Waarom staat er spelt(tarwe) op het etiket en niet enkel spelt? Bij de ingrediëntendeclaratie op onze verpakkingen van speltproducten wordt er achter het ingrediënt 'spelt' ook tussen haakjes tarwe benoemd. Wij zijn volgens wetgeving verplicht om te vermelden dat spelt een familiesoort van tarwe is.
Spelt vs tarwe
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zowel spelt als tarwe afstammen van emmertarwe. Dit betekent dat er genetisch geen verschil is. De hoeveelheid vezels, zetmeel, gluten en voedingswaarden zijn ongeveer hetzelfde. Omdat de verschillen zo minimaal zijn, is spelt dus niet gezonder dan tarwe.
Spelt en tarwe zijn graansoorten die nauw met elkaar zijn verwant. Dit kun je al zien aan de Latijnse naam die beiden hebben; spelt heet ook wel Triticum aestivum subspecie spelta en tarwe Triticum aestivum L. Spelt wordt beschouwd als een primitieve tarwesoort.
Vezels, vitamines, mineralen: je vindt ze zowel in tarwebrood als in speltbrood. Misschien stellen we je teleur, maar het grootste verschil tussen de twee graansoorten is de smaak. Brood met spelt als basis is wat pittiger en iets nootachtiger. Soms maakt de bakker een brood van een combinatie van spelt en tarwe.
Speltbrood smaakt namelijk meer nootachtig dan tarwebrood, maar de voedingswaarde komt overeen. Speltbrood is dus niet gezonder dan tarwebrood. En net als tarwe bevat spelt ook gluten. Bovendien ontbreekt er wetenschappelijk bewijs dat speltbrood lichter verteerbaar is.
Dat komt mede omdat tarwe meer opbrengst levert per hectare dan andere granen. Dat betekent dat je voor dezelfde hoeveelheid spelt een groter teeltoppervlakte nodig hebt. Daarbij komt dat de speltkorrel anders is dan de tarwekorrel. De speltkorrel moet eerst nog gepeld worden.
Het fijnste brood voor je darmen is volkorenbrood. Van welk graan dan ook: tarwe, spelt, rogge. Als de hele graankorrel gebruikt wordt, bevat het brood namelijk meer gezonde voedingsstoffen en dus ook meer vezels. En dat hebben je darmen nodig, zeker in geval van verstopping.
Speltbrood en tarwebrood zijn even gezond. In spelt en tarwe zitten ongeveer evenveel koolhydraten, eiwitten, mineralen, vitamines en vezels. Ook speltbrood is verkrijgbaar in de varianten wit, bruin en volkoren.
Volkorenbrood is de meest gezonde keuze omdat het de meeste vezels en andere gunstige voedingsstoffen bevat. Brood wordt gemaakt van graan, meestal tarwe. Bij het maken van witbrood wordt alleen de kern van de graankorrel gebruikt. Voor volkorenmeel wordt de hele graankorrel vermalen.
Spelt bestaat uit een perfecte mengeling van vitaminen, mineralen, koolhydraten, vetten, eiwitten en ballaststoffen. Spelt is rijk aan aminozuren. Deze wekken de productie van blij makende hormonen op. De gluten in spelt hebben een andere samenstelling dan die in tarwe.
Glutenvrij brood van quinoa, boekweit of haver
Ook van Quinoa, boekweit of haver kunt u brood bakken. Omdat dit geen granen zijn bevatten deze broden geen gluten. Daardoor is dit brood ideaal voor mensen met een gluten intolerantie, zoals coeliakie patiënten.
Volkorenmeel is het gezondste meel dat van tarwe gemaakt wordt. Hierbij wordt de gehele graankorrel gebruikt, dus juist ook de buitenkant waar alle vitaminen, mineralen en voedingsvezels in zitten. Speltmeel lijkt qua voedingswaarde heel erg op volkorenmeel.
Kies bij voorkeur de broodsoorten met veel vezels, deze geven je een prettig, verzadigd gevoel en zijn goed voor je stoelgang. Volkorenbrood bevat veel vezels. Dat kan een fijn of grof volkorenbrood zijn, maar ook meergranenbrood, spelt- of desembrood is er in een volkorenvariant.
Speltbrood niet glutenvrij!
Speltbrood wordt gebakken van het oergraan spelt (Triticum Spelta), welke nauw verwant is aan het huidige broodtarwe (Triticum Aestivum). De eiwitten van deze twee graanrassen lijken dus erg op elkaar. Om die reden kunnen veel mensen met een allergie voor tarwe ook geen spelt verdragen.
In vergelijking met een sneetje koolhydraatarm brood van 5 tot 7 gram per snee, bevat speltbrood teveel koolhydraten. Echter, speltbrood past prima (net als goed volkorenbrood) in een koolhydraatbeperkt eetpatroon.
Speltbrood is een gezondheidshype en supermarkten zoals de Albert Heijn, de Jumbo en de Plus gaan daar bewust op in. Het is bewezen dat speltbrood veel minder snelle koolhydraten bevat dan normaal wit of bruin tarwebrood.
Bruinbrood bevat twee keer zoveel vitamines en mineralen als witbrood en volkorenbrood drie keer zoveel. Witbrood kan in een aantal situaties beter zijn dan volkorenbrood, bijvoorbeeld om suikers snel aan te vullen. Speltbrood is niet gezonder dan tarwebrood. Neem je speltbrood, kies dan voor volkoren.
Witbrood bevat alleen het binnenste van de graankorrel, dat vermalen is tot bloem. Dat witte poeder is weinig voedzaam. Juist de buitenkant van graankorrels bevat vezels, vitamines en mineralen. Die loop je mis in brood zonder zulke fijngemalen hele graankorrels.
Idealiter eet een volwassen vrouw zo'n 4 à 5 boterhammen per dag, voor mannen is dat 6 à 8 sneetjes. Jouw kinderen kunnen dagelijks best zo'n 2 à 3 boterhammen eten.
Spelt wordt gezaaid vanaf begin oktober tot eind oktober op een rijafstand van 13 – 16 cm. Per hectare is aan zaaigraan ongeveer 200 kg ongepelde spelt nodig. De plant wordt ongeveer 130 cm hoog. In de eerste helft van juni komt de plant in aar en begin augustus kan met een maaidorser geoogst worden.
Cholesterolwaarden verbeteren. Het eten van voedingsmiddelen die oplosbare vezels bevatten, zoals spelt, vermindert de hoeveelheid cholesterol die het lichaam in de bloedbaan absorbeert. Oplosbare voedingsvezels verlagen zowel lipoproteïne met een totale als een lage dichtheid, of de 'slechte' cholesterol.
Toegelaten: rogge, haver, gerst, spelt, maïs, rijst, soja, boekweit, maniok, sesam, quinoa en hun afgeleiden, tarwevrij brood, beschuit, muesli, havervlokken, koekjes. Niet toegelaten: tarwe(bloem) afgeleiden (zetmeel, griesmeel, vlokken, paneermeel), brood, beschuiten, gebak, koekjes (zoet of zout).
Speltbrood bevat (net zoals tarwebrood) veel koolhydraten. Daarom is speltbrood niet geschikt om te eten tijdens het afvallen. Dit heeft te maken met het effect van koolhydraten op je hormonen. Zodra je veel koolhydraten eet, maakt je lichaam in korte tijd veel insuline aan.
Een brood van spelt bevat niet minder koolhydraten dan een tarwebrood. De hoeveelheid is met elkaar vergelijkbaar. Speltbrood is dus in basis niét koolhydraatarm, zoals soms gedacht wordt.
Glutenvrij brood kan gemaakt zijn van graansoorten die van nature glutenvrij zijn, zoals boekweit, rijst, haver, quinoa, gierst, amaranth (kiwicha), teff, tapioca, sorghum of maïs (let op: 'gewoon' maïsbrood bevat meestal ook meel gemaakt van tarwe). Ook soja-, kastanje- en kikkererwtenmeel zijn glutenvrij.