In iedere groep proberen mensen hun positie te bepalen. Dat is voor leerlingen in een klas niet anders. Als leraar kun je een belangrijke rol spelen door dit groepsproces actief te leiden. Op die manier ontstaat een veilige sfeer in de klas waarin kinderen zich prettig voelen en het beste uit zichzelf kunnen halen.
Groepsdynamiek doorzien
Een goede groepsdynamiek is over het algemeen te herkennen aan een open en gezellige sfeer, goede samenwerking en een efficiënte uitvoering van taken. De groepsleden voelen zich veilig, waardoor zij hun mening durven te geven en conflicten op een vruchtbare manier oplossen.
Dit proces is ook te omschrijven als de ontwikkeling van het groepsklimaat. Het proces van groepsvorming is vaak zichtbaar als een groep onbekende mensen zich bij elkaar voegen door overeenkomstige eigenschappen, doelstellingen, uitdagingen of interesses.
Een open sfeer is een belangrijke voorwaarde voor het goed functioneren van een groep. Dat wil zeggen dat er een atmosfeer is waarin mensen zichzelf durven te uiten en nieuwe ideeën durven te opperen.
Groepen maken altijd een aantal fases door. Deze fases van groepsvorming vinden plaats in elke groep, dus ook in je schoolklas. In deze fases bepalen de groepsleden bewust en onbewust hoe de groep zich zal gaan gedragen, wie de leiders worden, of er een zondebok aangewezen wordt, enz.
Elke groep, zoals een klas met leerlingen, gaat een aantal fases door. Deze fases van groepsvorming, ontwikkeld door Tuckman in 1965, bepalen de dynamiek van de groep: wie de leiders van de groep zijn, wat het gewenste gedrag is in de groep en wat de normen en waarden zijn. Deze fases kun je sturen.
Net als mensen doorlopen ook groepen een ontwikkeling. Bruce Tuckman heeft deze groepsontwikkeling gevat in vier stadia: forming, storming, norming en performing. Een zeer inzichtelijk model om de ontwikkeling van de groep tastbaar te maken.
Belangrijk voor het opbouwen van een nieuwe groepsdynamiek is een positieve relatie tussen jou en je leerlingen. Zorg dat je op de hoogte bent van de thuissituatie. Welke impact heeft de coronacrisis gehad op leerlingen en hun omgeving? Geef ook complimenten, liefst klassikaal om de eenheid te bevorderen.
Zorg dat de groepsleden je steeds weten te vinden. Stel met je groep positieve groepsdoelen op. Vergroot je kennis over groepsdynamische processen en leer ze hanteren. Wees zelf een rolmodel door complimenten te geven, respectvol om te gaan met groepsleden en te reageren op grensoverschrijdend gedrag.
Groepsontwikkeling volgens Tuckman
Dit model veronderstelt dat groepen achtereenvolgens vijf fasen doorlopen: forming, storming, norming, performing en 'adjourning'.
Groepen beïnvloeden hoe mensen zichzelf zien en vormen de sociale identiteit. Deel uitmaken van een groep is belangrijk voor het hebben en houden van positieve gevoelens van eigenwaarde. Daarnaast zorgt het deel uitmaken van een groep er ook voor dat mensen zich verbonden voelen met anderen.
Kenmerken van een positieve groep zijn: -De groepsleden zijn eensgezind en gemotiveerd om groepsdoelen te halen. -Groepsleden voelen zich medeverantwoordelijk voor de eigen groep en uiten dit ook. -De groepsleden tonen respect voor de mening en het karakter van een ander groepslid.
Groepsdynamiek is te omschrijven als de processen tussen mensen in een groep. Groepsdynamiek gaat over veiligheid, afstand en nabijheid, commitment.
Wanneer jij een groep deelnemers aan het trainen bent is het noodzakelijk dat je niet alleen oog hebt voor jezelf, maar dat je ogen juist gericht zijn naar hen. Wanneer jij meerdere deelnemers bij elkaar hebt, ontstaat er automatisch een groepsdynamiek die alle kanten op kan gaan.
Het gaat in de groepsdynamica o.a. om de invloed die kinderen in een groep op elkaar hebben. Van een groep kan een positieve of een negatieve invloed uitgaan. Positieve invloed is bijvoorbeeld dat kinderen plezier hebben en veel van elkaar leren.
Een aangenaam klimaat in de groep heeft positieve invloed op het leer- en leefklimaat in de klas. Een positief groepsklimaat voorziet in de basisbehoeften van kinderen, het draagt bij aan de behoefte van en de behoefte aan sociale acceptatie en waardering van en naar andere.
Forming (Ieder voor zich) is de eerste fase. Hierin leert het team elkaar kennen. Er is nog geen hechting en het groepsgevoel ontbreekt. De individuen in de groep proberen conflicten te vermijden en zijn vaak routinematig bezig.