Dat komt doordat 20 jaar geleden is besloten de Europese elektriciteitsmarkt vrij te geven. De prijs voor energie wordt sindsdien bepaald door vraag en aanbod tussen leveranciers en gebruikers.
Maar waarom stijgen de prijzen van elektriciteit ook? De meeste stroom wordt (helaas) nog altijd opgewekt door de verbranding van fossiele brandstoffen. Gas is één van de belangrijksten. En doordat gas duurder wordt, stijgt de stroomprijs dus ook.
Voor het opwekken van elektriciteit wordt gas gebruikt. Is de gasprijs laag, dan zal dit ook doorgerekend worden in de elektriciteitsprijs. Ook speelt hier vraag en aanbod een rol.
Nederland krijgt sinds eind mei 2022 geen Russisch gas meer. En ook de rest van Europa krijgt minder gas geleverd als gevolg van de sancties die Rusland zijn opgelegd na de inval in de Oekraïne. De schaarste en onzekerheid over toekomstige leveranties zorgen steeds weer voor stijgende energieprijzen.
Hoge marktprijzen voor energie: hoe het allemaal begon
Dat had meerdere oorzaken: Toen de economie zich begon te herstellen na de coronacrisis steeg ook de vraag naar energie en vervolgens ook de prijzen. Simultaan stegen ook de emissierechten: de prijs die Europese bedrijven moeten betalen voor hun uitstoot.
Zoals eerder gezegd is de energiemarkt enigszins tot rust gekomen en dalen de prijzen. Dat betekent echter niet dat de prijzen laag zijn. Op dit moment zijn de energieprijzen namelijk nog steeds hoog. Wat de energieprijzen gaan doen in 2025 is grotendeels afhankelijk van het aanbod aan energie brandstoffen.
Het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals gas, olie en steenkool, wordt meer en meer beperkt. En we moeten steeds meer terugvallen op CO2-neutrale energie, zoals wind- en zonne-energie. Een andere reden dat de energieprijzen stijgen, is de koude lente van 2021 (weet je het nog?).
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakt voor 2023 een prognose van het gemiddelde jaarlijkse verbruik. Uitgaande van dit gemiddelde jaarlijkse verbruik en de prijzen in juni 2023 komt de gemiddelde, op jaarbasis gebaseerde, energierekening uit op 2 320 euro.
Ook Nederlandse stroomprijzen aan hoge kant
Volgens de prijsindex betalen we 30,5 eurocent per kWh, wat 4 cent meer is dan het Europese gemiddelde. Daarmee komt Nederland op de 10e plaats in Europa. Italië spant de kroon met een tarief van ruim 51 eurocent per kWh.
Door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en de onzekerheid omtrent Europese sancties op olie en gas, blijven de energieprijzen stijgen. Ook de Europese afspraak om alle ondergrondse gasopslagen te vullen tot een vulgraad van minimaal 80%, heeft veel effect gehad op wat een kuub gast kost.
De prijs van elektriciteit wordt bepaald door de verhouding tussen beschikbare energiebronnen (aanbod) en de consumptie van deze energiebronnen (vraag).
De energiebelasting op elektriciteit gaat iets omlaag: deze komt in 2024 uit op 13,2 cent per kilowattuur, wat neerkomt op een daling van ruim 2 cent. De kosten voor netbeheer gaan omhoog: in 2024 gaan huishoudens circa 100 euro meer betalen aan hun netbeheerder voor hun stroom- en gasaansluiting.
Prijsplafond stopt: In 2023 geldt er een prijsplafond voor huishoudens en andere kleinverbruikers. Vanaf 1 januari 2024 is dit prijsplafond niet meer van kracht. Er is dus geen vangnet meer vanuit de overheid voor consumenten, mochten de energieprijzen de pan uitrijzen.
Vattenfall verklaart de prijsstijging door de snel gestegen gasprijs. Die werkt als vanzelf door in de kosten voor stadswarmte, of de warmte nou wordt opgewekt door de verbranding van aardgas (in energiecentrales bij Diemen) of door de verbranding van huisvuil (in de afvalovens van AEB).
Volgens verschillende deskundigen zal de huidige energiecrisis nog lang aanhouden. De prijzen voor brandstof, gas voor huishoudelijk gebruik of elektriciteit zouden tot 2025 (ten minste) zeer hoog blijven.
In juni 2023 betaalde een gemiddeld huishouden met een gemiddeld energieverbruik 2.320 euro per jaar aan energie, wat 630 euro (of 37 procent) meer is dan in juni 2022. De hogere energieprijzen en hogere belasting voor energie hebben de rekening met 670 euro verhoogd ten opzichte van juni 2022.
Uitgaande van dit gemiddelde jaarlijkse verbruik en de prijzen in juni 2023 komt de gemiddelde, op jaarbasis gebaseerde, energierekening uit op 2 320 euro.
Per 1 oktober 2023 betalen huishoudens met een variabel contract tussen de 1,15 en 1,45 euro per kuub en tussen de 0,30 en 0,45 euro per kilowattuur voor stroom, inclusief belastingen.
Wat is voordeliger: vast of variabel? Over het algemeen is het voordeliger om een energiecontract met vaste tarieven te kiezen, omdat de jaarkosten in deze contracten lager liggen dan bij een variabel energiecontract. Vaak bieden energieleveranciers ook kortingen aan bij vaste contracten.
Misschien zijn de prijzen wel gedaald en past een 3-jarig contract je beter. Of je kiest opnieuw een 1-jarig contract, zodat je na een jaar opnieuw een keuze kunt maken. Kortom: je energiecontract 1 jaar vastzetten geeft je zekerheid en duidelijkheid én de mogelijkheid om na een jaar opnieuw een keuze te kunnen maken.
Wat de verwachtingen van de energieprijzen voor 2023 zijn staat nog niet vast. Er zijn namelijk veel onzekere factoren waar we zelf geen invloed op hebben. Wel kan je je kosten laag houden door te besparen op je energieverbruik.
Wat is voordeliger: vast of variabel? Over het algemeen is het voordeliger om een energiecontract met vaste tarieven te kiezen, omdat de jaarkosten in deze contracten lager liggen dan bij een variabel energiecontract.
Een energiecontract met een looptijd van 3 jaar is slim als: je geen zin hebt om elk jaar naar je energiecontract te kijken. de tarieven voordelig zijn en je deze voor 3 jaar wilt vastzetten. je verwacht dat de prijzen gaan stijgen en je dit risico wilt uitsluiten.