Als je te veel ijzer in je bloed hebt, bijvoorbeeld door ijzerstapelingsziekte, is het goed om ijzerarm te eten. Vermijd voedsel waar veel ijzer in zit, bijvoorbeeld rood vlees en neem bij je maaltijd geen vruchtensap, of fruit met veel vitamine C.
Je kunt bij een teveel aan ijzer dus beter ijzerrijke voedingsmiddelen mijden. Denk daarbij aan rood vlees, koffie, chocolade, volkoren producten en peulvruchten. Met een goed gebalanceerd en gezond dieet zal een ijzerstapeling niet snel ontstaan.
Granen, bonen, noten en zaden bevatten fytaten, en die stoffen verminderen de ijzeropname. Wie veel bonen, noten en volkorenproducten eet verkleint de hoeveelheid non-heem ijzer die door het lichaam wordt opgenomen.
Een halve liter bloed bevat 200 tot 250 mg ijzer in de vorm van hemoglobine (de rode bloedkleurstof). Bij de meeste patiënten tappen we elke week 500 ml bloed af. Om één gram ijzer uit het lichaam te verwijderen zijn dus 4 tot 5 aderlatingen nodig. In het beenmerg worden de bloedcellen weer vlot aangemaakt.
IJzer uit dierlijke voedingsmiddelen zoals vlees, vis en kip, wordt beter in het lichaam opgenomen dan ijzer uit plantaardige voedingsmiddelen zoals brood, groente en peulvruchten. Veel thee, koffie en mogelijk ook melkproducten kunnen de opname van ijzer verminderen.
Aderlaten kan nodig zijn als u te veel ijzer of rode bloedcellen in uw bloed heeft. Te veel ijzer wordt ook wel hemochromatose of ijzerstapeling genoemd. Het kan schadelijk zijn voor uw lichaam als er te veel ijzer in het bloed zit. Door de aderlating kan weefselschade minder worden, of kan schade minder snel ontstaan.
Polyfenolen zitten in (rode) wijn, koffie en groene- en zwarte thee. Deze polyfenolen belemmeren de ijzeropname. Drink thee en koffie daarom vooral buiten je maaltijdmomenten om of kies bijvoorbeeld voor gemberthee, citroenthee of kruidenthee tijdens de maaltijd.
Zo doen hemochromatosepatiënten er verstandig aan rood vlees en orgaanvlees te laten staan, evenals alcohol. Fruit en dranken met vitamine C kunnen zij het beste tussen de maaltijden door eten en drinken.
Zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt bevatten weinig ijzer. Ze kunnen ook de ijzeropname in pillen en voedingsmiddelen die tegelijkertijd worden ingenomen, verminderen.
Welk drinken bevat veel ijzer? Als we het over ijzer hebben, hebben we het vooral over ijzerhoudende voeding. Toch kan drinken ook ijzer bevatten. Dranken waar ijzer in zit, zijn bijvoorbeeld pruimensap, groene sapjes met biet of smoothies met ingrediënten als framboos, cashewnoten en spinazie.
Wellicht vraag je je af of bloed dan ook smaakt en ruikt naar ijzer? Omdat ijzer deel uitmaakt van bloed kan dit dus. Voor mannen is een ijzerwaarde tussen de 14 en 35 micromol per liter normaal, voor vrouwen is het normaal om tussen de 10 en 25 micromol per liter ijzer in het bloed te hebben.
Drink liever geen melk(producten), koffie en zwarte thee bij de maaltijd. Dat kan de opname van ijzer namelijk remmen. Foliumzuur zit vooral in: ■ asperges; ■ spinazie; ■ volkoren producten; ■ peulvruchten. Vitamine B12 zit uitsluitend in dierlijk voedsel, zoals vlees, vis en melkproducten.
Vermijd rood vlees, bewerkt vlees, orgaanvlees en bloedbevattende voedingsmiddelen. Kies voor plantaardige eiwitten (peulvruchten, peulvruchten en soja) en eieren. Eet elke week drie tot vijf porties van 3,5 ounce vis. Beperk gevogelte tot twee porties van 3,5 ounce mager, wit vlees per week.
Op nummer 1 van de lijst met ijzerrijke voeding staat rood vlees! Neem gerust een stukje rundvlees, lamsvlees en kalfsvlees: hierin zit gemiddeld 2,5 mg ijzer per portie.
Thee en koffie bevatten looizuur, dat ijzer ongeschikt voor opname maakt. Kalk en fosfor uit melkproducten maken maagsap minder zuur. Geef of neem daarom bijvoorbeeld geen bakje vla of yoghurt na een ijzerrijke maaltijd.Hierdoor wordt ijzer niet omgezet naar de actieve vorm die nodig is voor opname.
IJzer verlaagt de koperopname en vice versa. Vitamine C verhoogt de ijzeropname in doseringen vanaf 200 mg vitamine C (als ascorbinezuur). Vitamine C-status is niet alleen belangrijk voor de intestinale ijzeropname, maar ook voor de cellulaire ijzeropname en –stofwisseling. Calcium kan de ijzerabsorptie verlagen.
Tekort aan ijzer
Bij vrouwen die niet meer menstrueren en bij mannen komt het ijzertekort vaak door chronisch bloedverlies uit de maag of darm, bijvoorbeeld bij een maagzweer, middenrifbreuk, poliepen of een ontsteking. Soms ontstaat er een tekort door onvoldoende ijzer uit voeding.
Eet weinig rood vlees.En neem geen fruit of vruchtensap met vitamine C bij de maaltijd.Drink liever geen alcohol. Uw familieleden krijgen het advies te laten onderzoeken of zij ook ijzerstapeling hebben.
Patiënten met een PV hebben vaak symptomen zoals hoofdpijn of moeite met scherp zien, hevige jeuk na het douchen en – heel opvallend – soms ernstige pijn in de voeten of vingers, waarbij dan een rood-blauwe verkleuring is te zien. Deze pijn heet erytromelalgie.
Uit dat onderzoek bleek dat een hogere inname van antioxidanten, vitaminen, ijzerchelerende voedingsstoffen en meervoudig onverzadigde vetzuren verband hield met lagere ijzergehaltes in de hersenen en een beter werkgeheugen.
Te veel ijzer in de lever kan leiden tot een vergrote lever, leverfalen, leverkanker of levercirrose (=vorming van littekenweefsel in de lever). Te veel ijzer in het hart kan leiden tot een onregelmatige hartslag en hartfalen. Te veel ijzer in de alvleesklier kan leiden tot diabetes.
Zo blijkt uit studies die kijken naar de effecten tijdens een maaltijd (zogenaamde single-meal studies) dat ascorbinezuur (vitamine C) en eiwitten een gunstig effect hebben op de ijzeropname, en dat fytaat, polyfenolen en calcium de ijzeropname remmen2,3.