Overprikkeling komt niet alleen voor bij hoogsensitieve mensen (HSP) of mensen met Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH), ADHD of een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Ook als je gevoelig bent voor prikkels, kunnen sommige situaties ervoor zorgen dat je het gevoel hebt dat je hoofd ontploft van alle indrukken.
Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap
Het kost simpelweg meer tijd en energie om deze prikkels, zoals bijvoorbeeld geluid en drukte, te verwerken.
Wanneer raak je sneller overprikkeld? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld doordat jouw brein de prikkels die je binnenkrijgt niet goed filtert, waardoor je te veel prikkels binnen krijgt. Een andere oorzaak is dat je brein geen onderscheid maakt tussen hoofd- en bijzaken.
Net zoals dat bij een negatieve sfeer of energie het geval is, kan dat ook met een negatieve emotie zo zijn. Verder kunnen hooggevoelige personen niet tegen onrecht, geweld en onrechtvaardigheid. Ze kunnen overdreven perfectionistisch zijn en worden onrustig door onvriendelijkheid, commentaar van anderen en afkeuring.
Autisme of HSP
Groot verschil is wel, dat autisme hoort binnen de officieel (door psychologen) erkende aandoeningen en HSP niet. HSP wordt vooral binnen het alternatieve circuit erkend en behandeld.
Mensen met hooggevoeligheid voelen zich vaker aangetrokken tot creatieve beroepen in een niet-competitieve omgeving, zoals kunstenaar, auteur, muzikant, fotograaf, interieurvormgever, mode- of juweelontwerper, grafisch vormgever,… Bekijk alle creatieve jobs.
Je kunt pas werken aan een overprikkeld brein als je herkent dat je het hebt. Ga mediteren of beoefen mindfulness. Dat geeft ontspanning en helpt je hoofd tot rust te brengen. Ook ademhalingsoefeningen kunnen hierbij goed helpen.
Carbamazepine kalmeert overprikkelde zenuwen in de hersenen. Vermindert verder dorst en hoeveel u moet plassen. Bij epilepsie, zenuwpijn, manie (bipolaire stoornis) en ontwenningsverschijnselen bij alcoholverslaving.
Bij een autistische meltdown of shutdown gaat het eerder om overprikkeling. Je brein heeft simpelweg teveel input te verwerken gehad – te veel sociale situaties, te veel herrie, te veel alles – en dan knapt er iets. Bij een meltdown uit zich dat vaak in een explosie naar buiten toe: boosheid, huilen, paniek.
Gevoelig zijn voor overprikkeling komt voor bij sommige stoornissen, zoals een angststoornis, depressie en autisme. Maar iemand hoeft geen psychische stoornis te hebben om er gevoeliger voor te zijn. Zo komen bij mensen die hoogsensitief of hoogbegaafd zijn prikkels intenser binnen.
Oorzaak snel geïrriteerd zijn
Het zijn menselijke emoties en geen reden tot zorg. Maar als je al langere tijd heftig reageert op prikkels kan dit een gevolg zijn spanning, stress, oververmoeidheid en burn-out. Je draaglast is veel groter dan je draagkracht.
Er kunnen verschillende oorzaken zijn achter stemmingswisselingen zoals hormonen, voeding, stress en psychische klachten/problemen. Mensen met een bipolaire stoornis hebben te maken met stemmingswisselingen. Het ene moment kunnen ze erg uitgelaten zijn (manie) en het andere moment heel neerslachtig (depressie).
De reden is simpel: een menigte betekent dat er ontzettend veel zintuiglijke prikkels zijn . Er is lawaai, beweging, kleuren – en een hoop emoties die rondvliegen.
Welke behandelingen zijn er? Er zijn nog nauwelijks vastgestelde behandelingen voor overprikkeling. Behandeling kan zich wel bijvoorbeeld richten op: goede uitleg over prikkels, prikkelverwerking, hersenletsel aan de persoon met hersenletsel en de naasten, zodat ook uitleg naar de omgeving makkelijker wordt.
Een zogenaamde HSP (Highly Sensitive Person of hoogsensitief persoon) is iemand die gevoeliger is voor indrukken en prikkels dan gemiddeld. Hij of zij neemt subtielere nuances waar in de lichaamstaal en stemmingen van anderen en is gevoeliger voor licht, geuren en geluiden.
Er worden doorgaans twee soorten medicijnen gebruikt om sensorische overstimulatie te behandelen: gabapentine en/of benzodiazepinen, met name clonazepam .
Mensen met overprikkeling hebben vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust, en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen leidt dit tot tijdelijke uitvalsverschijnselen, koorts, overgeven of een epileptische aanval.
Adem langzaam in door je neus, vul eerst je buik en dan je borst. Houd je adem een paar seconden vast. Adem langzaam uit door je mond, laat eerst je buik leeglopen en dan je borst. Herhaal dit proces een paar minuten lang, waarbij je je concentreert op langzame, diepe ademhalingen.
Ze nemen alle details waar en hun brein verwerkt die informatie diepgaand. Behoorlijk vermoeiend. Je hebt daarom als HSP meer rust nodig. Een goede nachtrust is daarom heel belangrijk.
Moeite met op de vingers gekeken worden. Zorgzaam zijn en moeite om grenzen aan te geven. Gevoelig voor stress, spanning en fysieke klachten als hoofdpijn, allergieën, eczeem, maag/darmklachten, chronische vermoeidheid enz. Gevoelig voor stemmingswisselingen, depressiviteit, angsten en verslavingen.
Counseling en therapie : banen voor hooggevoelige mensen omvatten vaak het helpen van anderen, en counseling- of therapierollen zijn ideaal voor mensen met een verhoogde empathie. Carrières zoals relatietherapie, counseling bij middelenmisbruik of rouwverwerking kunnen vervullend zijn voor HSP's.