Iemand een oor aannaaien betekent 'iemand iets wijsmaken', 'iemand voor de gek houden' en ook 'iemand bedonderen', 'iemand oplichten'.
Iemand bij den neus hebben (-nemen of leiden), d.w.z. iemand beethebben, hem foppen; 'iemand bij het lijf nemen' (Van Dale); eig. hem bij zijn neus leiden waar men wil, hem beetnemen; oorspr.
Met zijn neus in het vet (of in de boter) vallen, d.w.z. een (onverwacht) fortuintje krijgen; vooral juist komen als men ergens feest viert of smult; een voordeelig huwelijk sluiten.
Breek me de bek niet open - Betekenis: Laat me hier niet over beginnen, want dan houd ik niet meer op.
ter sprake brengen; aanvoeren; entameren; aansnijden; opwerpen; aankaarten; te berde brengen; op tafel leggen; opperen.
Wie meelacht met anderen, zonder zelf een reden tot lachen te hebben, lacht als een boer met kiespijn, vaak met een wat zuur gezicht.
Zijn tanden laten zien – tonen dat men zich kan verdedigen. Oog om oog, tand om tand – recht van wedervergelding.
Als je op je tandvlees loopt, wil dat zeggen dat je bijna niet meer verder kunt: je bent doodmoe. Bijvoorbeeld omdat je na uren wandelen nog geen cafeetje hebt gevonden om iets te drinken, of omdat je zo hard hebt gewerkt dat je (bijna) uitgeput bent.
dat smaakt naar meer (=meer van dat, graag!) die perzik smaakt naar meer (=dat is gunstig - nog van dat!)
Als je van iemand zegt dat hij de zon niet in het water kan zien schijnen, bedoel je dat het een jaloers en ontevreden persoon is. Deze uitdrukking is ontstaan door wat er gebeurt als de zon schijnt en je vlak bij water (een meer, rivier, enz.) bent.
Met den mond vol tanden staan (of zitten), d.w.z. niets zeggen ter verdediging, geen woord kunnen uitbrengen, beteuterd zijn; syn.
Wie a zegt, moet ook b zeggen,
d.i. men moet voortgaan gelijk men begonnen is; of ook: na de eerste schrede kan men niet meer stilstaan; fr.
Kant noch wal raken,
d.w.z. ongerijmd zijn, hoegenaamd geen grond hebben, op niets gelijken, sluiten als een tang op een varken, niet bijkomen, zooals Winschooten, 100 het verklaart. Kant heeft hier de bet.
Spreekwoorden: (1914) De gekken krijgen de kaart, d.w.z. den dwazen loopt het geluk mee.
Hij heeft veel noten op zijn zang.
De eig. bet. is dus: zijn zang, zijne partij heeft veel noten; hij heeft heel wat te zingen, en vandaar: hij heeft veel pretenties of ook veel praats.
Spreekwoorden: (1914) Het beste paard struikelt wel eens, d.w.z. ook de beste kan wel eens iets verkeerds doen; syn.
Het spreekwoord betekent 'iets in de gaten houden'. Als je een oogje in het zeil houdt, let je op iets of iemand en ben je zorgvuldig aan het waarnemen. Al in de late Middeleeuwen werd het gebruikt: 'Oog in het seil houden'.
Het kind met het badwater weggooien (-werpen),
d.w.z. het goede tegelijk met het slechte wegwerpen; te ver gaan, overdrijven; vgl. De Brune, 477: Men zal 't kind niet met 't bad uyt-schudden; Harreb.
wordt gezegd van 'personen, die telkens een nieuw middel van bestaan zoeken, maar er altijd slecht afkomen'. De uitdr.
Betekenis: er heimelijk vandoor gaan, zich uit de voeten maken. Verklaring: Deze uitdrukking betekent oorspronkelijk deserteren. Wie zich van de groep verwijderde met het voorwendsel de kolfplaat van zijn musket te gaan poetsen en daarna niet meer opdook was gedeserteerd.