Onder meer personen die in een veiligheidsrisicogebied wonen en/of werken kunnen als belanghebbenden worden aangemerkt. In het kader van het strafrechtelijke traject geldt echter dat weigering om mee te werken aan preventieve fouillering kan leiden tot strafrechtelijke vervolging.
Soms wordt mensen verzocht zich te laten fouilleren voordat ze ergens naar binnen mogen. Men is niet verplicht dit toe te staan, maar bij weigering kan wel de toegang ontzegd worden.
Beveiligers mogen alleen een privaatrechtelijke oppervlakkige veiligheidsfouillering (POV) uitvoeren. Een POV is het oppervlakkig aftasten van kleding na toestemming van de bezoeker om voorwerpen op te sporen die een risico vormen voor de veiligheid in een gelegenheid.
Een agent mag alleen overgaan tot het preventief doorzoeken van kleding of een auto als daar in een concreet geval aanleiding voor is. Fouilleren enkel op basis van het stempel veiligheidsrisicosubject dat iemand vooraf en voor langere tijd krijgt, valt daar niet onder, oordeelt het hof.
Een burgemeester kan een gebied voor een bepaalde tijd aanwijzen als veiligheidsrisicogebied. De officier van justitie kan binnen zo'n gebied opleggen dat de politie preventief mag fouilleren en vervoermiddelen en bagage mag doorzoeken op de aanwezigheid van wapens.
De politie mag alleen preventief fouilleren in de daarvoor aangewezen veiligheidsrisicogebieden. Dit zijn gebieden met een hoog aantal wapenincidenten en/of een ernstige mate van (vuur)wapengebruik. In deze gebieden geldt ook een messenverbod.
In het kader van de politieopdrachten onderscheidt de wet drie soorten fouilleringen van personen, namelijk de veiligheidsfouillering, de gerechtelijke fouillering en de fouillering van een persoon voor deze in een cel wordt opgesloten.
WANNEER MAG DE POLITIE JE FOUILLEREN? Soms mag de politie je op straat fouilleren, bijvoorbeeld als ze een gegronde reden hebben om te vermoeden dat je een wapen draagt, als je wordt aangehouden of bij sommige openbare bijeenkomsten. Een fouillering mag in geen geval willekeurig gebeuren.
De politie mag alleen aanhouden als u verdachte bent van een strafbaar feit. Er zijn wel uitzonderingen, bijvoorbeeld bij een verdenking van terrorisme. Dan gaat het om zo'n ernstig strafbaar feit dat ook een aanwijzing genoeg is. Er hoeft dan nog geen duidelijk vermoeden te zijn.
Ook mag de politie een woning binnen gaan om directe hulp te verlenen. Bijvoorbeeld als iemand gereanimeerd moet worden. De politie moet wel aan veel regels voldoen als ze een woning zonder uw toestemming binnen gaat. Zo moeten de agenten zich legitimeren en uitleggen waarom ze uw woning in willen.
Wanneer een burger (beveiliger) met eigen ogen een strafbaar feit waarneemt (heterdaad) mag hij iemand aanhouden én vasthouden totdat de verdachte overgedragen kan worden aan de politie, of een andere opsporingsambtenaar. De politie moet hierbij onverwijld worden ingelicht.
Fouilleren kan onderdeel zijn van de toegangscontrole van een evenement. Beveiligers mogen alleen een privaatrechtelijke oppervlakkige veiligheidsfouillering (POV) uitvoeren.
Strenge regels rond bevoegdheid
Sommige bevoegdheden mag de politieagent zelf toepassen. Zwaardere opsporingsbevoegdheden, zoals een telefoon tappen, iemand observeren of een woning doorzoeken (huiszoeking) mogen pas worden toegepast na toestemming van de officier van justitie of de rechter-commissaris.
Hiermee kunnen burgemeesters veiligheidsrisicogebieden aanwijzen waar personen preventief gefouilleerd kunnen worden en voertuigen, verpakkingen en bagage op wapens kunnen worden onderzocht. De doelen zijn wapenbezit terugdringen, wapenbezit en -gebruik voorkomen en de veiligheidsbeleving in het gebied vergroten.
De bevoegdheid van de beveiliging om te fouilleren moet van tevoren gecommuniceerd zijn en worden meegenomen in de huisregels. Zo is het bijvoorbeeld toegestaan bij bezoekers van voetbalwedstrijden of festivals. Binnen het fouilleren is er een scheiding, namelijk veiligheidsfouillering en gerechtelijke fouillering.
Een agent kan je buiten zijn normale diensturen en als hij in burger is toch verbaliseren. Hij mag dit in gans België doen. Wil je een proces-verbaal van een politieagent betwisten, dan is dat niet zo eenvoudig. Zo'n PV heeft namelijk een bijzondere bewijswaarde als het tijdig aan jou werd bezorgd.
Een burgerarrest of burgerarrestatie is het aanhouden van de verdachte van een strafbaar feit door een gewone burger (en niet door een politieagent of een andere wetshandhaver als onderdeel van zijn of haar taken).
Sta ik gesignaleerd? Op de website van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) kunt u controleren of u nog een verkeers- of andere boete heeft openstaan, DNA-materiaal moet afstaan of een straf moet uitzitten. Staat er voor u een signalering open, meld u zich dan met uw legitimatiebewijs bij een politiebureau.
Sinds 1 maart 2017 mag de politie u maximaal 9 uur vasthouden voor onderzoek. Bijvoorbeeld om uw vingerafdrukken af te nemen of foto's te maken. De tijd tussen 0.00 uur en 9.00 uur telt hierbij niet mee. In totaal kan de politie u dus maximaal 18 uur vasthouden voor onderzoek.
U hoeft de vragen niet te beantwoorden (zwijgrecht). U heeft het recht om vóór het (eerste) verhoor vertrouwelijk met een advocaat te praten. U heeft recht op de aanwezigheid van een advocaat tijdens het verhoor om u bij te staan. Vertel het de politie als u iets niet begrijpt.
Art. 56. 1. De officier van justitie of de hulpofficier, voor wie de verdachte wordt geleid of die zelf de verdachte heeft aangehouden, kan, bij het bestaan van ernstige bezwaren tegen deze, bepalen dat hij aan zijn lichaam of aan zijn kleding zal worden onderzocht.
strafrecht: in het belang van een strafrechtelijk onderzoek een persoon aan zijn kleding of lichaam onderzoeken.
Overigens zijn de rechter-commissaris (artikelen 104, 105, 110, 195 en 114 Sv ) en ook een ieder (artikel 95 Sv) in bepaalde situaties bevoegd tot inbeslagneming. Deze aanwijzing is van toepassing op alle door een bevoegde persoon (strafvorderlijk) inbeslaggenomen voorwerpen.