Die Hanzesteden hadden onderlinge afspraken gemaakt om de handel soepel te laten verlopen. Door gezamenlijk in te kopen bijvoorbeeld konden ze geld besparen. En door te varen in groepen werden hun schepen minder vaak overvallen. Daardoor bloeide de handel en werden de kooplieden uit de Hanzesteden steenrijk.
De Hanze begon als een groep handelaren die samenwerkten. Ze woonden in verschillende steden en handelden in dezelfde producten. Door samen te werken konden zij goedkoper werken en met elkaar veiliger reizen. Ze konden veel producten tegelijk kopen of verkopen.
De Hanze als stedenverbond was allereerst een teken van de opkomende macht van de steden (zie stadsrechten) in Noord-Europa die inzagen dat ze hun eigen belangen nog beter gezamenlijk met andere steden konden behartigen. Daarbij zochten ze dus niet hun heil bij hun afzonderlijke landsheren.
Kooplieden van de Hanze handelen voornamelijk in zout, graan, hout, ijzer, vis (haring en stokvis), wijn, bier en dierenhuiden. Ze vervoeren hun goederen grotendeels over zee en over rivieren. Daarvoor gebruiken ze zogeheten koggeschepen, van 15 tot 30 meter lang. De steden floreren door de handel.
Nederlandse steden sloten zich in de Middeleeuwen aan bij de Hanze, een machtig ondernemersverbond. Dankzij dit netwerk konden hun kooplui makkelijk en goedkoop zakendoen in heel Noord-Europa.
Middeleeuwse Hanzesteden
Rotterdam en Amsterdam waren tijdens de middeleeuwen nog kleine dorpjes, de Hanzesteden in het oosten van Nederland hadden zich daarentegen al ontwikkeld tot machtige handelscentra. Ze waren belangrijk, welvarend en rijk.
De Nederlandse Hanzesteden hadden veel belangen, voornamelijk op economisch gebied. Steden werden steeds rijker van de handel en konden makkelijk samenwerken door de gunstige ligging aan de Zuiderzee, IJssel, Rijn en de Maas.
Samenwerkingsverband in de Middeleeuwen van Noord-Europese steden om elkaar te ondersteunen bij de handel.
Hanzesteden zijn steden die onderdeel waren van het zogeheten Hanzeverbond. Het netwerk was een samenwerkingsverband van handelaren en aangesloten steden met als doel de handel te bevorderen en te beschermen. Het netwerk ontstond vanaf het midden van de twaalfde eeuw in Duitsland, voornamelijk rond de Oostzee.
Alleen al in Nederland zijn 22 Hanzesteden, maar ook in landen als Duitsland, België, Polen en Noorwegen was het Hanzenetwerk een bekend fenomeen. Het overgrote deel van de Hanzesteden is gesitueerd in het oosten van Nederland, voornamelijk langs het water.
Het eind van een glorietijd
Halverwege de 15e eeuw kwam er een einde aan deze glorietijd. De Oostzeehandel werd vooral buiten het Hanzenetwerk verscheept, via de randstad. Zo bloeide de macht van de VOC op, en overschaduwd de handel op zee, de handel tussen de Hanzesteden.
Steden rond de Noordzee en de Oostzee gingen samenwerken. Ze deden dit om sterker te staan tegenover andere handelssteden en tegen zeerovers. Dit verbond was de Hanze.
Door samen te werken konden zij de kosten drukken, veiliger (samen!) reizen, op grotere schaal inkopen of verkopen en zich samen wapenen tegen grillen en willekeur van landsheren. Vanaf 1356 werd de Hanze een verbond van steden, dus niet alleen meer van de handelaren in die steden.
Hun voor die tijd moderne handel baseerden zij op gezamenlijk erkende rechten op het verhandelen van bepaalde producten, de juridische vorm van de handelscontracten en het nakomen van de daaruit voortvloeiende verplichtingen, eventueel af te dwingen via gezamenlijk erkende rechtbanken.
Vervoer over water
De IJssel had een belangrijke rol als handelsweg, omdat vervoer over de weg gevaarlijker was dan over water. Het was bovendien een goed bevaarbare en tolvrije route. In de dertiende eeuw waren de Hanzesteden kleine vissersplaatsjes. De ontwikkeling van het koggeschip veranderde dat.
In Nederland tellen we maar liefst 22 Hanzesteden (+ Hindeloopen welke geen Hanzestad is, maar wel samenwerkte), namelijk: Arnhem, Deventer, Doesburg, Elburg, Groningen, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen, Nijmegen, Oldenzaal, Ommen, Roermond, Stavoren, Tiel, Venlo, Zutphen en Zwolle.
Door bemiddeling van Deventer sloot ook Ommen zich aan bij de Hanze. In 1473 wordt Ommen voor het eerst als Hanzestad genoemd.
1350-1450) – Handelsverbond uit de Middeleeuwen. De Hanze was een officieus handelsverbond uit de late Middeleeuwen. Aanvankelijk gesloten tussen kooplieden en vanaf 1356 tussen verscheidene steden in Noordwest-Europa. De afspraken die handelaren en handelssteden maakten, waren gunstig voor de handel.
Kampen is een pittoreske Hanzestad aan de IJssel. In het historische centrum staan monumentale (winkel-)panden zij aan zij naast eeuwenoude pakhuizen, stadsboerderijen en stadspoorten. Neem de tijd om te dwalen en verdwalen, laat je leiden door de IJssel en verleiden door de leuke en lekkere adressen die je passeert.
Eigenlijk is Antwerpen nooit een Hanzestad geweest, maar de Duitse Hanze had hier al vanaf 1468 twee panden. In 1564 bouwden zij het Hansahuis in de Nieuwstad.
Gelderland, of liever gezegd het oude hertogdom Gelre aan beide zijden van de huidige Duits-Nederlandse grens, telde niet minder dan achttien Hanzesteden: de vier Gelderse hoofdsteden Nijmegen, Arnhem, Roermond en Zutphen, en voorts Tiel, Zaltbommel, Wageningen, Harderwijk, Elburg, Hattem, Doesburg, Doetinchem, Lochem, ...
Schilderachtige Hanzestad
Tussen de noordrand van de Veluwe en de IJssel ligt het pittoreske Hattem. De Hanzestad is al eeuwen een inspiratiebron voor kunstschilders. Niet zo verwonderlijk: de stad is niet alleen 'fotogeniek', het ligt ook nog eens in een fraaie omgeving met bos en water op steenworp afstand.
De Hanzestad Kampen staat bekend om haar historische binnenstad en haar ligging aan de monding van IJssel. Kampen staat bekend om haar vele monumenten en heeft het een lange geschiedenis als handelsstad, hier is nog veel van terug te zien, Kampen was in de tijd van de Hanze namelijk zeer belangrijk voor de economie.
Het verkrijgen van stadsrechten kon op grofweg twee manier gebeuren: Het initiatief kon liggen bij de plaatselijke heer, die door grotere vrijheid de economische ontwikkeling van zo'n plaats wilde stimuleren, of die, gedwongen door geldnood, een privilege te koop aanbood.