Praten over ethiek stimuleert het nadenken over de vraag wat zorg tot goede zorg maakt en welke waarden en visies daaraan ten grondslag liggen. Een waarde is een principe dat we belangrijk vinden, bijvoorbeeld rechtvaardigheid, zorgvuldigheid, respect.
Ethiek vormt het fundament van menselijke interacties binnen de gezondheidszorg. Het gaat niet alleen om het naleven van wetten en regelgeving, maar om het streven naar wat juist is, gebaseerd op normen en waarden.
Moraal zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw doen en laten, ze sturen de keuzes die je maakt. Ethiek is daarover nadenken. Het is nadenken over de vraag of jouw handelen leidt tot goede zorg. Dat kan echt over van alles gaan: van grote levensvragen tot kleine, dagelijkse keuzes.
Ethiek speelt een zeer belangrijke rol in elk aspect van ons leven. Het stelt ons in staat om goed van kwaad te onderscheiden en helpt ons in elke situatie de juiste keuze te maken.
Welke ethische waarden zijn er in de zorg? Naast de ethische principes zijn er verschillende ethische waarden van belang in de gezondheidszorg. Enkele veelvoorkomende waarden zijn: compassie, integriteit, respect, eerlijkheid, vertrouwelijkheid en menselijke waardigheid.
Deze principes zijn: (a) respect voor autonomie; (b) weldoen; (c) niet schaden; en (d) rechtvaardigheid. Een wereldwijde uitbraak van SARS-CoV-2 heeft in vele landen geleid tot een overbelasting van de gezondheidszorg door een groot aanbod aan COVID-19-patiënten.
Woonzorgcentra zijn vanuit dat perspectief te beschouwen als morele (zorg en leef) gemeen schappen die samen gericht zijn op het verlenen van ethisch verantwoorde zorg, dit wil zeggen zorg die recht doet aan de uniciteit, de integri- teit, de waardigheid, de veiligheid, het welzijn en de gezondheid van elke bewoner.
Ethiek is de wetenschappelijke of systematische studie van de moraal. Anders gezegd is ethiek 'kritisch nadenken over wat (moreel) goed is om te doen'. Van oudsher wordt de ethiek gezien als een onderdeel van de filosofie.
Algemeen voorbeeld ethisch handelen
In de westerse wereld bestaat ethisch handelen uit respect voor elkaar, niet doden, niet stelen of een ander opzettelijk kwetsen (lichamelijk of geestelijk).
Morele waarden in de gezondheidszorg zijn bijvoorbeeld eerlijkheid, weldoen, vertrouwen, privacy, respect voor autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid.
Hier is soms veel geduld bij nodig, ook een onmiskenbare waarde. Privacy speelt een steeds grotere rol. Vooral patiëntgegevens moeten goed beschermd zijn. Andere onmisbare waarden in de zorg zijn stiptheid, behulpzaamheid, beleefdheid, eerlijkheid en zelfbeheersing.
Er zijn twee kenmerken van ethiek: reflectie en discussie aan de ene kant, en de praktijk met gerichte vragen aan de andere kant (Centrum voor Ethiek en Gezondheid CEG, 2008).
Met een bewezen goede kwaliteit van zorg is de zorgverlener in staat om klanten te vinden, aan zich te binden en te behouden. En dat is nog niet alles, want goede kwaliteit kan zelfs helpen om de kosten omlaag te brengen door slimme inrichting en beheersing van het (optimale) proces.
Zorgethiek (care ethics) is een politiek-ethische stroming, die wil begrijpen hoe zorg in elkaar zit. Het is een interdisciplinair veld van onderzoek dat gedreven wordt door maatschappelijke vragen.
Ethiek (ethisch verantwoord)
De ethiek bevat alles wat met normen en waarden te maken heeft, met de nadruk op morele waarden. Niet doden, niet stelen of een ander pijn doen: dat is ethisch verantwoord. Ethiek is de filosofie over alles wat we moreel verantwoord vinden.
Moedig zijn is bijvoorbeeld goed, maar als je te weinig moed hebt, ben je laf en als je te veel hebt, dan ben je roekeloos. De vier belangrijkste deugden van de deugdethiek zijn: wijsheid, rechtvaardigheid, moed en zelfbeheersing.
Vier belangrijke stromingen binnen de ethiek zijn de gevolgenethiek van de utilisten, de plichtethiek van Kant, de perspectivistische ethiek van Nietzsche en de deugdethiek van Aristoteles. Je kunt een overkoepelend profielwerkstuk over deze vier soorten ethiek te maken.
Ethiek op het werk gaat over hoe werknemers zich zouden moeten gedragen op het werk. Ethiek heeft te maken met integriteit: handelen vanuit het goede en het beste willen voor het bedrijf, collega's en klanten. Ethiek op het werk gaat ook over het voorkomen van fraude, oplichting, diefstal, vernieling en sabotage.
De normethiek weegt specifieke situaties van handelen ten opzichte van elkaar, zodat duidelijk wordt welk principe prioriteit verdient in een ethisch dilemma. Op grond van die afweging komt er een ethisch oordeel tot stand over wat in een specifieke situatie goed handelen is of behoort te zijn.
moraal (zn) : deontologie, ethica, ethiek, moraalfilosofie, zedenkunde, zedenleer.
Op de vraag wat ethisch handelen betekent, antwoordt Nada Dijkema: “Ethisch handelen gaat niet alleen om goed of fout, maar ook om goed inschatten wat een situatie nodig heeft. Het is een afweging tussen de regels aan de ene kant en de context en de menselijke maat aan de andere kant.
Kenmerken van goede zorg
De zorg is veilig. De zorg is cliëntgericht: u krijgt de zorg op het juiste moment en de zorg sluit aan bij wat u nodig heeft. De zorg is beschikbaar voor iedereen die het nodig heeft. De zorg is effectief (heeft een goed resultaat) en doelmatig (is niet te duur)
de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz);de Wet BIG;de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen;de Wet toelating zorginstellingen.
Het zegt iets over hoe een persoon zijn of haar lichamelijke, psychische en sociale functioneren ervaart. Het kan daarnaast ook objectieve aspecten betreffen, bijvoorbeeld als het gaat om beperkingen als gevolg van ziekte.