Zavel (van het Latijnse sabulum; "grof zand" of "kiezelzand") is een grondsoort. Men spreekt van zavel als grond een bepaald percentage lutum bevat. Het andere bestanddeel van zavel wordt gevormd door zand.
Lutum is het percentage klei van de grond (deeltjes kleiner dan 2 micrometer). Vroeger werd - als het over klei ging - gesproken over het percentage 'afslibbaar' van de grond. Afslibbaar slaat op de kleideeltjes kleiner dan 16 micrometer. Het percentage lutum is dus altijd kleiner dan het percentage afslibbaar.
Zandgronden kunnen verder worden ingedeeld naar hun leemgehalte. Leem is, in tegenstelling tot klei, door de wind afgezet (0-50 μm). Leemarm zand bevat 0-10% leem, lemige zandgrond 10-50% leem en leemgrond meer dan 50% leem.
De korrelgrootte van het slijpmateriaal wordt aangeduid met een cijfer. Hoe hoger het getal, hoe fijner het schuurpapier. Werk bij schuren altijd van grof naar fijn. Grof schuurpapier (korrel 60) is geschikt voor het grove schuurwerk.
Zavel is erg geschikt voor de teelt van bloembollen. Het is meestal vruchtbaar, goed te bewerken, vochthoudend en doorwortelbaar. De benaming 'lutum' staat voor microscopische deeltjes van mineraal materiaal kleiner dan 0,002 mm (2 μm).
Zavelgrond komt in twee verschillende vormen voor namelijk in lichte zavel en zware zavel. Met name in Zeeland, langs rivieren en in het noorden van Nederland vind je deze grond. Deze grond wil je ook als tuinierder graag in je tuin hebben liggen. Het is een combinatie tussen kleigrond en zandgrond.
Volgens wiki is zavel grof zand, aangelengd met klei. Op papier lijkt het dus een redelijk tot goede bodem: het is waterdoorlatend, bevat klei voor planten, er kan goed in gegraven worden (door gekko's zeker) en het is wat zuur door veen.
Je kunt kleigrond duurzaam verbeteren door er een flinke lading compost, organische mest of bladaarde doorheen te mengen. Werk die oppervlakkig in de toplaag en regenwormen doen de rest wel. De humusdeeltjes maken de bodem luchtiger, verbeteren de vochthuishouding en stimuleren het bodemleven.
Wanneer je een kleigrond onder het grondoppervlak hebt liggen, en de zandgrond dus dieper dan 3 meter ligt, moet je funderen met een fundering op palen.
Diep in de zee had je zand en dichterbij de kust klei, omdat zand zwaarder is, is het verder in de zee gesleurd.
Het verschil met zand is dat zand bestaat uit kleine rotsblokjes (als gevolg van erosie door water, wind en/of temperatuurverschillen) en klei bestaat uit (kleine) kleiplaatjes. Kleiplaatjes zijn chemisch gevormd en bestaan uit silicium- en aluminiumzouten.
Ook als je naar de kleur kijkt zie je verschillen want zand ziet er geel uit maar er zitten ook zwarte en gele korrels tussen. Tuingrond is zwart, dat is vruchtbare grond daar groeien de planten goed op. Het is maar dat je het weet.
Gewone mortel kan je prima maken met rijnzand. Voor gevels op te voegen maak je dan zogenaamde “voegmortel”, dat is hetzelfde mortelrecept maar met fijner zand dan rijnzand. Misschien verkies je een witte cement in plaats van de traditionele grijze en wit zand zodat je een blekere voeg bekomt.
Je kunt eenvoudig testen met welke grondsoort je te maken hebt. Doe hiervoor wat van jouw grond in een glas, vul aan met schoon leidingwater, schud dit even flink en laat het dan ongeveer tien minuten staan. Op basis van wat er in het glas gebeurt, kun je vaststellen met wat voor soort bodem je te maken hebt.
Fijn of grof zand? Traditioneel verkiest de metselaar fijn zand. Maar fijn zand - en vooral kleihoudend zand (vette gele zavel) - vereist een hogere dosering aan water en bijgevolg ook cement.
Leem en klei zijn fijner dan zand. Ze houden het water en de voedingsstoffen beter vast. Ze zijn dus van nature vruchtbaarder dan zandgronden en kunnen in een droogteperiode de planten langer van water voorzien. Je moet dus minder snel gieten.
Een tuin aanleggen op kleigrond
Lucas raadt aan om de klei ongeveer 70 cm diep af te graven. Vervolgens breng je een zandlaag van 30 cm aan, gevolgd door een laag tuinaarde van 40 cm, zodat je uiteindelijk weer op hetzelfde niveau terecht komt, alleen kun je nu wel alle kanten op met de tuin.
Een grond die veel leem en klei (zeer kleine gronddeeltjes) bevat.
Ben je nieuwsgierig naar het gewicht van zand per kuub (m3)? Eén kuub droog zand weegt ongeveer 1500 kilogram (kg). Als het nat is wordt het zand natuurlijk ietwat zwaarder: een kuub zand weegt dan circa 1750 kg.
dus 1 kubiek kleigrond=1800 kg, of 1.8 kubiek kleigrond is 1 ton.
De meeste heipalen zijn tussen de vijf en tien meter lang. De heipaal moet minstens net zo lang zijn tot een vaste zandlaag wordt bereikt. In het geval van Amsterdam ligt er op ongeveer dertien meter diepte een zandlaag.
Meestal worden er betonnen palen in de grond geschroefd, geheid of geboord; een betonnen paalfundering is een zeer degelijke, maar relatief dure fundering. Fundering op houten palen met betonnen oplanger vindt ook plaats. Paalfundering zonder oplanger komt nog voor bij oudere gebouwen.