Herhaaldelijke en langdurige blootstelling aan zand kan schadelijk zijn voor de longen en kan tot kanker in luchtwegen leiden. Het gaat dan om het inademen van heel fijn zand in de vorm van stof, gedurende de dag voor een lange periode.
Een stoflong ontstaat door inademing van stofdeeltjes zoals steenstof, metaaldeeltjes en asbest.
Stof veroorzaakt doorgaans schade aan de longen en het ademhalingsstelsel, maar sommige soorten stof kunnen ook kanker veroorzaken. De voornaamste aandoeningen wegens inademing van gevaarlijk stof zijn: Goedaardige pneumoconiose.
Zand is zacht, hard, los en korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde.
Het is een van de schadelijke varianten van silica. Silica of siliciumdioxide (SiO2) is het oxide van silicium. In de natuur komt het in diverse vormen voor, zowel in kristallijne als niet-kristallijne (amorfe) vorm. Met de term kwarts wordt respirabel vrij kristallijn silica bedoeld.
Beton, cellenbeton, metselbaksteen, kalkzandsteen en diverse soorten natuursteen (kwartsiet, verschillende soorten graniet, leisteen) bevatten een hoog gehalte kwarts. Vrijkomend grof kwartsstof is niet schadelijk. Bij onverhoopte inademing komt het op de wanden van de luchtwegen.
Er bestaat een (zeldzame) acute vorm van stoflong, die in enkele weken tot maanden na blootstelling al ontstaat, en een chronische vorm, die pas problemen geeft na blootstelling gedurende 10 tot 20 jaar.
Zand bestaat korter dan andere delfstoffen zoals aardolie of aardgas, namelijk nog 'maar' 2 miljoen jaar. Elke zandkorrel is eigenlijk een steen die afgeschuurd en vermalen is. Zand, grind, maar ook klei zijn eigenlijk niks anders dan hele kleine stukjes steen. Op grote hoogte zijn de bergen bedekt met sneeuw.
Net als de sterren aan de hemel zijn de zandkorrels op aarde onmogelijk stuk voor stuk te tellen. Maar als je een ruwe schatting doet van het aantal zandkorrels op alle stranden en in alle woestijnen op aarde, kom je uit op ongeveer honderd triljoen - een één met twintig nullen.
Zand is steenstof. Het woord is mogelijk afgeleid van het Germaanse woorddeel "sund-" wat 'uiteen, stuk' betekent. De oorspronkelijke betekenis zou dan 'wat kleingemaakt/verbrijzeld is' kunnen zijn.
Gelukkig zijn er witte bloedcellen, die ervoor zorgen dat de kleine stofdeeltjes alsnog worden afgebroken en verdwijnen uit uw longen. Zo blijft u vrij van de grote hoeveelheden stof waarmee u dagelijks in aanraking komt.
Waterstofsulfide
Waterstofsulfide, ook wel zwavelwaterstof genoemd, is een giftig gas dat ontstaat als organische, zwavelhoudende stoffen gaan rotten. Deze stoffen komen voor in de aardbodem en (dus) ook in aardgas. Ook het rottingsproces van dode dieren of ongedierte kan waterstofsulfide (H2S) in huis veroorzaken.
Botox of eigenlijk botulinetoxine is de giftigste stof die bestaat. Twee nanogram (twee miljoenste gram) per kilo lichaamsgewicht is genoeg om je je laatste adem uit te laten blazen. Bij een cosmetische botoxbehandeling krijg je een extreem lage concentratie van het goedje.
Hoewel de longen een zelfreinigende cyclus hebben, kan het goed zijn om je longen te ontgiften, zodat ze zichzelf optimaal kunnen herstellen. Het is gebleken dat zelfs bij rokers die al jaren gestopt zijn nog steeds sporen van beschadigingen aan de longen te vinden zijn.
Ultrafijnstof en roet zijn het meest schadelijk voor de gezondheid. Deze dringen het makkelijkst door tot diep in de longen, blijven daar zitten en richten schade aan. Dit is een gevaar voor gezonde en ongezonde longen. Ze dringen door tot in de bloedbaan waardoor je gevaar loopt op hart- en vaatziekten en dementie.
Over ademhaling leerden we op school dat we zuurstof (zuurstofgas, O2) inademen en koolzuur (koolzuurgas, koolstofdioxide, CO2) uitademen.
De kleur en samenstelling wordt bepaald door de samenstelling van het gesteente van de bergen. Zwart zand komt bijvoorbeeld van vulkanisch gesteente en wit zand bevat veel bergkristal.
Als we het over het zand hebben, zoals op de Nederlandse stranden ligt, hebben we het over korreltjes die in grootte uiteenlopen van 0,05 tot 2 millimeter. Grotere brokjes heten grind en fijner materiaal is slib en klei. De snelheid van de aankomende golven op het strand is groter dan die van de terugstromende.
Zand dat vrijwel geheel uit kwarts bestaat noemen we kwartszand. Dit zand is wit tot geel van kleur. De gele kleur wordt vaak veroorzaakt door een klein laagje roest (ijzeroxide) dat om korrels heen zit. Wanneer zand voor meer dan 99,6% uit kwarts bestaat, spreken we van zilverzand.
In het bodemwater van het zand wonen heel kleine dieren, sommige zelfs tien keer kleiner dan een millimeter. Dat moet ook wel, want om tussen de zandkorrels te leven moet je wel heel klein zijn. Deze groep dieren heten 'interstitiële fauna”. Interstitiële betekent in het Latijn “tussen structuren”.
Onder het zand in de Sahara bevinden zich verschillende soorten gesteente. Daarnaast zijn er met behulp van satellieten met speciale sensoren veel drooggevallen rivieren en meren ontdekt onder het woestijnzand. Daaruit blijkt dat de Sahara een paar duizend jaar geleden een vruchtbaar gebied was.
Neerslag met saharazand is een eeuwenoud verschijnsel. Vroeger kon men dit niet verklaren. Het werd toen toegeschreven aan insecten die het regenwater roodachtig kleurden. Het stond ook wel bekend als bloedregen of wonderregen.
Het inademen van stof kan leiden tot gezondheidsklachten. Wat begint met onschuldig lijkende klachten als prikkeling van de luchtwegen, niezen en hoesten, kan overgaan in ernstiger en chronische klachten als bronchitis, benauwdheid, astma of een verminderde longcapaciteit.
Is stof inademen slecht voor ons? Nee, over het algemeen niet. Ons lichaam is erop gebouwd om stof af te voeren. Voor mensen met astma en allergieën kan teveel stof wel gevaarlijk zijn.
Als je benauwd bent, voelt het alsof je niet genoeg adem en lucht krijgt. Andere woorden die gebruikt worden voor benauwdheid zijn: kortademigheid, buiten adem zijn, ademnood, of naar lucht happen. Met een moeilijk woord wordt benauwdheid ook wel dyspneu genoemd.