Wolven blijven meestal uit de buurt van de mensen. Hun gedrag is anders dan honden. Een hond wordt beschouwd als een indringer of als een mogelijke partner. Als de wolf en de hond elkaar ontmoeten, kan het gebeuren dat de wolf de hond aanvalt of probeert weg te jagen.
Want een wolf kan een hond als concurrent en indringer zien. Aanvallen op loslopende honden komen incidenteel voor. Houdt een hond dus altijd aangelijnd, in een gebied waar wolven leven. Net als voor alle andere wilde dieren geldt: laat geen voedsel achter in de natuur.
Door eeuwenlange vervolging heeft de wolf geleerd de mens te mijden. Om risico's te vermijden, zal hij meestal proberen te vluchten voor mensen. Wanneer een wolf in het nauw gedreven wordt, kan hij – zoals elk ander dier – toch aanvallen in een poging om zichzelf te redden.
Omdat alle hondenrassen van de wolf afstammen, zijn er nu veel honden die op hun voorouder lijken. Maar de Alaskan Malamute, een van de oudste rassen op aarde, lijkt in gedrag en uiterlijk nog sprekend op een wolf. De Alaskan Malamute staat bekend als een rustige, sociale hond en een harde werker.
De wolf is de voorouder van de hond (Canis lupus familiaris). Een wolf en een hond kunnen samen vruchtbare nakomelingen voortbrengen, zodat ze, volgens een gangbaar soortbegrip in de biologie, tot dezelfde soort kunnen worden gerekend.
Wolven hebben er een hekel aan afgeschoten te worden. Wolven hebben vooral een gruwelijke hekel aan ezels. Daar gaan ze voor op de loop. Dus we zouden al vast kunnen beginnen ezels uit de Vallei en op de Veluwe te weren en ezelgedrag te vermijden.
Raven, vossen, rode wouwen, zeearenden en aaskevers eten graag van de prooiresten. Dit zorgt voor een rijkere biodiversiteit, waarin elke soort zijn rol heeft. Zo pakt de wolf zijn belangrijke plek in de voedselketen weer op. In de natuur heeft de wolf geen vijanden.
Bijna het hele jaar rusten en slapen wolven in het gras of tussen de struiken. Maar is het paarseizoen eenmaal begonnen, dan verhuist de hele roedel naar de buurt van het hol. Daar bevalt het vrouwtje van de puppy's of pups en verzorgt ze.
Wolven zijn overdag actief, maar op plaatsen waar er veel menselijke activiteit is, houden wolven er een nachtelijke levenswijze op na. Door bejaging in het verleden zijn het schuchtere dieren geworden. Wolven kunnen zich snel, met een topsnelheid van zo'n 60 km per uur, over grote afstanden verplaatsen.
Wolven kunnen met elkaar praten, onder andere via geluiden. Wolven en honden kunnen grommen en huilen. Een hond kan daarbij ook nog blaffen, een wolf doet dat bijna niet, alleen jonge wolven. Een hond heeft vaak verschillende soorten blaffen voor verschillende situaties.
Wolven kunnen overleven in gebieden waar voldoende rust, ruimte en voedsel is. Kortom, hoewel de kans om aangevallen te worden door een wolf tegenwoordig zeer onwaarschijnlijk is, zijn wolven instinctieve, wilde roofdieren en is het beter om hen op een respectvolle afstand te houden.
Een ander element dat door de filmindustrie is geïntroduceerd is het idee dat weerwolven niet tegen zilver zouden kunnen. Dit verzengt ze als ze ermee in contact komen en slechts met een zilveren wapen (meestal een kogel) kan de weerwolf worden gedood, terwijl normale wapens geen tot weinig effect hebben.
Keffen en blaffen zijn geluiden die wolven maken als er gevaar dreigt. Grommen doen ze als ze geïrriteerd zijn (bijvoorbeeld als ze hun prooi willen beschermen). Janken doen wolven als ze het niet naar hun zin hebben.
De wolf is voor de mens namelijk niet gevaarlijk. Sterker nog: de wolf is banger voor jou dan jij voor het dier. Jaarlijks gaan miljoenen mensen op (wandel)vakantie naar gebieden waar wolven leven. Veel wandelaars lopen dan ongemerkt vele kilometers door het leefgebied van de wolf.
Bij het jagen leggen de wolven soms wel zo''n 60 kilometer per dag af. De wolf vangt zijn prooi door die in de nek te bijten. Bij kleinere dieren schudt hij ze heen en weer totdat de nek breekt.
Nochtans kunnen wolven zeer hoog springen - alleszins hoger dan de aanbevolen hoogte van 120 cm voor een wolfwerend raster - maar ze doen het maar uiterst zelden, zeker als ze ervaren dat omheiningen vaak voorzien zijn van een schrikdraad.
Het Agentschap Natuur en Bos registreerde in 2020 in totaal 66 aanvallen op kleinvee, met 140 dode, 15 gekwetste en 14 verdwenen dieren als gevolg. De wolf nam vorig jaar hiervan zeker 46 aanvallen voor zijn rekening waarbij 108 dieren gedood werden (waaronder 87 schapen), 7 gekwetst en 8 verdwenen.
Volwassen wolven zijn volleerde huilers, jongere welpen maken eerder jankende of keffende geluiden. Net zoals mensen elkaar herkennen aan de stem, kunnen wolven elkaars gehuil onderscheiden. Elk individu heeft zijn eigen toonhoogte en klankkleur.
Wolven proberen vaak een prooi uit te putten door het over lange afstand te laten rennen. Daarnaast vallen oude, zieke, zwakke en jonge onervaren dieren eerder ten prooi aan wolven dan gezonde, volwassen dieren. Wolven eten met name grotere wilde hoefdieren waarbij ree het belangrijkste aandeel van het dieet vormt.
De 'normale' manier van sterven voor een wolf is echter verhongering of gedood worden door andere wolven, en wanneer de mens in het spel is: geweer, verkeer, val, strik of vergif.
Het woord wolvin staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
Wolven zijn stoere en bijzondere dieren. Ze huilen om verschillende redenen. Om aan elkaar te laten weten waar ze zijn, of om te roepen voor de jacht, of juist als er een prooi gevangen is.