Een afweermechanisme in de psychologie is een techniek of trucje die de geest onwillekeurig gebruikt om bepaalde driftmatige strevingen en verlangens en waarheden (realiteiten) die te veel angst of verdriet oproepen, uit het bewustzijn weg te houden.
De term 'coping' is afkomstig uit de sociale psychologie en kan in het Nederlands vertaald worden met 'het hoofd bieden aan'. In tegenstelling tot de afweermechanismen die grotendeels onbewust zijn zouden coping-strategieën bewust toegepast worden.
Splitsen is meestal een reactie op de angst voor afwijzing, verlating of een ander mogelijk emotioneel onderliggend trauma. Het is een veelvoorkomende reactie en tevens een onbewuste beschermlaag waarmee men kan voorkomen om gekwetst of afgewezen te worden of zich verlaten te voelen.
Primitieve afweer verwijst naar een vorm van afweer die voor kan komen bij een volwassene, maar eerder past bij een vroegkinderlijke fase. Van primitieve afweer is bij- voorbeeld sprake als Tess als volwassen vrouw de dood nog steeds 'ongedaan' maakt.
De officiële betekenis van 'acting out' luidt: gedrag waarbij de patiënt agressief en destructief handelt, zonder rekening te houden met de negatieve gevolgen. Met andere woorden: de 'normale' remmen die ons voor dergelijk destructief gedrag behoeden, werken niet meer.
Sublimering (Duits: Sublimierung) is een term uit de psychologie, die voor het eerst werd gebruikt door Sigmund Freud. Hij doelde hiermee op het omzetten van oerdriften in sociaal of maatschappelijk geaccepteerde vormen.
Splitsen (zwart-wit denken)
Vertonen extreme woede afgewisseld met opgewektheid. Dit gedrag komt vaak voort uit een poging met de overmatige tegengestelde gevoelens over de ouder(s) of verzorger(s) om te gaan.
Een belangrijke oorzakelijke factor voor de soms heftige emoties bij de hulpverleners is de neiging van patiënten tot splitsen. Dit splitsen wordt vaak opgevat als manipulatie of als een poging mensen tegen elkaar uit te spelen.
Van projectie is sprake wanneer je eigenschappen of emoties van jezelf tracht te ontkennen, verbergen of verdringen door deze aan iets of iemand anders toe te schrijven. Projectie gebeurt vaak onbewust. Projectie is dan ook een afweermechanisme tegen negatieve emoties.
Van projectie kan sprake zijn wanneer men eigenschappen of emoties van zichzelf tracht te ontkennen, verbergen of verdringen door deze toe te schrijven aan iets of iemand anders. De klassieke opvatting en uitleg van projectie is dat het een afweermechanisme is tegen negatieve emoties.
Vermijding wordt het best overwonnen door zo snel mogelijk, bij voorkeur meteen, in beweging te komen. Zet de eerste stap om de klus af te handelen. Meestal ontstaat momentum: weten dat je begonnen bent, geeft het zelfvertrouwen om ook de volgende stappen te zetten. Voor je het weet is het klaar.
Er zijn 7 copingstijlen ingedeeld in probleemgerichte coping en emotiegerichte coping. Bij probleemgerichte coping probeer je het probleem op te lossen, bij emotiegerichte coping probeer je de gevoelens die het probleem veroorzaakt te veranderen.
Overdracht: de cliënt draagt (onbewust) oude gevoelens over op de hulpverlener of op degene van wie de cliënt in zekere mate afhankelijk is. Als de hulpvrager het doet, noem je het overdacht. Tegenoverdracht: de hulpverlener draagt (onbewust) in zijn functie als autoriteit eigen oude (kind)gevoelens over op de cliënt.
Zeker wanneer ze boos zijn kunnen ze impulsief dingen zeggen en doen waar ze korte tijd later al weer spijt van hebben en waarvoor ze zichzelf vreselijk op de kop kunnen geven. Ook daarin zijn ze vaak grenzeloos. De borderliner heeft een neiging tot zelfbeschadiging en dreigt vaak met zelfmoord.
We spreken van projectieve identificatie wanneer een ondraaglijk gevoel of deel van het Zelf wordt geprojecteerd in de ander. De relatie is de drager van het fenomeen.
Mensen met borderline hebben vaak weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld. Ze zijn buitengewoon gevoelig voor opmerkingen die ze als kritiek ervaren. Ze twijfelen constant over wat ze zullen aanpakken en wat ze met hun leven willen. Mensen met borderline kunnen momenten van vervreemding hebben.
Mensen met borderline zijn vaak vrolijk en spontaan en kunnen ook nog eens heel charmant zijn. Meestal zijn mensen met deze stoornis intelligenter dan je denkt. Heb je een relatie met iemand met borderline of ben je zelf een borderliner met een relatie, dan vliegen de vonken ervan af.
Empathie-test
Mensen met borderline kunnen met beide moeite hebben – in elk geval slagen ze er niet in om op anderen te reageren met een passende emotie, en daarnaast hebben ze mogelijk ook moeite met het goed aflezen van intenties en emoties van de gezichten van anderen.
Vervluchtigen of sublimatie is de directe faseovergang van een stof uit de vaste fase naar een gasvormige fase (zie echter onder Zuiveringsmethode). Zo kan bijvoorbeeld ijs in strenge winters, bij erg droog weer, vervluchtigen tot damp, waarbij de vloeibare fase wordt overgeslagen.
Introjectie is een term uit de psychologie, die voor het eerst werd gebruikt door Sigmund Freud. Introjectie staat voor het opnemen van uiterlijke waarden en maatstaven in de structuur van de persoonlijkheid, zodat ze niet meer als bedreigingen van buiten worden ervaren.
Een psychische structuur/trek die tegengesteld is aan een verdrongen wens, vooral voorkomend bij de dwangneurose (1916-17a; 7: 529). Hoe sterker de verdrongen wens, hoe sterker de reactie moet zijn. Bijvoorbeeld, iemand met neiging tot slordigheid kan buitengewoon precies worden.