Als de stoornis (hoogstwaarschijnlijk) heeft bijgedragen aan het plegen van het delict wordt de verdachte verminderd toerekeningsvatbaar of ontoerekeningsvatbaar verklaard. Het delict wordt hem dan niet (volledig) aangerekend. Is iemand volledig toerekeningsvatbaar dan kan hem geen tbs worden opgelegd.
Tbs is effectief als je kijkt naar de kans op herhaling van een delict oftewel recidive. Voormalig tbs'ers gaan minder vaak de fout in dan ex-gedetineerden. Er zijn ook tbs'ers waarbij behandeling geen zin blijkt te hebben. Sommigen plegen tijdens verlof of na terugkeer in de maatschappij toch ernstige vergrijpen.
Is TBS verplicht? Nederland kent in haar wet geen dwangbehandeling. Dit houdt in dat ook iemand aan wie TBS opgelegd is niet verplicht kan worden hier aan mee te werken. Ook al wordt er wel TBS met bevel tot verpleging opgelegd door de rechter.
De tbs-gestelde zit altijd eerst een eventueel opgelegde gevangenisstraf uit, deze straf is bedoeld als vergelding. En wel voor dat deel van het delict dat de veroordeelde - ongeacht de stoornis - te verwijten valt.
Tbs staat voor terbeschikkingstelling. Het is primair een beveiligingsmaatregel die de rechter kan opleggen om de samenleving te beschermen als iemand een misdrijf heeft gepleegd terwijl hij leed aan een 'gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens' en er vrees is voor herhaling.
Als het gevaar duidelijk is verminderd, kan de rechter de tbs met dwangverpleging voorwaardelijk beëindigen.
Van die ex-tbs'ers gaat zo'n 20? procent binnen twee jaar na vrijlating opnieuw de fout in, maar zij doen dat wel minder vaak dan voorheen. Die tbs'ers doen dat steeds minder vaak: tussen 2005 en 2009 ging het gemiddeld om 2,3 misdrijven per persoon, tegenwoordig ligt dat aantal op 1,7.
Een tbs-behandeling in een forensisch psychiatrisch centrum kost per dag ongeveer € 465,-.
TBS en levenslang niet toegestaan
Het is een rechter niet toegestaan om naast een levenslange gevangenisstraf ook TBS met dwangverpleging op te leggen (HR 14 maart 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU5496.
Voorwaarden tbs
De dader heeft een misdrijf gepleegd waar minstens 4 jaar gevangenisstraf op staat. Of een misdrijf dat speciaal genoemd wordt in de wet, zoals bedreiging. De dader leed aan een persoonlijkheidsstoornis, psychose of verstandelijke beperking toen hij de misdaad beging.
Maar als mensen weigeren zich te laten onderzoeken, kan tbs vaak niet worden opgelegd. "Het mag niet zo zijn dat iemand met een ernstige stoornis zijn behandeling ontloopt door niet mee te werken", zei minister Dekker eerder al, toen hij aankondigde meer maatregelen te willen nemen.
Levenslang is in Nederland levenslang. Levenslanggestraften hebben sinds 2016 een kans om zich te herstellen en mogelijk ooit weer vrij te komen. Na 25 jaar wordt beoordeeld of iemand met levenslang mag gaan werken aan een mogelijke terugkeer in de maatschappij.
Als reactie op de kritiek die de tbr in de loop der jaren krijgt, wordt tbr in 1988 vervangen door tbs.
Behandeling in een tbs-kliniek duurt gemiddeld zeven tot acht jaar, maar er is in principe geen van tevoren afgesproken einddatum bekend. Eens in de twee jaar is er sprake van een verlengingszitting over het al dan niet verlengen van de TBS.
Terbeschikkingstelling, afgekort tbs (voor 1988: terbeschikkingstelling van de regering, afgekort tbr), is in het Nederlandse strafrecht een maatregel die de rechter kan opleggen aan een verdachte van een misdrijf, waar minimaal vier jaar gevangenisstraf op staat of van enkele specifiek genoemde delicten (bijvoorbeeld ...
Nederland heeft momenteel iets meer dan 1400 tbs-gestelden. De laatste jaren stromen er meer tbs-patiënten in. Er waren wachtlijsten voor tbs-patiënten. Door onder andere meer capaciteit te creëren in klinieken kunnen patiënten beter doorstromen naar een kliniek voor behandeling.
De terbeschikkingstelling komt erop neer dat de veroordeelde, nadat zijn hoofdvrijheidsstraf is afgelopen, onder toezicht komt te staan van de strafuitvoeringsrechtbank, en dit voor een duur die kan gaan van vijf jaar tot vijftien jaar.
Internering – de Belgische 'tbs'
Te noemen valt al- leen al de juryrechtspraak in ernstiger zaken (Assisenzaken – te vergelijken met berechtin- gen van verdachten met betrekking tot ernstige delicten, in Nederland in eerste aanleg berecht bij de arrondissementsrechtbanken).
Gewapende overvallen en afpersing
Luciano Dijkman is in 2021 veroordeeld tot vijf jaar celstraf en tbs voor een gewapende overval. Hij ontsnapte op Oudjaarsdag 2015 al eens uit een jeugd-tbs-kliniek in Lelystad waar hij destijds zat vanwege een bedreiging en een poging tot gewapende overval.
Nederland heeft ongeveer 140 vrouwen met tbs tegenover ongeveer 1800 mannen. Het aantal tbs-opleggingen aan vrouwen stijgt wel. Ook is bijna 90 procent van de vrouwen in fpc's een risico voor hun kinderen.
Bij transmuraal verlof verblijft de patiënt langere tijd buiten de beveiligde zone van de kliniek. Bijvoorbeeld in een zelfstandige woning, een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW) of een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling (FPA).
TBS wordt in eerste instantie opgelegd voor 2 jaar. Na deze 2 jaar wordt er gekeken of de maatregel verlengd moet worden of niet. De rechter kan de TBS dan telkens met 1 of 2 jaar verlengen. Het wordt pas beëindigd als de TBS'er geen gevaar meer vormt voor de samenleving.
Recidive binnen twee jaar
Van de in 2017 veroordeelde volwassen daders recidiveert 26 procent binnen twee jaar. De recidive is vrijwel gelijk gebleven over de onderzochte periode. Van de jeugdige daders veroordeeld in 2017 recidiveert 35 procent binnen twee jaar. In de onderzochte periode is dit weinig veranderd.
Tbs met voorwaarden verlengen
De rechter kan de tbs met 1 of 2 jaar verlengen. De rechter laat zich bij de beslissing over verlenging adviseren door de reclassering en soms ook door onafhankelijke deskundigen. Tbs met voorwaarden duurt maximaal 9 jaar.
Ernstige misdrijven verjaren niet. Misdrijven waarop een boete staat. Of een gevangenisstraf van maximaal 3 jaar. Bijvoorbeeld belediging van de Koning of stroperij.