Nederland importeerde vorig jaar ter waarde van 18,4 miljard euro aan goederen uit Rusland. Het ging voornamelijk (87 procent) om olie, maar we haalden ook nikkel en koper uit het land. Uit Oekraïne importeerden we voor het eerst voor een bedrag van meer dan 2 miljard euro, het ging vooral om maïs en zonnebloemolie.
Naast olie en aardgas importeren Nederlandse bedrijven ijzer, staal, steenkool, koper, kurk en houtwaren uit Rusland. De Nederlandse export bestaat vooral uit medicijnen, bloemen, kunststoffen, vervoermiddelen, computerapparatuur en medische instrumenten en apparaten.
Rusland is de grootste exporteur van graan, rogge en gerst. Vooral landen in het Midden-Oosten en Afrika zijn hier sterk afhankelijk van: het graan dat bijvoorbeeld Turkije en Egypte importeren komt voor ruim 70 procent uit Rusland. Ook Oekraïne is een grote exporteur van graan, maïs en zonnebloemolie.
Het belangrijkste exportproduct van Rusland is energie, olie en aardgas, met een aandeel van twee derde in de totale exportopbrengsten. Fluctuaties in de export zijn vooral het gevolg van veranderingen van de olieprijs op de wereldmarkt.
De waarde van de Nederlandse goederenimport uit Rusland bedroeg in 2021 18,4 miljard euro. Doordat een aanzienlijk deel van de invoer uit Rusland uit minerale brandstoffen bestaat, wordt de invoerwaarde uit Rusland sterk beïnvloed door de wereldwijde olie- en gasprijs.
De EU importeert uit Rusland vooral olie en gas. Door de belangrijke handelsbetrekkingen is het voor de EU noodzakelijk om goede contacten met Rusland te onderhouden, en om te blijven streven naar juridisch bindende akkoorden.
Ruwe zonnebloemolie en maïs zijn voor Nederland de belangrijkste producten uit Oekraïne. De invoerwaarde van deze twee producten was in 2021 ongeveer even groot en bij elkaar opgeteld 52,5 procent van de totale invoer uit Oekraïne. Kool- en raapzaad zijn goed voor 17 procent van de invoerwaarde.
Niet alleen olie, gas en graan worden veel duurder door de oorlog in Oekraïne. De prijzen van batterijen, chips en bouwmaterialen kunnen ook gaan stijgen.
Nederland haalde in 2021 voor 641 miljoen euro aan ruwe zonnebloemolie uit andere landen, waarvan voor 538 miljoen euro en dus 84 procent uit Oekraïne. Nederland is daarmee niet alleen de grootste importeur van dit product in de Europese Unie, maar ook het land dat de meeste ruwe zonnebloemolie uit Oekraïne haalt.
Oekraïne is daarmee een van de belangrijkste exporteurs ter wereld van graan en een belangrijke speler voor gerst en zonnebloemolie. Cijfers van UCAB (Ukrainian Agribusiness Club) tonen aan dat landbouw- en voedingsproducten ook in 2020 sterkhouders waren voor de Oekraïense uitvoer.
Oekraïne is een grote Europese staat en een grote markt met 42 miljoen consumenten. Het land is rijk aan grondstoffen (vruchtbare gronden, steenkool en erts mijnbouw (mangaan, titanium, ijzer). Het Oekraïense BNP is bij huidige prijzen bijna 131 miljard USD.
Geen enkel land produceert zoveel zonnebloemzaden als Oekraïne. Ongeveer een kwart van alle zonnebloemzaden ter wereld, ruim twaalf miljoen ton, komt uit het land. Nederland koopt vooral graan en graanproducten in Oekraïne. In 2020 ging het om 554 miljoen euro.
Op het gebied van de handel is Nederland een van de grootste partners van de Russen. De invoer uit Rusland bestaat voor 90 procent uit minerale brandstoffen (olie en aardgas). Vanuit ons land gaan er vooral machines, vervoermiddelen, chemische en landbouwproducten naar Rusland.
Chocola, bananen, appels en schoonmaakmiddelen werden maar een beetje duurder. Dat concludeert marktonderzoeker GfK dat de prijzen bijhield van 55 producten in negen verschillende supermarktketens in de periode september 2021-juli 2022.
Door de Russische invasie van Oekraïne worden pasta, brood, groente en ook vlees nog duurder, verwachten experts. Al voor de inval waren de voedselprijzen wereldwijd heel hoog, benadrukt Nadia Menkveld, landbouweconoom bij ABN Amro.
Vorig jaar importeerde Nederland voor €641 miljoen aan ruwe zonnebloemolie. Daarmee is ons land binnen de Europese Unie de grootste zonnebloemolie-importeur, voor Spanje (€616 miljoen) en Italië (€553 miljoen), meldt het CBS. Van al die zonnebloemolie haalde Nederland 84% uit Oekraïne.
In 2021 importeerde Nederland voor ruim 2 miljard euro aan goederen uit Oekraïne. Het merendeel van de import bestond uit granen en graanproducten, zoals maïs, en plantaardige oliën en vetten, zoals zonnebloemolie.
Ze legt uit dat Nederland geen hulp aan Oekraïne had hoeven bieden. "Oekraïne is geen lid van de NAVO en van de Europese Unie. Daarom hebben we feitelijk geen verplichting om het land bij te staan." Volgens Stoetman moet het Westen daarom iedere keer goed nadenken over de manier waarop ze Oekraïne willen ondersteunen.
Uit het jaarverslag van Gasterra van 2021 (pdf) blijkt dat het vorig jaar 44 miljard kubieke meter gas inkocht, waarvan 10 miljard kuub uit Groningen kwam, 10 miljard kuub uit kleine velden en 24 miljard werd geïmporteerd en gekocht op de internationale markt. Hoeveel daarvan Russisch was, kan het bedrijf niet zeggen.
Naar schatting kan het Nederlandse gasverbruik door verduurzamende maatregelen in 2025 met zo'n 9 miljard m3 zijn teruggedrongen. Dat is meer dan de import uit Rusland (ca. 6 miljard m3).
De Russen zijn goed voor 40 procent van de gasvoorziening in de EU. Het is dus niet reëel dat de EU snel de Russische gaskraan dichtdraait. In Nederland gaat het om 15 procent Russisch gas, 6 miljard kubieke meter. Nederland moet het wel lukken.
Nederland de rest van Europa zijn nog te afhankelijk van gas uit Rusland. Zonder het Russische gas is er niet voldoende gas om aan de vraag naar gas te voldoen. Wel wil Europa zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van Russisch gas. Maar dat kan niet op de korte termijn.