De economische crisis van de afgelopen jaren heeft zo voor veel werkloosheid gezorgd. Wordt veroorzaakt door vraag en aanbod voor arbeidsplaatsen. Kenmerkend voor deze werkloosheid is dat er niet genoeg arbeidsplaatsen zijn voor de gehele beroepsbevolking.
Structurele werkloosheid
Dit kan bijvoorbeeld komen door automatisering. Als er meer werk door machines wordt gedaan, zijn er minder mensen nodig voor dit werk. Een andere oorzaak voor kwantitatieve structurele werkloosheid is een stijging van de arbeidsproductiviteit.
Conjuncturele werkloosheid doet zich voor in tijden van laagconjunctuur (crisis). Onzekerheid over de toekomst kan leiden tot extra spaargedrag bij consumenten en producenten. Een toename van het besteedbaar inkomen (door lagere belastingen) leidt dan niet tot extra bestedingen.
De laagste werkloosheid werd gemeten in Tsjechië (2,7 procent). Nederland had in april een werkloosheidspercentage van 3,7 procent, meldt Eurostat. Dat is iets meer dan de 3,6 procent in maart. De jeugdwerkloosheid bleef in Nederland stabiel op 8,7 procent.
Vrouwen vaker werkloos dan mannen
Vrouwen in de beroepsbevolking waren in het derde kwartaal van 2024 vaker werkloos dan mannen: respectievelijk 3,9 en 3,5 procent. Vergeleken met hun mannelijke leeftijdsgenoten was de werkloosheid wel lager onder jonge vrouwen tot 25 jaar en bij vrouwen van 55 tot 65 jaar.
In 2023 had Eswatini het hoogste werkloosheidspercentage ter wereld, namelijk 37,6 procent.
Bij het begin van de coronacrisis liep het aantal werklozen nog op naar 426.000. Sinds augustus 2020 is de werkloosheid aan het dalen, grotendeels omdat mensen werk hebben gevonden. Een kleiner deel staakte de zoektocht naar werk en telt daarom niet meer mee in de werkloosheidscijfers.
Er zijn veel verschillende vormen van werkloosheid: conjuncturele werkloosheid, kwantitatieve structurele werkloosheid, kwalitatieve structurele werkloosheid, seizoenswerkloosheid en frictiewerkloosheid.
• Conjuncturele werkloosheid
Wordt veroorzaakt door een tekort aan vraag naar producten. De oorzaak ligt dus aan de vraagzijde van de economie. Conjuncturele werkloosheid is werkloosheid van tijdelijke aard, omdat op den duur de vraag naar goederen weer zal toenemen.
De overheid biedt werknemers die hun baan verliezen en geheel of gedeeltelijk werkloos worden, bescherming tegen het verlies aan loon als gevolg van werkloosheid. Zij kunnen een beroep doen op een uitkering die voorziet in een tijdelijk loonvervangend inkomen om de periode van werkloosheid te overbruggen.
Veel meer werkloze jongeren: 'Generatie-Z is veeleisend, te duur en wiebelig' Vacatures zijn er volop, maar meer en meer jongeren zitten werkloos op de bank. Vanwege de verslechterde economie, maar ook omdat generatie Z veeleisend is en het privéleven net iets belangrijker vindt dan een baan.
Kwantitatieve structurele werkloosheid
Enkele belangrijke oorzaken zijn: vervanging van arbeid door kapitaal (mechanisering / automatisering) verbeterde productiemethoden (hogere arbeidsproductiviteit) verplaatsing van productie naar het buitenland.
Het percentage statushouders in de bijstand is verder afgenomen. In juni 2022 heeft 55,1% van de statushouders een bijstandsuitkering. Dit percentage lag in juni 2021 nog op 58,3%.
Ofschoon de werkloosheid in Nederland laag is, ligt het onbenut arbeidspotentieel maar net onder het EU-gemiddelde. UWV zag het aantal WW-uitkeringen met 22% teruglopen naar bijna 149 duizend eind 2022 . Eind december 2021 werden er nog 192 duizend WW-uitkeringen verstrekt.
De oorzaken van natuurlijke werkloosheid
Het bestaan van bijvoorbeeld wettelijke beperkingen in het aannemen en ontslaan van werknemers is daarbij een belemmering, en kan ertoe leiden dat bedrijven hun productie met minder mensen gaan uitvoeren.
Groningen (6,6 procent), Rotterdam (6,2 procent) en Leeuwarden (5,9 procent) vormen de top drie van gemeenten met de hoogste werkloosheid. De laagste werkloosheid (2,5 procent) kennen de gemeenten Borsele, Renswoude, Reusel-De Mierden en Veere. Sinds 2014 is de werkloosheid in alle Nederlandse gemeenten gedaald.
U moet zich als werkzoekende inschrijven bij de bevoegde gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling (ACTIRIS, ADG, FOREM of VDAB). Deze dienst en het werkloosheidbureau moeten steeds in het bezit zijn van het adres waar u werkelijk verblijft.
In 2024 kampt ongeveer 28% van de werkgevers met een personeelstekort. Daarnaast verwacht nog eens 26% van de werkgevers, die momenteel geen tekort hebben, binnen twee jaar wel een tekort.
De arbeidsmarkt is historisch krap, maar er blijft onbenut arbeidspotentieel. De krapte komt doordat de werkloosheid laag is en er nog nooit zo veel banen waren in Nederland; ruim 11 miljoen. In het tweede kwartaal van 2022 waren er voor elke 100 werklozen 143 openstaande vacatures.
Dat technologische verandering op korte termijn banenverlies kan veroorzaken, wordt breed geaccepteerd. De opvatting dat het kan leiden tot blijvende toename van werkloosheid is al lang controversieel . Deelnemers aan de technologische werkloosheidsdebatten kunnen grofweg worden verdeeld in optimisten en pessimisten.
De werkloosheid in Nederland als geheel nam tussen de derde kwartalen van 2023 en 2024 met 0,1 procentpunt toe. De werkloosheid nam in zeven provincies toe, het sterkst in Drenthe (0,5 procentpunt) en Groningen en Noord-Holland (beide 0,3 procentpunt).
Sinds het tweede kwartaal van 2021 daalt het echter voortdurend en bereikte het in het derde kwartaal van 2024 6,4 procent. In hetzelfde kwartaal hadden Japan en Rusland de laagste werkloosheidscijfers van de opgenomen landen.
Volgens critici steken de autoriteiten hun kop in het zand nu vorige maand in China een recordwerkloosheid van 21,3 procent werd geregistreerd. Economen zien het hoge werkloosheidscijfer onder mensen tussen de 16 en 24 jaar als een teken aan de wand.