Een cactus is plant die stekels en haren heeft in plaats van bladeren. Deze stekels beschermen de cactus niet alleen tegen de zon, maar zorgen er ook voor dat dieren ze niet opeten. Er zijn meer dan 200 families van de cactussen. Cactussen slaan water op en kunnen dus heel lang zonder water.
In de natuur beschermen ze tegen aanvreten door dieren, nachtelijke kou en felle zon. Daarnaast zorgen ze voor een beetje afkoeling, dauwabsorptie en afvoer van neerslag.
Cactussen zijn van nature sappig, wat betekent dat ze vocht opslaan. Een van hun eigenschappen is dat ze water opslaan zodat ze dit tijdens de droge seizoenen kunnen gebruiken. Ze kunnen geruime tijd zonder water leven, maar meestal zul je zien wanneer de cactus onvoldoende water heeft.
Hoewel cactussen 's nachts de koolstofdioxide die ze nodig hebben opnemen, is er nog steeds zonlicht nodig voor fotosynthese. Cactussen bewaren de koolstofdioxide die ze tijdens de nacht opnemen in hun cellen, ze zetten het daarvoor om in een chemisch stofje genaamd appelzuur.
Cactussen zijn populaire kamerplanten omdat ze zeer onderhoudsvriendelijk zijn. Om de cactus extra groot te laten groeien, moet de cactus naar een grotere pot verhuisd worden. Bij het verpotten kunnen er sappen uit de cactus komen. De sappen van de Cactus Eurphorbia zijn giftig voor mensen.
Maar bij de Nederlands-Belgische cactus- en vetplantenvereniging Succulenta merken ze daar weinig van. Had de vereniging in de jaren zeventig nog ruim 3000 leden, inmiddels is dat 1400. De gemiddelde leeftijd is 60 jaar.
Cactussen en vetplanten hoef je maar heel weinig water te geven: geef in de zomer af en toe een flinke plens water in een keer en laat de grond daarna bijna helemaal uitdrogen. In de winter hoef je maar eens in de 4 weken een beetje water te geven.
Maar wat kun je nu eigenlijk eten? Aan bomen en planten zitten eetbare delen (vruchten en zaden) en ook woestijngras is te eten. Aan cactussen groeien vaak vruchten die je kunt eten. Cactussen zijn ook heel handig voor het vocht: je kunt een deel eraf snijden en het vocht van de plant opdrinken.
Doordat de stekels van de cactus zo klein zijn verdampt de cactus minder water dan planten met gewone bladeren. Zo kan de cactus hele lange tijd z'n water vasthouden om te overleven.
Cactussen zijn allemaal bloeiende planten, maar sommige cactussen hebben meer prominente bloemen en er zijn een paar cactussen, zoals de Mammillaria, Gymnocalycium en Parodia, die vrij gemakkelijk bloeien met indrukwekkende kleurijke bloemen.
De bloei en bloem van een cactus
De bloem van de cactus is een van de redenen waarom mensen ervoor kiezen om een cactus in huis te nemen. De bloemen ontstaan na een zogenaamde 'rustperiode' waarin de cactus aanzienlijk minder water krijgt dan normaal. Vaak vindt dit plaats in de wintermaanden.
Cactus water geven
Bij lagere temperaturen in de winter kan een cactus zonder problemen drie maanden zonder water, hierbij kunnen sommige cactussoorten iets krimpen. Bij lagere temperaturen is het beter om de grond droog te houden.
De stekelige doorns van een cactus kun je vergelijken met de blaadjes van een boom. Omdat de bladeren van een cactus zo klein zijn, verdampt het vocht niet en houdt de cactus het bij zich. Die stekels zijn voor nog meer dingen handig. Ze houden dorstige woestijnbeesten op afstand.
Hoewel kamelen fysiek in staat zijn cactussen te eten, kunnen ze door het kauwen op cactusbladeren wondjes oplopen. Toch kiezen ze vaak voor het ongemak en de pijn om van de stevige groene cactusbladeren te kunnen genieten.
Cactussen groeien niet snel, dus vaak merk je pas later als ze niet blij zijn op een plek. Toch zijn er zeker tekenen die je kunt herkennen, voordat het te laat is en je cactus het van verdriet heeft opgegeven. Een cactus die te donker staat, gaat altijd op zoek naar meer licht.
Cactussen zijn inheems in Amerika. Ze groeien vooral in gebieden met een afwisseling van droge en minder droge seizoenen. Een klein aantal soorten komt juist voor in tropische regenwouden.
Cactus. Hoewel cactussen -of eigenlijk cacti- gewend zijn aan fel zonlicht in de woestijn, kunnen ze toch verbranden in de zon. Daarom doen ze het beter op plekken waar deels schaduw is. In compleet donkere kamers zullen ze niet overleven, maar in de meeste slaapkamers zullen ze het goed doen.
Verplaats de plant dan niet meer, want de cactus houdt niet van verandering en laat dan zijn bloemknoppen vallen. Verwijder uitgebloeide bloemen regelmatig, dat stimuleert de plant om andere bloemknoppen uit te laten groeien. Een bloem bloeit ongeveer zeven dagen.
Cactussen en vetplanten
Bijna alle cactussen kunnen goed tegen kou. In de woestijn, waar ze oorspronkelijk vandaan komen, is het overdag bloedheet en in de nacht ijskoud. Ze zijn dus wel wat gewend!
Cactusvijgen zijn zoet van smaak en kunnen soms een beetje lichtzuur zijn. De smaak doet een beetje denken aan die van een peer. Cactusvijgen zijn erg gezond, ze bevatten heel veel vitamines en mineralen. Zo is de cactusvijg onder andere rijk aan magnesium, kalium, calcium, vitamine B2 en C.
Sommige zijn zelfs giftig. Maar de eetbare cactus bevat veel vitamine C en antioxidanten. Ook zou volgens onderzoekers het cholesterolpeil dalen na cactusconsumptie. En tip van Italiaanse moekes: een cactus zou werken tegen maagzweren.
Cactusvijgen hebben een zoetige smaak die soms wat zuur kan zijn en een beetje op een peer lijkt. De vrucht bevat eetbare pitjes. Cactusvijgen zijn lekker in fruitsalades, maar ook als tussendoortje.
Voeding is belangrijk
Cactussen groeit van nature in droge gebieden met voedselarme en zanderige ondergronden. Een "gewone" potgrond is dus niet helemaal geschikt voor deze plant. Speciale grond is in een tuincentrum te koop, maar kan -eigenlijk- ook makkelijk zelf gemaakt worden.
Ook al hebben cactussen niet veel voeding nodig, af en toe de cactus bemesten is toch goed voor de gezondheid van jouw cactus. Bemest de planten alleen tijdens het groeiseizoen, van maart tot en met oktober en nooit als ze in rust zijn. Gebruik hiervoor speciale Pokon Cactus en Vetplanten Voeding.
Maar naast de 'normale' cactussen zijn er ook cactussen waar bloemen aan groeien en die dus in bloei staan, de zogenaamde bloeiende cactussen. De lidcactus is een mooi voorbeeld van zo'n bloeiende cactus, maar ook minder bekende cactussoorten hebben periodes waarin zij in bloei staan.