Zand is steenstof. Het woord is mogelijk afgeleid van het Germaanse woorddeel "sund-" wat 'uiteen, stuk' betekent. De oorspronkelijke betekenis zou dan 'wat kleingemaakt/verbrijzeld is' kunnen zijn.
Zand is zacht, hard, los en korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde. Zand bestaat uit zeer kleine stukjes steen, zandkorrels, die in grootte variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter.
Ontleend aan een Germaanse taal zijn: Picardisch étrain 'strand', Fins ranta 'oever, kust'. Verdere herkomst onduidelijk. Men beschouwt het woord meestal als Germaanse afleiding van de wortel pie.
Zand op het strand
Het zand in de zee en op onze stranden is grotendeels door rivieren naar de zee meegevoerd vanuit de bergen. De zandkorreltjes zijn vergruisde rotsen. Het zand wordt uiteindelijk door zeestromingen meegevoerd richting strand. Daar blijft het achter als de zee zich bij eb terugtrekt.
Wanneer stromende lava tijdens een uitbarsting in contact komt met zeewater treedt een spectaculaire reactie op; de lava koelt snel af en valt uiteen in kleine deeltjes die weer terug over het strand worden verspreid. Doordat afgekoelde lava een zwarte kleur krijgt, worden de stranden dus zwart van kleur.
Het ontstaan van een zand is een proces van miljoenen jaren. Zand ontstaat doordat rotsen slijten door wind, stromend water en ijs. Stukken gesteente vallen naar beneden en breken in stukjes. Na de winter komt het smeltwater van gletsjers en sneeuw van de berg naar beneden.
Zand bestaat korter dan andere delfstoffen zoals aardolie of aardgas, namelijk nog 'maar' 2 miljoen jaar. Elke zandkorrel is eigenlijk een steen die afgeschuurd en vermalen is. Zand, grind, maar ook klei zijn eigenlijk niks anders dan hele kleine stukjes steen. Op grote hoogte zijn de bergen bedekt met sneeuw.
Als de bliksem in zandbodems inslaat worden temperaturen bereikt tot wel 4000 graden Celsius. Ruim voldoende om de kwartskorrels, waaruit het grootste deel van het zand bestaat, te laten smelten: daarvoor is een temperatuur van ongeveer 1500 graden Celsius al voldoende.
Zand dat vrijwel geheel uit kwarts bestaat noemen we kwartszand. Dit zand is wit tot geel van kleur. De gele kleur wordt vaak veroorzaakt door een klein laagje roest (ijzeroxide) dat om korrels heen zit. Wanneer zand voor meer dan 99,6% uit kwarts bestaat, spreken we van zilverzand.
In het bodemwater van het zand wonen heel kleine dieren, sommige zelfs tien keer kleiner dan een millimeter. Dat moet ook wel, want om tussen de zandkorrels te leven moet je wel heel klein zijn. Deze groep dieren heten 'interstitiële fauna”. Interstitiële betekent in het Latijn “tussen structuren”.
In het bezoekerscentrum naast het Glazen Huis te Lommel Centrum vindt men de grootste verzameling zandsoorten ter wereld, met meer dan 13.000 zandmonsters.... Zand is ongeconsolideerd (los), korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde.
Neerslag met saharazand is een eeuwenoud verschijnsel. Vroeger kon men dit niet verklaren. Het werd toen toegeschreven aan insecten die het regenwater roodachtig kleurden. Het stond ook wel bekend als bloedregen of wonderregen.
Onder het zand in de Sahara bevinden zich verschillende soorten gesteente. Daarnaast zijn er met behulp van satellieten met speciale sensoren veel drooggevallen rivieren en meren ontdekt onder het woestijnzand. Daaruit blijkt dat de Sahara een paar duizend jaar geleden een vruchtbaar gebied was.
Als je aan de Sahara denkt, zien de meeste mensen enorme zandvlaktes en grote zandduinen voor zich. In praktijk is echter maar 20% van deze woestijn zand. De rest is rots, steenpuin en grind.
Net als de sterren aan de hemel zijn de zandkorrels op aarde onmogelijk stuk voor stuk te tellen. Maar als je een ruwe schatting doet van het aantal zandkorrels op alle stranden en in alle woestijnen op aarde, kom je uit op ongeveer honderd triljoen - een één met twintig nullen.
Zwart zand, ook wel tuinaarde of zwarte grond genoemd, is ongemengde grond dat vrij van puin is. Het wordt gebruikt voor ophoging en voor structuurverbetering.
Met hun sterke bek schrapen zij algen van koraalrotsen af, waarbij soms ook brokken koraal worden verorberd. De vermalen, onverteerbare kalkskeletten zinken als fijn wit zand naar de bodem. Dat zand spoelt aan op stranden en voilà: je krijgt de prachtige, witte zandstranden die je in reisgidsen voorbij ziet komen.
In de Saharawolk zitten kleine deeltjes, die de lucht rood kleuren, de ogen irriteren en kleine sporen van verontreinigende stoffen uit Afrika met zich meedragen. Bij inademing van dit stof in suspensie* volgt er een ontstekingsreactie in het bovenste deel van de luchtwegen.
De stofdeeltjes irriteren de longen, maar dienen ook als kunstmest voor planten en leven in de oceaan. Op deze satellietopname van de NOAA is te zien hoe een enorme stofwolk op 16 juni 2020 voor de kust van West-Afrika de oceaan op wordt geblazen.
Het mineraal magnetiet is een veelvoorkomend bestanddeel van zand en zeer magnetisch. Het magnetische mineraal komt ook voor in Saharazand en in Saharastof. Dat staat beschreven in verschillende wetenschappelijke studies en artikelen.
Pas op met zelf Saharazand van de auto wassen
Saharazand heeft volgens Autoweek de eigenschap dat het 'erg fijn is en scherp, waardoor je krassen in je lak kunt veroorzaken. ' Ook is het oppassen met de voorruit. 'De verleiding is groot om met de ruitensproeier en ruitenwisser het zand weg te halen.
Oorzaak 1: Vuile zonnepanelen door Saharazand
Toch zorgen krachtige luchtstromen er soms voor dat het zand uit de woestijn helemaal naar ons kleine kikkerland afreist. Om daar samen met de regen naar beneden te vallen. Vervolgens zie je overal een roodbruine gloed.
Er zijn enorme hoeveelheden Saharazand in de lucht terechtgekomen die nu door de zuidoostenwind – die een groot deel van Europa in de greep heeft – naar het noorden worden geblazen. Via het westen van Frankrijk is het stof ook onderweg naar Nederland.
Leemzand weegt doorgaans ruim meer dan 1500kg per m3, echter het precieze gewicht hangt af van de exacte samenstelling en regio van afkomst. Denk aan 1700-1800kg per m3.
Korrelgrootte groter dan 210, maar kleiner dan 300 mu: Matig grof zand. Korrelgrootte groter dan 150, maar kleiner dan 210 mu: Matig fijn zand. Korrelgrootte groter dan 105, maar kleiner dan 150 mu: Zeer fijn zand. Korrelgrootte groter dan 63, maar kleiner dan 105 mu: Uiterst fijn zand.