Voor galg en rad opgroeien,
ook wel voor de galg opgroeien of opwassen (18de eeuw), 'van jonge deugnieten gezegd, wier opvoeding geheel verwaarloosd wordt, en die daardoor opgroeien in ondeugd en boosheid, waarvan de galg en het rad (vgl. radbraken) eenmaal de straf zal zijn'; Ndl.
In de standaardtaal gebruikt men de uitdrukking de balans opmaken om uit te drukken dat iemand terugblikt en een overzicht maakt van wat voorbij is.
Dit spreekwoord wil zeggen dat iemand die een karwei niet hoeft te doen en alleen maar toekijkt, vaak wel beter dan de uitvoerder(s) denkt te weten hoe het moet worden aangepakt.
In vuur en vlam staan.
Erg opgewonden zijn, enthousiast zijn.
Als je iemand door dik en dun steunt, help je hem of haar in goede en in slechte tijden. Vriendschap door dik en dun betekent zoveel als 'onvoorwaardelijke vriendschap, ongeacht de omstandigheden'.
Een storm in een glas water,
d.i. een twist, die weinig beteekent, van geen belang is; ontleend aan het lat.
Spreekwoorden: (1914) Zich de kaas niet van het brood laten eten, d.w.z. zich goed kunnen verdedigen, geen stumperd zijn, haar op de tanden nemen, zich het gras niet van onder de voeten laten maaien; zijn pottagie niet laten nemen, zooals vroeger ook gezegd werd1). Eig.
Je maakt een balans kloppend door al je bezittingen en schulden onder elkaar te zetten. Uiteindelijk moeten aan beide kanten dezelfde bedragen bij elkaar opgeteld staan. Het verschil tussen je bezittingen en je schulden is je eigen vermogen. Door dit bedrag op de balans in te vullen, maak je de balans kloppend.
Er kunnen verschillende soorten balansen onderscheiden worden. De belangrijkste daarvan zijn de massabalans, de molbalans, de energiebalans en de impulsbalans.
Waarom is de balans altijd in evenwicht? In principe zie je op de balans hoe je de activa die je bezit kunt betalen met de passiva. Daarom moeten de activa en passiva altijd met elkaar in evenwicht zijn. Daarmee zorg je ervoor dat je jouw financiën beter kunt verantwoorden.
'Het is in kannen en kruiken' betekent: 'het is in orde', 'het is geregeld', 'het is voor elkaar'. Letterlijk wilde deze uitdrukking zeggen: alle vloeistof (dus alle olie, wijn, melk, enz.) is in kannen en kruiken geschonken.
Een blok aan het been hebben, d.w.z. niet vrij zijn in zijne handelingen; getrouwd zijn. In de 16de eeuw komt de uitdr. in den tegenwoordigen zin voor; zie Visscher, Brabb.
Wie de lakens uitdeelt, heeft het voor het zeggen: hij of zij bepaalt wat er moet gebeuren, en is dus de baas. De lakens in deze uitdrukking zijn mogelijk van oorsprong échte lakens.
Spreekwoorden: (1914) De kastanjes uit het vuur halen, d.w.z. een gevaarlijken arbeid verrichten voor een ander, die zich zelven buiten schot houdt en er het voordeel van geniet; hd.
Het betekent dan in het algemeen dat iets je heel mooi, goed of gunstig lijkt.
Spreekwoorden: (1914) Die wind zaait, zal storm oogsten, d.w.z. 'wie oproer verwekt, zal er het slachtoffer van worden'; men wordt dikwijls in dubbele mate gestraft door de gevolgen eener verkeerde handeling, die men gedaan heeft; men ontvangt loon naar werken.
d.w.z. zijne eischen matigen, inbinden 'omdat de omstandigheden, het welbegrepen eigenbelang, de macht of wil van derden daartoe dwingen'.
Een uitdrukking heeft net zoals een gezegde vaak een figuurlijke betekenis en bevat (in tegenstelling tot een spreekwoord) meestal geen wijsheden. Voorbeelden van veelvoorkomende uitdrukkingen zijn: Met de Noorderzon vertrekken - Onaangekondigd vertrekken en niks meer van je laten horen.
Roeien met de riemen die we hebben, betekent dat we moeten werken met de middelen die we hebben. Middelen die we hebben en die we altijd hebben gehad.
De uitdrukking 'op de valreep', is afkomstig uit de scheepvaart en betekent zoveel als 'net op tijd zijn' of 'op het nippertje' een klus afronden. F.A. Stoett (Bron: dbnl.org) Veel schepen hebben letterlijk een valreep: een laddertje of loopplank waarmee men aan boord van een groot schip kan kopen.
Boven Jan zijn, d.w.z. de moeilijkheden te boven zijn; in Vlaanderen ook: tot welstand gekomen zijn (Schuermans, Bijv. 50 a). In bijna gelijken zin aldaar: Piet boven Jan zijn, weer frisch en gezond zijn als te voren (Schuerm.