Onder het wateren van hout wordt verstaan het gedurende langere tijd, gewoonlijk negen maanden tot drie jaar, bewaren van vers gekapte, ongezaagde boomstammen in water. Dit met als doel de verwerkbaarheid en de duurzaamheid van het hout te verbeteren en het werken van hout na droging te verminderen.
Onder het 'werken' van hout verstaan we het krimpen en zwellen van luchtdroog hout als gevolg van normale veranderingen in de relatieve vochtigheid. Wanneer het hout vanaf het vezelverzadigingspunt nog meer vocht kwijtraakt moet dit dus uit de celwanden komen, waardoor deze gaan vervormen. Het hout gaat dan krimpen.
In tegenstelling tot kunststof en metaal zet hout niet uit onder invloed van warmte. Constructies die onder wisselende temperaturen maatvast moeten blijven worden dan ook vaak van hout gemaakt. Als hout droogt dan krimpt het. Maar het krimpt niet regelmatig.
Doordat hout onderhevig is aan verschillende weersomstandigheden, werkt hout altijd. Bij nat weer zet hout uit doordat het vocht opneemt. In de zomer droogt het hout en gaat het weer krimpen. Aangezien buitentoepassingen onderhevig zijn aan het weer, zal hout blijven uitzetten en krimpen.
Het vochtgehalte waarboven het hout niet meer zwelt of waaronder het krimpt noemt men het vezelverzadigingspunt. De maatveranderingen van het hout zijn dus hoofdzakelijk te wijten aan het verlies (krimp) of de opname (zwelling) van water bij een houtvochtgehalte dat lager ligt dan het vezelverzadigingspunt.
Hoe hout werkt
De wanden van de strootjes bevatten ook vocht, dit wordt 'gebonden water' genoemd. Het is dit gebonden water dat verantwoordelijk is voor het krimpen en uitzetten van hout. In een vochtige omgeving nemen de celwanden vocht op, in een droge omgeving staan ze vocht af.
Het brandhout mag een vochtigheidspercentage hebben tot maximaal 20 procent. Vers gekapt hout heeft een vochtigheidsgehalte van ongeveer 50 procent. Na een jaar drogen daalt dit tot ongeveer 28 procent en na 2 tot 3 jaar drogen heeft het hout het geschikte vochtigheidspercentage van 20 procent of minder.
Het krimpen en uiteenzetten van hout
De mate waarin hout uitzet en krimpt hangt grotendeels af van de houtsoort. Over het algemeen is er een tangens krimping van 8 tot 10 procent, een radiale krimping van 4 tot 5 procent en haast geen verandering in de lengte.
Welk hout werkt het minst? Alle soorten hout kunnen kromtrekken. Hout met een open celstructuur zoals vuren zal sneller kromtrekken dan hout met een dichte structuur zoals Red Cedar of Lariks. Teakhout trekt het minste krom.
Zo is beukenhout een houtsoort dat relatief veel krimpt tijdens de droging. Dit is dus een houtsoort dat veel kan gaan werken. Daarentegen is taekhout een houtsoort dat het minste krimpt tijdens de droging. Taekhout wordt dan ook een “stabiele” houtsoort genoemd.
Winter: hout krimpt
Als het langdurig vriest en niet regent, kan de luchtvochtigheid dalen. in combinatie met het stoken van de verwarming zorgt dit voor extreem droge lucht. Dit is niet alleen slecht voor je gezondheid en leefklimaat, maar ook voor je houten vloer. Deze kan gaan krimpen, scheuren of schotelen.
Ventileren van je huis
Het is belangrijk om je huis te ventileren om zo het krimpen of uitzetten van hout tegen te gaan. Ventileren is wat anders dan luchten. Zet nooit de mechanische ventilatie uit. Heb je geen mechanische ventilatie?
Een plank is een plat stuk uit een boom gezaagd hout, of daar min of meer op gelijkend, met een lengte groter dan de breedte en een breedte groter dan de dikte.
Droog het hout altijd buiten. Ideaal is een open plek in je tuin zodat de wind langs alle kanten door het hout blaast. Plaats het hout liever niet tegen een muur tenzij het niet anders kan. Vermijd zeker de garage.
Droog het hout op een koele plek. Dus niet vlak bij een kachel, verwarming of in de volle zon. Een plekje buiten (uit de regen, uit de zon) is prima, of in een onverwarmde schuur. Dan droogt het hout langzamer en dat is het beste tegen scheurtjes.
Pokhout is bekend als een van de hardste en zwaarste handelshoutsoorten. Kruisdraad of warrige draad. Fijn. 1150-1350 kg/m3 bij 12% vochtgehalte, vers 1400-1500 kg/m3.
Hout beschermen tegen vocht en schimmels
Dat betekent dat het hout is beschermd tegen weersinvloeden van buitenaf zoals zon, regen, groene aanslag en alg. Vooral bij zachthout is het een veelvoorkomend probleem dat er na een jaar schimmelvorming te ontdekken is op de tuinmeubelen.
Beuken is 1% harder dan rood eiken, maar ook 17% minder stabiel.
Hoelang het hout precies moet drogen hangt af van het vochtgehalte bij het begin, het soort hout, het weer en de stukgrootte. Gekliefd hout in standaardmaat droogt tot ongeveer 28% in één jaar en tot onder de 20% bij twee jaar drogen.
Hoeveel weegt nat hout? Het hout van een boom bevat een enorme hoeveelheid water. Populier bijvoorbeeld kan meer dan 200% water bevatten! Dat wil zeggen dat als de volumieke massa bij volledig droge toestand 400 kg bedraagt, het hout in natte toestand bijna 1200 kg weegt!
Krimpen en uitzetten
Bij vochtige lucht zet hout uit en bij droge lucht krimpt het. De mate waarin een plank werkt is verschillend. Dosse gezaagd hout bijvoorbeeld heeft een grotere krimp dan kwartiers gezaagd hout. Op de lengte van het hout heeft de luchtvochtigheid geen invloed.
Het stoken van nat hout zorgt voor onvolledige verbranding. Bovendien geeft nat hout veel minder warmte af en leidt het stoken van nat hout eerder tot roetaanslag en schoorsteenbranden.
Het drogen duurt 1 tot 2,5 jaar. Es, linde, wilg en berk (1,5 jaar drogen) en fruitbomen, eik en beuk (2,5 jaar drogen) leveren favoriet brandhout. Let er op dat de houtblokken niet te dik zijn, want dunner hout droogt sneller en brandt beter.