Beginnende geletterdheid. Dit is het groeiende inzicht in de functies van geschreven taal, inzicht in het alfabetisch schrift en het verband tussen gesproken en geschreven taal. Een kind in deze fase leert eenvoudige woorden te verklanken, betekenis te verlenen aan geschreven taal en om woordjes te schrijven.
Bied geschreven tekst op verschillende manieren aan in de omgeving. Denk aan het herkennen van de eigen naam (labels) in jas en op broodtrommel, boodschappenlijstjes, briefjes die je stuurt naar elkaar; het kind ziet gedurende de dag expliciet hoe in zijn of haar omgeving gebruik gemaakt wordt van geschreven taal.
Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens kunnen omgaan en gebruik kunnen maken van ICT en multimedia.
Onder taalbewustzijn verstaan we: bewust omgaan met taal, je bewust zijn van hetgeen je doet en laat tijdens taalactiviteiten. Een bewuste taalgebruiker heeft besef van schrijf- en leesdoelen en stuurt het proces dat nodig is om die doelen te bereiken.
Ze maken de toets in ongeveer 10 minuten. Vanaf de tweede helft van groep 3 vervang je de toets receptieve letterkennis door de papieren toets productieve letterkennis. Dit is een papieren toets in de vorm van een kaart met een letterreeks. Je leerlingen lezen de letters op de kaart zo snel en zo goed mogelijk voor.
Het meest effectief is wanneer instructie wordt gegeven in dagelijkse korte en interactieve sessies van tien tot vijftien minuten. Er zou sprake moeten van een duidelijke opbouw in de lessenreeks en de leerkrachten leggen de leerlingen steeds uit wat ze gaan oefenen. Ook worden lesactiviteiten regelmatig herhaald.
Fonemisch bewustzijn is het besef dat woorden uit afzonderlijke klanken zijn opgebouwd en dat die klanken gekoppeld kunnen worden aan geschreven letters of lettercombinaties. Het is daarom belangrijk om leerlingen vanaf de start bewust te maken van klanken en hun kenmerken; dat effent het pad voor het leren lezen.
Alfabetisch principe houdt in dat de klank van een woord overeenkomt met de weergave van deze klank in letters. De lettertekens (grafemen) van ons alfabetisch schrift verwijzen naar klanken (fonemen). Het leren van dit alfabetisch principe heeft een visuele en een auditieve kant.
Ze merken dat deze een opbouw hebben van situatieschets (personen, tijd, plaats) en episode (probleem, gevolgd door een oplossing). Ook ontdekken ze verbanden tussen zinnen en grotere tekstdelen. Door verhalen na te vertellen of na te spelen worden ze zich extra bewust van deze opbouw en verbanden.
Een goede instructie bij het leren lezen is erg belangrijk. Verkeerd aangeleerde strategieën zijn inefficiënt. Een leesachterstand is bijna nooit meer in te halen. Het leesproces bestaat uit aanvankelijk of beginnend technisch lezen, voortgezet technisch lezen en begrijpend lezen.
Ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen, rekenen en het gebruiken van een computer of smartphone. De Rijksoverheid biedt hulp om laaggeletterdheid aan te pakken. Bijvoorbeeld met financiering aan gemeenten en subsidies aan werkgevers voor aanbod van opleidingen.
Wat is gevorderde geletterdheid
Motivatie van kinderen stimuleert tot het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op het gebied van geschreven taal. Hierbij zijn het technisch lezen en het juist spellen onontbeerlijk. Kinderen moeten zich bewust worden van de klankstructuur van woorden.
Wat betekent digitale geletterdheid? Digitale geletterdheid draait om alles wat iemand in een digitale samenleving moet kennen en kunnen. Naast taal, rekenen en andere vakken, moeten leerlingen o.a. goed leren werken met de computer of kritisch kunnen omgaan met online bronnen.
Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak heb je dan ook beperkte digitale vaardigheden. Dan vind je bijvoorbeeld omgaan met een computer of een smartphone lastig. Niet goed kunnen lezen, schrijven en/of rekenen heeft gevolgen.
Kinderen kunnen dan vertellen hoeveel jaar oud ze zijn en steken trots een paar vingers in de lucht. Ook kan je kind nu ordenen, door bijvoorbeeld alle roze snoepjes bij elkaar te leggen. Het besef dat getallen iets betekenen, heet 'ontluikende gecijferdheid'.
Uit onderzoek [1] blijkt hardop denkend voorlezen heel effectief om begrijpend luisteren en later begrijpend lezen te stimuleren. Door hardop denkend voor te doen hoe de leerkracht zelf vragen beantwoordt om de tekst te begrijpen en hoe ze strategieën inzet, neemt de leerkracht de kinderen mee in haar denkproces.
De mate waarin een kleuter de 'taal' van voorleesboeken begrijpt. Kan het kind bijvoorbeeld het verhaal navertellen, naspelen of halverwege voorspellingen doen over de afloop van het verhaal.
Taalontwikkeling en geletterdheid
Voorlezen verrijkt dus de woordenschat en draagt bij tot een beter taalgevoel en taalbegrip. Kinderen die op jonge leeftijd regelmatig voorgelezen worden, leren later sneller zelf lezen en hebben minder moeite met spellen en begrijpend lezen.
Leerlingen leren zich tijdens voorleessituaties op boeken te oriënteren. Bij boekoriëntatie gaat het over gedrag, de omgang met boeken, wat je met boeken kunt doen, wat je eraan kunt zien en hoe je ze leest. Doelen hierbij zijn: - Leerlingen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen.
Een foneem wordt weergegeven door een grafeem. Het Nederlands heeft 34 verschillende fonemen. Om die weer te geven hebben we slechts 26 letters tot onze beschikking. Dat tekort lossen we op door een aantal fonemen weer te geven met een lettercombinatie, bijvoorbeeld de ou, de ei, en de ui.
Nederlands. Het Nederlands kent 34 basisgrafemen. Daarnaast zijn er enkele grafemen, zoals q en x, die (ooit) aan andere talen zijn ontleend. Voorbeelden van gewone Nederlandse grafemen zijn: 'i', 'o', 'e', 'k', 'p' maar ook 'oe', 'ui', 'eu' en 'aa'.
Abstract: Een woord waarin de klanken afzonderlijk van elkaar uitgesproken, hetzelfde klinken als wanneer ze deel uitmaken van het woord. Tekst: In de meeste leesmethodes leren kinderen lezen op basis van klankzuivere woorden.
Op een speelse manier wordt in de kleutergroepen al gewerkt aan dit 'hakken en plakken' met klanken en lettergrepen en met het herkennen van letters. Naast auditieve vaardigheden zijn ook visuele vaardigheden belangrijk.
Ernstige articulatieproblemen worden ook wel fonologische problemen genoemd. Een fonologische stoornis is een taalprobleem. Het kind heeft onvoldoende ontdekt hoe woorden in elkaar zitten. Bij het spreken worden de verkeerde klanken in een woord geplaatst.
Zo houdt fonologisch bewustzijn in dat kinderen weten dat woorden kunnen rijmen, dat woorden ook uit lettergrepen en verschillende klanken bestaan. Fonemisch bewustzijn slaat enkel op klanken, het is de vaardigheid om klanken te kunnen onderscheiden in woorden.