Boeren en tuinders produceerden voor een kleine 30 miljard euro aan landbouwproducten. Daar blijft het niet bij. De beesten moeten eten, de akkerbouwer moet zaad kopen en kunstmest en de koe wil 's winters in een warme stal staan. Dat levert allemaal werk op dat direct afhankelijk is van de agrarische activiteiten.
In totaal werken er ruim 600.000 mensen in banen die direct afhankelijk zijn van de agrarische productie. Elke boer houdt dus ruim tien mensen aan het werk in Nederland. En de landbouw levert een forse bijdrage aan de handelsbalans. Per jaar exporteert Nederland voor zo'n 45 miljard euro aan landbouwgoederen.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek Spelen Nederlandse boeren een belangrijke rol in de voedselvoorziening maar zal bij de krimp ervan vooral het buitenland er last van hebben.
Boeren zijn een beetje heilig
Dat de agrarische sector voor 80 procent voor de export werkt, is verbazingwekkend in zo'n dichtbevolkt land als Nederland. Maar in werkelijkheid heeft het lang de nationale trots opgewekt.
Hij werkt als hoofddocent Voedsels- en Landbouwbeleid aan Wageningen University. "We hoeven niet bang te zijn dat we op korte termijn zonder voedsel komen te zitten. Pas als alle boeren van het één op het andere moment zouden stoppen, hebben we een probleem. Maar daar is geen sprake van."
Bij de stikstofcrisis van de laatste jaren draait het om twee stofjes: stikstof uit verkeer (NOx) en stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak. Deze slaan neer in de natuur en werken als voedingsstof. Daardoor groeien sommige planten beter dan andere.
Conclusie. De boeren in Nederland spelen een belangrijke rol in het produceren van voedsel. Het is echter niet zo dat Nederlanders hoeven te vrezen voor voedseltekorten of zelfs honger als er minder boeren zijn. Dat komt doordat het overgrote deel van wat de boeren produceren naar het buitenland wordt vervoerd.
Volgens de gegevens van het LEI is het gemiddelde Nederlandse landbouwbedrijf 1,8 miljoen euro waard. Het gemiddelde eigen vermogen bedraagt ongeveer twee derde van de bedrijfswaarde, ofwel zo'n 1,2 miljoen euro.
Bijna een op de vijf werkende miljonairs is actief in de landbouw. Met 19 procent behoren boeren zelfs tot de grootste groep miljonairs en staan daarmee op de eerste plek. Vooral melkveehouders blijken 'rijk', want ze vertegenwoordigen negen procent van het aantal miljonairs.
In 2030 is Nederland weer trots op de boer en tuinder. Ons land heeft de beste boeren van de wereld en die toppositie houden we vast.”
De productgroepen met de hoogste exportwaarde in 2021 zijn sierteeltproducten (12,0 miljard euro), vlees (9,1 miljard euro), zuivel en eieren (8,7 miljard euro), groente (7,2 miljard euro) en fruit (7,0 miljard euro). Van alle landbouwimport komt 70% uiteindelijk weer in het buitenland terecht.
Maar ook met een veranderd voedselpatroon is ons land nog steeds niet zelfvoorzienend. Hoewel Nederland twee keer zoveel grond nodig heeft, is de landgebruikvoetafdruk lager dan de 0,65 hectare van de mondiale consument. Bovendien wordt de voetafdruk elk jaar een stukje kleiner.
De geraamde landbouwexport van 104,7 miljard euro bestaat uit 75,7 miljard euro goederen van Nederlandse makelij en 29,0 miljard euro wederuitvoer van landbouwgoederen van buitenlandse makelij. De export van goederen van Nederlandse makelij is 10,7 procent groter dan in 2020, de wederuitvoer groeide met 6,1 procent.
De boeren is gevraagd hoeveel uur zij gemiddeld per week werken. Ruim de helft van de boeren werkt meer dan 60 uur per week.
De fysieke omstandigheden van Nederland waren natuurlijk gunstig voor landbouw: de vruchtbare grond, het klimaat, de verbindingen over water. Het exportmodel dat we nu hebben dateert al van duizend jaar geleden.”
Ongeveer 24.000 agrarische bedrijven stoppen in de komende twintig jaar. Het gaat om veelal kleinere bedrijven van agrariërs die ouder zijn dan vijftig en geen opvolger hebben. Die bedrijven laten 32 miljoen vierkante meter aan woon- en bedrijfsgebouwen achter als zij hun deuren sluiten.
Uit cijfers van Wageningen Economic Research blijkt dat het bruto-inkomen van de boer gemiddeld 44.000 euro bedraagt. Dit inkomen wordt uitgedrukt in onbetaalde 'arbeidsjaareenheid' (oftewel aje; een volledige jaarrondbaan staat gelijk aan 1 aje).
Het salaris van een melkveeboer ligt het laagst, het lag in 2021 zo gemiddeld op € 35.000 per jaar. De inkomsten van een pluimveehouder liggen een stuk hoger en kwamen in 2021 uit op ongeveer € 65.000 per jaar.
In figuur 1 zien we dat slechts 6 procent van de miljonairs jonger is dan 40 jaar. Maar liefst 58 procent van de miljonairs is tussen de 50 en 70 jaar oud, terwijl slechts 33 procent van de niet-miljonairs tot deze leeftijdsgroep behoort.
De kostprijs van melk ligt op circa 36 cent per liter. Bij een netto marge van 29%, moet de melkveehouder dus minimaal 50 cent krijgen. De prijs die boeren voor hun melk krijgen, moet voor een gezonde en duurzame bedrijfsvoering naar minimaal 43 cent per liter.
Als voorbeeld: voor een kilo aardappelen krijgt de boer tussen de 3 en 20 cent. De kostprijs ligt tussen 12 en 18 cent per kilo. In de supermarkt betaalt de consument grif tussen de €0,50 en €2,00 voor een kilo aardappelen, ook als die niet geschild en voorgekookt maar onbewerkt zijn.
'Boeren leven arm, maar sterven rijk'. Het gemiddelde Nederlandse landbouwbedrijf genereert per jaar 51.000 euro aan inkomen. Daar komt nog eens 18.400 euro bij die buiten het bedrijf wordt verdiend, bijvoorbeeld door een parttime werkende partner.
De toegevoegde waarde van de primaire landbouw bedroeg in 2019 bijna 11 miljard euro, oftewel 1,4 procent van het bruto binnenlands product. Het volume van de toegevoegde waarde was in 2019 ruim 10 procent groter dan in 20093).
Nederland produceert drie keer meer voedsel dan we kunnen opeten: 'Er is dus méér dan genoeg' Nederland heeft een luxepositie als er een tekort aan groente en fruit ontstaat in Europa. Dat stelt directeur Marc Jansen van de brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).
Aantal boeren
In 2016 waren er 55.680 boeren in Nederland. Daarvan waren 10.820 boeren akkerbouwers en hadden 760 boeren een gemengd bedrijf met akkerbouw en veeteelt. In 2000 waren er nog veel meer boeren: in totaal 97.390, waarvan 14.800 akkerbouwers en 1765 boeren met een gemengd bedrijf (Bron: Statline.CBS.nl).