelfde werking het minste gewichtstoename geeft.
Sommige antidepressiva kunnen leiden tot gewichtstoename door de neurotransmitter serotonine te verstoren die de eetlust kan beheersen. Antipsychotica worden vaak in verband gebracht met gewichtstoename. Deze medicijnen helpen bij de behandeling van psychische aandoeningen zoals een bipolaire stoornis of schizofrenie.
Je gebruikt quetiapine als slaapmiddel, of omdat je te opgewonden bent. Daarvoor wordt het meestal kort gebruikt, niet langer dan enkele weken. Als je behandelaar quetiapine langer dan enkele weken voorschrijft, vraag dan waarom dat is.