Roken als risicofactor Vooral darmkanker, melanoom en borstkanker worden in ons land vaak geconstateerd. Daarnaast komen ook kankersoorten waarbij roken een belangrijke risicofactor is relatief veel voor, zoals longkanker, blaaskanker en slokdarmkanker.
Vergrijzing oorzaak van toename. Waar tot nu toe 1 op de 3 mensen de diagnose kreeg, is dat toegenomen naar 1 op de 2. Deze stijging is vooral te verklaren door de vergrijzing: mensen worden steeds ouder. En kanker komt vaker voor op oudere leeftijd: 80% van de mensen die kanker krijgt is 60 jaar of ouder.
Omdat kanker vaker voorkomt op hogere leeftijd, neemt vooral het aantal oudere patiënten toe. Daarnaast wordt de toename in kankerdiagnoses veroorzaakt door leefstijl. Risicofactoren zijn onder andere roken, alcoholgebruik, weinig lichaamsbeweging en overgewicht. Huidkanker is de grootste stijger.
Denemarken is 's werelds koploper met 326,1 gevallen van kanker per 100.000 mensen. De hoge notering van Nederland kan gedeeltelijk verklaard worden door goede diagnose en registratie van de ziekte.
Roken en meeroken vormen het grootste risico op kanker.
Vrouwen. Vergeleken met andere Europese landen krijgen vrouwen in Nederland vaker kanker, vooral borstkanker en longkanker. Melanoom en darmkanker komen zowel bij mannen als vrouwen in Nederland vaker voor. Ook prostaatkanker bij mannen komt in Nederland vaker voor dan in de andere landen.
In Bulgarije, Oostenrijk en Roemenië is de incidentie het laagst.
Wat het sterftecijfer betreft, zal longkanker naar verwachting de koploper blijven, gevolgd door pancreaskanker, lever- en galwegkanker, colorectale kanker en borstkanker.
Hoe langer iemand leeft, hoe groter de kans om tijdens het leven kanker te krijgen. Kanker ontstaat vaak op oudere leeftijd, meer dan 80 procent krijgt de diagnose boven de 60 jaar.
De kans op overleving is fors toegenomen bij darmkanker, nierkanker, slokdarmkanker en ook bij veel soorten bloed- en lymfeklierkanker. Kankersoorten met een 5-jaarsoverleving hoger dan 80% zijn huidkanker, borstkanker, prostaatkanker en minder vaak voorkomende kankersoorten zoals hodgkinlymfoom en zaadbalkanker.
Vanaf de leeftijd van 60 jaar komt kanker relatief veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Dit komt vooral doordat prostaatkanker en longkanker vaker voorkomen bij mannen van 60 jaar en ouder.
Maar zelfs als de tumor ter plaatse weinig problemen geeft (met een lever die voor de helft werkt, kun je bijvoorbeeld prima leven), gaan veel mensen uiteindelijk dood. Dat heeft te maken met de belasting van de tumor op het lichaam als geheel. Het delen van de cellen, het groeien en uitzaaien kost heel veel energie.
In westen en noorden van Nederland meer kanker
Dat betekent dat gemiddeld per jaar in Nederland 67,7 van de 10.000 inwoners te maken krijgt met kanker. Deze verschillen worden niet verklaard door regionale variaties in leeftijd en geslacht, omdat voor deze factoren is gecorrigeerd.
De kans dat een vrouw borstkanker krijgt is 100 keer groter dan de kans dat een man borstkanker krijgt. Uw leeftijd, vrouwelijke hormonen, uw leefstijl, dicht borstklierweefsel, genen en bestraling op het borstgebied in het verleden kunnen een rol spelen bij het ontstaan van borstkanker.
En welk type je bent, heeft ook invloed op je gezondheid. Op welk vlak loop jij meer risico? Wie A positief of A negatief is, heeft volgens een recente studie in de American Journal of Epidemiology 20 procent meer kans op maagkanker dan types B of O.
Het grootste risico op kanker komt door roken en meeroken. Tabaksproducten en de tabaksrook bevatten stoffen die schadelijk zijn voor het DNA in de cellen. Fouten in het DNA kunnen ertoe leiden dat een cel ontspoort en dat er kanker ontstaat.
Een gezonde leefstijl en de kans op kanker
Wie genoeg beweegt, gezond en gevarieerd eet, een normaal gewicht heeft, niet rookt, weinig alcohol drinkt en met mate in de zon zit, verkleint het risico op het krijgen van kanker. Een gezonde leefstijl is in relatie tot kanker van grote betekenis.
In 2020 was het met 1,5 miljoen slachtoffers wereldwijd, na COVID-19, de meest dodelijke besmettelijke ziekte. De afwezigheid van een effectief vaccin, goede tests om de juiste diagnose te stellen, goede testmiddelen en moderne behandelingen maakt tuberculose een lastige ziekte.
Maar de overlevingskansen verschillen sterk per soort kanker. Zo hebben patiënten met borst-, prostaat- of huidkanker goede overlevingskansen (rond de 90%). Maar voor bijvoorbeeld patiënten met long- of alvleesklierkanker is de 5-jaarsoverleving veel slechter: voor longkanker 27% en bij alvleesklierkanker maar 5%.
Ongeveer 28% van deze mensen stierf in het verpleeghuis, 18% in het ziekenhuis, 3% in het hospice en 12% op een andere plek.
Je kunt niet vermijden dat je mogelijk kanker krijgt, maar je kunt wel een en ander doen om het risico op de ziekte te verkleinen. Niet roken, weinig of geen alcohol drinken, gezond eten en bewegen, verstandig omgaan met de zon en met (mogelijk) kankerverwekkende stoffen.
Kankerpatiënten gaan hier ook vaker dood, blijkt uit cijfers van de Europese Commissie. Nederland is Europees uitschieter wat betreft het aantal kankergevallen. Ons land behoort tot de topdrie van landen waar kanker het meest voorkomt; alleen Ierland en Denemarken scoren hoger.
Bij ongeveer een op de drie Nederlanders wordt in de loop van het leven kanker vastgesteld. Iedereen krijgt dus vroeg of laat met kanker te maken. Als patiënt of als naaste van een patiënt. Kanker kan voorkomen bij mensen van alle leeftijden, ook bij kinderen.