'Het regent pijpestelen' (ook goed: pijpenstelen; officieel móét het met tussen-n) wordt gezegd om aan te geven dat het flink regent. Het gaat dus niet om een licht buitje of wat motregen, maar om een langere periode waarin er flink wat water naar beneden komt.
Er is geen vuiltje (of geen wolkje) aan de lucht, eig. de lucht is helder; geen donkere wolk, die slecht weer voorspelt, is er te zien; overdr. er is niets te vreezen, er is geen onraad, niets dat hindert, alles is in orde. Vgl.
d.w.z. rijkelijk leven; vriendelijk, onderdanig zijn; eig. evenals het mooie weer vriendelijk, vroolijk zijn; en vandaar: zijn hart ophalen, pret maken (vgl. goede sier maken).
De kat op het spek binden betekent 'iemand zo sterk in de verleiding brengen dat hij die niet kan weerstaan'.
Weer of geen weer was een populair radioprogramma over de natuur dat door de VARA werd uitgezonden in de periode van 1955 tot 1978. Presentator van het zondagochtendprogramma was Bert Garthoff. De VARA koos bewust voor een ander programma dan de gebruikelijke orgelmuziek op dat tijdstip.
In de zegswijze 'het schip is met man en muis vergaan', d.w.z. met alles vergaan, alle manschappen zijn vergaan en er is geen muis (alliteratie!) aan ontkomen.
Met de deur in huis vallen is een spreekwoord en betekent: 'meteen zeggen waar het op staat'. Het wordt gebruikt om aan te geven dat iets heel direct gezegd gaat worden. Oorspronkelijk gaf dit spreekwoord aan dat iemand zonder te kloppen of te vragen bij iemand naar binnen stapte.
Wanneer het gaat over de kop in 't zand steken dan staat dat synoniem voor struisvogelpolitiek. Het gaat dan over 'vermijden', 'ontkennen', 'iets niet onder ogen willen zien' of 'doen alsof het er niet is'.
Als ineens duidelijk wordt hoe iets zit, of als eindelijk iemands ware bedoeling of karakter blijkt, is het heel gewoon om uit te roepen 'Nu komt de aap uit de mouw! ' Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) gaat deze zegswijze letterlijk terug op een aap die in een mouw zat.
'Eén zwaluw maakt geen zomer', is zo'n spreekwoord. Het betekent dat wanneer iets goed gaat, niet gelijk álles goed gaat. Boerenzwaluwen zijn trekvogels die overwinteren in Afrika.
Dit gezegde bedoelt dat alles geld of moeite kost, behalve als het van de zon komt. De zon krijgen we elke dag voor niets, maar voor onze (nieuwe) omzet zullen we moeite moeten doen.
zegswijze van sassenbloed, d.w.z. met groote moeite, met opoffering gepaard, ternauwernood (Opprel, 80; ook in de Vechtstreek en te Amsterdam), eig.: dat gaat van sas en bloed, dat kost sas en bloed.
Een bekend gezegde is: 'Morgenrood water in de sloot, avondrood, mooi weer aan boord'. De gedachte hierachter was dat de toenemende luchtvochtigheid een voorbode zou zijn voor meer wolken en regen.
Per betekenis:
1.0 : hij is boos.
Spreekwoorden: (1914) Man en paard noemen. 'Dat is, van hem duidelijk en omstandig melding doen, als of men zulk een ruiter, op zoodanig een paard beschreef'; Tuinman I, 234.
'Hoogmoed komt voor de val' betekent eigenlijk: 'hoogmoed gaat vooraf aan de val'. Er wordt mee bedoeld: als je arrogant bent, denk je dat er niets fout kan gaan. Als er dan toch iets verkeerd gaat, is dat een des te grotere klap.
Wanneer je ergens mee betrapt bent, kun je zeggen dat je 'tegen de lamp bent gelopen'. Deze uitdrukking wordt bijvoorbeeld gebruikt wanneer je door de politie gesnapt wordt. 'Tegen de lamp lopen' wordt al sinds het begin van de 20e eeuw gebruikt in het Nederlands.