goochem bnw. 'ervaren, slim', bargoens uit joods gochom 'wijs, verstandig' (Moormann 1, 322).
mazzel = geluk (< mazzel tov: goed gesternte) meier = 100 (van meah, 100) mesjogge = maf. Mokum (Alef) = (< maqoom: plaats, “eerste plaats” ofwel Amsterdam)
Het woord stamt uit het Hebreeuws en betekent 'plaats' of 'stad' (Hebreeuws: Maqom מָקוֹם). Via het Jiddisch (mokem) is het in het Bargoens terechtgekomen.
smiecht, smiek: slechte, gemene vent; onbetrouwbaar persoon; laaghartige kerel; gluiperd*. Afgeleid van smiegen, een dialectvorm van smuigen (gluiperig handelen). De variant smiek komt o.a. voor in het werk van Bargoenskenner H. van Aalst.
Jatten, mazzel, kapsones, gein. Allemaal zijn het woorden die we gewend zijn om te gebruiken, en allemaal komen ze uit het Jiddisch. Dit is een Germaanse taal die door ongeveer drie miljoen Joden gesproken wordt. Het kent zijn oorsprong uit de negende eeuw.
Mazzeltof is een Hebreeuwse gelukwens. De wens bestaat eigenlijk uit twee Hebreeuwse woorden: מזל (mazal, 'geluk') en טוב (tov, 'goed'); מזל טוב: mazal tov kan dan worden vertaald met 'goed geluk'.
gluiperds (meerv.) Bron: WikiWoordenboek. 1) Gemenerik 2) Genieperd 3) Geniepig persoon 4) Gladakker 5) Gladjanus 6) Huichelaar 7) Loeder 8) Onbetrouwbaar persoon 9) Schijnheilige 10) Smeerlap 11) Stiekemerd 12) ...
Stiekem: Bargoens
Het kan volgens het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands teruggaan op een Jiddisch woord voor 'stil', sjtieke. Sjtieke zou van het Hebreeuwse werkwoord sataq ('zwijgen, stil zijn') kunnen komen. De m die achter sjtieke is gevoegd, zou dan een loze toevoeging zijn.
Wanneer een Joods meisje de leeftijd van twaalf jaar bereikt, wordt zij verantwoordelijk onder de joodse wet. Op dat moment wordt het meisje een bat mitswa (Hebreeuws: בת מצווה - "dochter van het gebod"). Vóór deze tijd ligt alle verantwoordelijkheid bij haar ouders.
Sefardische Joden of Sefardim (Hebreeuws: ספרדי, Standaard Səfardi Iberiaans Səp̄arədî; meervoud: ספרדים, Standaard Səfaradim Iberiaans Səp̄arədîm) zijn Joden wier voorouders in Spanje en Portugal leefden.
Zelfstandig naamwoord. (Jiddisch-Hebreeuws) (kouwe) drukte; in 'kapsones hebben': het hoog in de bol hebben, een overdreven hoge dunk van zichzelf.
gladjanus: slimmerik; leperd; gehaaid persoon. Oorspronkelijk een studententerm. Mogelijk gevormd onder invloed van het Latijn. Het is ook een variant op het scheldwoord gladakker*.
bijv. naamw. 1) Gajes 2) Geboefte 3) Gebroed 4) Gemeen volk 5) Gepeupel 6) Gespuis 7) Geteisem 8) Min volk 9) Plebs 10) Rapaille 11) Schorremorrie 12) Schorriemorrie 13) Schuim 14) Sc...
Gevormd uit → af en Bargoens peigeren, pijgeren 'doodgaan' [1906; Boeventaal] < Jiddisch peigeren 'id. ' [1914; Voorzanger/Polak] dat bij het Jiddische (en Bargoense) bn. peiger, pijger 'dood, kapot' behoort.
Na 1630 zijn er twee groepen Joden in Nederland, de Sefardische en de Asjkenazische.
Er zijn arme Joden, rijke Joden, seculiere (niet-gelovige) Joden en zeer religieuze Joden. Gelovige joden delen gebruiken en tradities. Zo is er op vrijdagavond en zaterdag de sjabbat, dan gaan ze naar de synagoge – het gebedshuis – en werken ze niet. Spiritueel leider van een synagoge is een rabbijn of rabbi.
De Talmoed is het resultaat van die rabbijnse discussies en beslissingen over onder meer de Joodse wet ethiek, filosofie leefgewoonten en geschiedenis. In de Talmoed komen vrijwel alle aspecten van het religieuze en seculiere leven aan bod.
Het gebedshuis van joden is een synagoge. Synagoge betekent 'huis van samenkomst'. Ze komen er samen om uit de thora te lezen. Joden wonen over de hele wereld.
De ster van David zou het familiesymbool zijn van koning David. Omdat Jezus zowel via de mannelijke als vrouwelijke lijn afstammeling zou zijn van David, is deze ster op de kerk gebruikt; zowel het jodendom als het christendom stamt hierdoor van David af.
Het is gebruikelijk om de bar of bat mitswa tijdens het feest een cadeau te geven. Doe vooral niet te moeilijk. Je kunt in principe alles geven wat past bij een twaalfjarig meisje of een dertienjarige jongen. Wil je een symbolisch cadeau of geld geven, geef dan iets met het getal 18 of een veelvoud daarvan.
Als iemand achterbaks wordt genoemd, wil dat zeggen dat het een stiekemerd is. Het is iemand die van alles uitspookt en bekonkelt achter de rug van anderen om. Bak betekent hier 'rug'.