Lage concentraties urinezuur worden veel minder vaak gezien en geven zelden aanleiding tot zorg. Het kan samenhangen met bepaalde lever- of nierziekten, blootstelling aan toxische stoffen en, zeer zelden, met een erfelijke stofwisselingsziekte.
Toch zijn er een aantal voedingsmiddelen die het urinezuurgehalte wel laten toenemen. Het gaat om spiervlees van met name rood vlees (van rund, varken en lam) en orgaanvlees. Vis (behalve vette zeevis, zoals paling en makreel), garnalen en kreeft zorgen ook voor een stijging in urinezuur.
Wat betekent de uitslag? Bij gezonde mannen varieert de hoeveelheid urinezuur in bloed van 0,20 – 0,42 mmol/l en bij gezonde vrouwen vrouwen tussen 0,12 – 0,34 mmol/l.
Bij jicht scheiden de nieren het urinezuur minder goed uit en/of komt er te veel urinezuur in het bloed. Het urinezuurgehalte in het bloed wordt daardoor te hoog (hyperuricaemie) en het urinezuur vormt kristallen. Deze kunnen neerslaan in gewrichten en andere weefsels. In het gewricht kan een ontsteking ontstaan.
Urinezuur is een giftig afvalzuur dat wordt gevormd bij de stofwisseling van purines. Purines zijn stoffen die vrijkomen bij de afbraak van cellen in het lichaam. Tevens komen purines vrij bij de vertering van purinehoudend voedsel. Verhoging van de urinezuurproductie is erfelijk bepaald, daar kunnen we niets aan doen.
Tomaten en jicht
Circa 70% van de ruim 2000 mensen met jicht zegt dat bij hen bepaalde voedingsmiddelen een jichtaanval uitlokken. Het meest genoemd worden vis, schaal- en schelpdieren, alcohol en rund- en varkensvlees, gevolgd door tomaten. Van de mensen in deze studie zegt 1 op de 7 dat tomaten jicht uitlokt.
Het lichaam zet fructose-glucosesiroop voor een deel om in urinezuur. Fructose-glucosesiroop zit voornamelijk in met suiker gezoete frisdranken. Het urinezuurgehalte van het bloed wordt nog extra verhoogd als het lichaam door versnelde celafbraak meer urinezuur produceert dan normaal.
Het valt daarnaast ook aan te bevelen matig te zijn met voeding die veel purine bevat. Purinerijke voedingsmiddelen zijn: orgaanvlees (niertjes, zwezerik, lever, etc.), vette vis (sardientjes, haring, makreel, zalm, ansjovis, etc.). Snel afvallen is ook een grote boosdoener.
Producten waar per 100 gram minder dan 150 gram purine in zit zouden geen problemen op moeten leveren. Beleg voor op brood wat waar minder dan 75 gram purine (oftewel zeer weinig) in zit zijn de volgende: rund-en varkensvlees, kip en leverworstsoorten. Maar waar nog minder in zit zijn groentes en fruit.
met enkele druppels citroensap, een schijfje citroen, of limonadesiroop), thee, koffie, magere melkproducten, tomaten- of groentesap, light frisdranken en bouillon. Magere zuivelproducten verlagen (mogelijk) de kans op het optreden van een jichtaanval. De uitscheiding van urinezuur wordt hierdoor aangespoord.
In een relatief recent onderzoek(2) gedaan in 2011 is aangetoond dat er een duidelijke relatie is tussen magere zuivelproducten en een verminderde risico op jicht. Aangetoond is dat zuivelproducten ontstekingsremmende eigenschappen hebben waardoor het risico o acute jichtaanvallen lager wordt.
Bloedonderzoek urinezuur, ook wel bekend als Uraat, wordt uit bloed gemeten. De urinezuurtest wordt vaak aangevraagd om een verklaring te vinden voor klachten van jicht. Een verhoogde uitslag kan de diagnose ondersteunen. De test is echter niet specifiek voor jicht, het komt namelijk ook voor bij andere ziektebeelden.
De urine is neutraal, of licht alkalisch bij een waarde van 7. Een pH van de urine tussen 6.0 en 6.5 is licht zuur. Op basis van de zuurtegraad van de urine bepaalt men de mate van gezondheid van het lichaam. Bij lagere pH-waarden van de urine spreekt men van een sterkere verzuring (zie de tabel hieronder).
In tegenstelling tot wat vroeger werd gedacht, is er geen reden om koffie te laten staan. Koffiedrinken verlaagt mogelijk zelfs het risico op jicht. Ook thee kun je gewoon drinken als je jicht hebt.
Dieetadvies bij jicht
Ook gistrijke producten zoals Marmite vermijden. Varkensvlees, leverworst, tong, eend, kip, garnalen, heilbot, krab, kreeft, oesters, paling, schol, asperges, bloemkool, peulvruchten, soja(producten), sperziebonen, spinazie en champignons bevatten eveneens veel purine.
Zo leveren zuursmakende vruchten, zoals citroenen en sinaasappels, na vertering en stofwisseling toch een basenoverschot op. Ook is het niet zo dat zuur werkende voedingsmiddelen per definitie ongezond zijn. Zo leveren vis, granen en peulvruchten een zurenoverschot, maar dit zijn waardevolle voedingsmiddelen.
Een verhoogde urinezuurgehalte van het bloed kan een jichtaanval veroorzaken. Ook externe factoren (lichamelijke en psychische stress, weersomstandigheden) kunnen een rol spelen bij het ontstaan en uitlokken van een jichtaanval.
Ontzurende kruidenthee is de meest effectieve thee om te drinken bij jicht. Kruiden in de ontzurende kruidenthee zorgen ervoor dat afvalstoffen aan zich worden gebonden. Dit bevordert de afvoer van de afvalzuren. Kruiden hebben een heilzame en reinigende werking.
Beperk rood vlees, bewerkt(e) vlees en vleeswaren.
Een belangrijke bron van purines is vlees. Een hogere vleesconsumptie geeft een hoger risico op jicht. Gebruik daarom niet meer dan 300 gram per week en per dag niet meer dan 100 gram. Onder rood vlees valt: rundvlees, varkensvlees en lamsvlees.
Het gewricht wordt dik, rood, warm en pijnlijk. Het gewricht hoog leggen en koelen kan prettig zijn. Wees niet bang om te bewegen. Bewegen kan geen kwaad.
Een jichtaanval kan op moment van de dag en in verschillende lichaamsdelen de kop opsteken. Soms is de pijn te verdragen maar meestal, is de pijn zo hevig dat je de getroffen arm nauwelijk nog kan bewegen. Overigens komt de hevigste stekende pijn vaak voor in de enkels,voeten,tenen,vingers en pols.
Met bier meer kans op jicht dan met wijn.
Uit de dieetgegevens van de gemeten groep bleek dat de kans op jicht 2,5 keer hoger was voor mannen die dagelijks 4 of 5 glazen alcohol dronken, dan voor degenen die niet dronken. Zelfs één drankje per dag verhoogde het risico al met 30%.