Spruitjes horen er écht bij tijdens de feestdagen. Ze komen 's winters vers van het land, kunnen in een handomdraai voor veel personen klaargemaakt worden en zitten ook nog eens bomvol vitamine C. Met al dat gesnotter de laatste weken van het jaar komt mooi uit.
Spruitjes worden zoeter na één of meerdere vorstperiodes en kunnen in niet-toendraklimaten het grootste deel van de winter bewaard worden. Mogelijk viel die periode samen met Kerstmis in het VK. In mijn klimaat is dat meer in de buurt van eind januari.
Het lijkt een kwestie van timing. De spruit gedijt en groeit goed in de winterperiode , en kwam naar de Britse kusten tegen het einde van de 18e eeuw, net toen het concept van kerstfeesten opkwam.
Grote spruiten worden meestal in de kern ingesneden, zodat ze gelijkmatiger gaar worden. Je kunt ze ook halveren, dan zijn ze eerder gaar. En hoe korter de kook- of stoomtijd, hoe beter de smaak en meer vitamine C behouden blijft.
Hoe weet ik of een product niet meer goed is? De spruitjes zijn verkleurd of beschimmeld. Bederf herken je snel door goed te kijken, ruiken of proeven.
Dingen die u moet weten
Gooi verse spruitjes weg die een vieze geur, gele of verwelkte bladeren, een papperige of slijmerige textuur of donkere vlekken hebben . Gebruik verse spruitjes binnen 1-2 weken nadat u ze hebt gekregen.
Spruitjes bevatten vooral oplosbare vezels deze absorberen water en verzachten de ontlasting. Dit proces voorkomt verstopping. Vezels zorgen er ook voor dat je darmen gereinigd en volledig geleegd worden. Dit vermindert de kans op verschillende bacteriële en schimmelinfecties in het maag darmkanaal.
Een kruissnede in de basis van de spruiten zou boze geesten verdrijven . Tegenwoordig zijn we meer bekend met de voedingsstoffen die in de groente verborgen zitten.
Spruitjes koken
Zet met een mesje eerst een kruisje in het stammetje van ieder spruitje. Zo worden ze namelijk gelijkmatig gaar. Vul dan een pan met ruim water en een snuf zout, doe de spruitjes erin en breng aan de kook. Als het water kookt, zijn ze meestal in 10-13 minuten beetgaar en kun je ze afgieten.
Net als andere groenten zijn ze belangrijk voor je weerstand in de winter. Daarnaast zijn ze rijk aan B-vitaminen, foliumzuur, magnesium, kalium en vezels. Ook vitamine A zorgt voor een goede weerstand. De vitamine zorgt voor gezonde slijmvliezen in onze neus, mond, keel en longen.
Niet alleen rollade en varkenshaas zijn populair op de Nederlandse kersttafel, maar ook gevulde kalkoen en beenham scoren goed. Er is daarnaast een grote groep Nederlanders die gaat gourmetten met kerst. In piepkleine pannetjes bakken we graag champignons, mini-slavinkjes en pannenkoekjes.
Groentes als witlof en spruitjes zijn bitter en daar houden de meeste kinderen niet van. De oorzaak daarvan, komt nog van heel vroeger. Onze smaakvoorkeuren hielpen ons vroeger om snel te bepalen of iets giftig was. Zoet en vet eten was veilig, terwijl giftige planten vaak een bittere smaak hadden.
Ook spruitjes kunnen zorgen voor een opgeblazen gevoel en winderigheid, omdat de dunne darm de raffinose (een suiker) die in spruitjes zit, niet goed kan verwerken.
Plet ze nadien samen met de gekookte aardappelen tot een smeuïge puree. Kook je spruiten in melk als je sneller last hebt van maagzuur.Ook de typische spruitengeur wordt hierdoor getemperd en de spruitjes zijn hiernaast lekker romig.
De bittere smaak van spruitjes helpt ook niet
Wat ook niet echt helpt, is de sterke, bittere smaak. Dat we bittere smaken vies vinden, komt doordat we die van nature associëren met dingen die giftig zijn. Zoete smaken, zoals in fruit, staan voor veilig en eetbaar, daarom vinden we ze ook zo lekker.
Spruitjes zijn een koelseizoensgewas dat in het Verenigd Koninkrijk doorgaans van de late herfst tot de vroege lente in het seizoen is, met het hoogseizoen van oktober tot december. De exacte tijd kan variëren, afhankelijk van het weer en de locatie, maar ze zijn doorgaans verkrijgbaar van oktober tot maart .
De kern is het meest stevige deel van de spruit, wat betekent dat het langzamer kookt dan de rest van de groente. Door het in te snijden, helpt u de hitte de kern iets sneller te laten doordringen, wat mogelijk de algehele kooktijd versnelt en voorkomt dat de buitenste bladeren te gaar worden .
'Onderzoek wees uit dat twee glucosinolaten, stoffen waarvan spruiten er in totaal 120 tellen, verantwoordelijk zijn voor de bittere smaak. We hebben ze eruitgehaald, met mildere spruiten als resultaat.
Ook haar collega-voedselhistoricus Angela Clutton heeft een idee: "Spruiten werden pas tegen het einde van de 19e eeuw algemeen verkrijgbaar in Groot-Brittannië – rond de tijd dat onze moderne ideeën over kerstfeesten werden 'uitgevonden', waren spruiten ook voor het eerst verkrijgbaar." Het lijkt dus een kwestie van timing te zijn.
Waarom een kruis in spruitjes zetten? Dit zorgt ervoor dat de spruitjes sneller koken en dat ze gelijkmatig gaar worden. Zet hiervoor vóórdat je de spruiten kookt met een scherp mesje een kruis in het stammetje.
Voor de evangelisten is 'het kruis dragen' een symbolische spreekwijze geworden, die de bereidheid tot het martelaarschap, tot het verdragen van spot en verachting of tot alledaags ascetisme aangeeft. Na Jezus' kruisdood kunnen zij deze uitdrukking niet meer los zien van wat er met hun meester gebeurd is.
Sommige mensen zweren bij het kruisen van de onderkant van elke spruit, waarvan ze geloven dat ze dan helemaal gaar worden – maar dat is niet nodig en je bespaart tijd als je dat niet doet. Was, zoals bij alle groenten, de schoongemaakte spruiten in schoon water voordat je ze kookt.
De groenten die tot de nachtschade behoren zijn wel onderdeel van een gezond voedingspatroon, maar staan dus niet in onze top 10: gewone aardappel, tomaat, aubergine, paprika, chilipeper, groene peper, Spaanse peper, kruisbessen en goji-bessen.
Waterkers is officieel het 'gezondste voedsel' ter wereld. Een onderzoek van de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC's, vergelijkbaar met ons RIVM) laat zien dat dat waterkers de grootste dichtheid qua voedingsstoffen heeft. Waterkers scoort 100 punten, het hoogste te behalen aantal.
Daarom zijn de adviezen om maximaal 2 keer per week een nitraatrijke groenten te eten en nitraatrijke groenten niet te combineren met vis opgeheven. Nitraatrijke groenten zijn bijvoorbeeld sla, spinazie, bietjes, andijvie, raapstelen, postelein, koolrabi, spitskool, venkel en Chinese kool.