Heel vaak zal iemand die last heeft van een psychose hier niet over willen praten en geen hulp willen. Dan mag je zelf hulp gaan zoeken. Ga naar de huisarts, vertel wat er aan de hand is, en vraag om een verwijzing naar een deskundige.
Iemand kan in een psychose de meest kwetsende en choquerende dingen roepen, neem dit niet persoonlijk. Neem op het moment dat iemand herhaaldelijk negatief op jou reageert (bijvoorbeeld met agressie of waanideeën) actief afstand. Dit betekent niet dat je hem of haar in de steek laat, maar dat je rust creëert.
Antwoord. Vroeger dacht men wel dat psychose schadelijk was voor de hersenen – maar inmiddels is duidelijk dat dit niet het geval is. Wel kun je na een psychose last blijven houden van een reeks van verschijnselen zoals vage psychotische gedachten, motivatieproblemen en problemen met aandacht en geheugen.
“Dat heeft te maken met de plasticiteit van het brein. Hoe jonger je bent, hoe meer zich dat nog kan aanpassen. Daarnaast levert iedere psychose hersenschade op. Dus hoe beter je die kunt voorkomen, hoe minder schade.”
We spreken van een volle psychose wanneer psychotische ervaringen je leven zo erg gaan beheersen dat je in het dagelijks leven niet meer (goed) functioneert. Je gaat helemaal op in jouw realiteit en kunt geen onderscheid meer maken tussen waan en werkelijkheid.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Een psychose wordt vaak uitgelokt door een heftige gebeurtenis die gepaard gaat met stress, zoals een overlijden, scheiding of andere ontregelende gebeurtenis. Of door een heftige positieve verandering, zoals de geboorte van een kind. Slaapgebrek en drugs- of medicijngebruik kunnen de kans op een psychose vergroten.
Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd. Soms kunnen dempende effecten van medicijnen er wel voor zorgen dat mensen zich bepaalde zaken niet meer herinneren.
Iemand met een psychose ervaart vaak veel verwarring en innerlijke onrust, communiceer daarom duidelijk en ondubbelzinnig. Laat diegene in een psychose zijn of haar verhaal doen; stel niet te veel vragen maar luister vooral. Ga wandelen als dat prettig wordt gevonden, liefst in een natuurlijke omgeving.
Symptomen. Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.
Tot 35% van de psychose verdwijnt spontaan in 6 weken. Met medicatie verdwijnt het weliswaar vaker (55%), maar het is dus niet zo dat de psychose ALTIJD een negatieve spiraal van almaar verdergaande psychose voorspelt.
Hoelang duurt een psychose? Een psychotische periode duurt meestal weken tot maanden. Sommige mensen krijgen één keer een psychose terwijl anderen vaker een psychotische periode doormaken. Een psychose komt het meest voor bij mensen tussen de 16 en 30 jaar.
Je kunt problemen hebben met je concentratie en je geheugen, of extra gevoelig zijn voor prikkels.Ook sombere, verdrietige gevoelens en angsten komen voor. Goede nazorg en begeleiding is daarom belangrijk, zodat je zo snel mogelijk hulp kunt krijgen als dat nodig is.
Herstellen van een psychose is een ingewikkeld proces. Herstel bestaat uit het leren kennen van je eigen gevoeligheid én weerbaarheid, ermee leren omgaan, je leven weer oppakken en het weer ervaren van een zinvol bestaan. Naasten en je omgeving spelen hierin een belangrijke rol.
Een depressie is een stemmingsstoornis, gekenmerkt door een verlaagde, sombere stemming en plezierverlies. Als de depressie ernstig is, kunnen psychoses voorkomen, vaak met wanen over armoede, schuld of dood. We spreken dan van een psychotische depressie.
Schizofrenie ontwikkelt zich bij mannen gemiddeld 5 jaar eerder dan bij vrouwen. Bij mannen heeft de eerste psychose meestal plaats tussen het 16e en 35e levensjaar; bij vrouwen is dit meer variabel. In de menopauze hebben vrouwen een verhoogde kans op schizofrenie.
Symptomen zoals desorientatie, wanen en hallucinaties zijn kenmerkend voor beide, al wordt psychose meer gekenmerkt door auditieve hallucinaties en delier door visuele hallucinaties. Tenslotte komt psychose meer voor bij jongere mensen terwijl een delier meer voorkomt bij oudere mensen.
Iemand met een psychose heeft een andere ervaring van de werkelijkheid. Soms ziet iemand beelden of hoort stemmen die er voor anderen niet zijn. Of denkt dat hij achtervolgd wordt. Deze ervaringen kunnen verwarrend en angstaanjagend zijn.
2.1 Wat is een psychose
De belangrijkste symptomen zijn wanen, hallucinaties, problemen met samenhangend spreken, gedesorganiseerd gedrag en motivatieproblemen.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
Ontstaan. Over het ontstaan van psychoses is nog veel onduidelijk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zowel erfelijke aanleg als invloeden vanuit de omgeving een rol kunnen spelen. Dat betekent dat de kwetsbaarheid om een psychose te ontwikkelen erfelijk is.
Antipsychotica en dopamine
Hoge concentraties kunnen dopamine maken dat de hersenen anders gaan werken en dat informatie anders wordt doorgegeven. Hierdoor, althans dat is de vooralsnog onbewezen hypothese van wetenschappers, kunnen symptomen van een psychose ontstaan.