Jezelf bijten als uiting van een te hoog opgelopen spanning. Spanning die zo onverdraaglijk is dat je er wanhopig van wordt. Misschien is het af en toe zo erg dat je wel eens aan de dood denkt.
Zelfbeschadiging is een onderwerp dat officieel niet onder de noemer huiselijk geweld valt. Toch kan het voor professionals nuttig zijn om kennis te hebben van de signalen die erbij horen en wat te doen wanneer je signalen bemerkt.
Automutilatie is een symptoom, geen op zichzelf staand syndroom. Het kan vóórkomen bij een groot aantal psychiatrische stoornissen.
Het betekent dat je verwondingen of letsel aan je eigen huid of lichaam toebrengt, zonder dat je daarbij de intentie hebt je leven te willen beëindigen. Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
De meest voorkomende redenen waarom mensen zichzelf beschadigen: Jezelf pijn doen, zodat je iets pijnlijks uit het verleden vergeet en/of op dat moment niet aan hoeft te denken. Je verlegt je aandacht van emotionele pijn naar fysieke (lichamelijke) pijn. Jezelf bewijzen dat je macht en controle hebt.
Praat over het waarom van de zelfbeschadiging.
Het gaat niet over wat je doet, zoals jezelf snijden, maar over de emoties die erachter liggen en je helpen om met dingen om te gaan. Door de oorzaak van het gedrag te achterhalen, kunnen jij en je vertrouwenspersoon een stap vooruit maken.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Er zijn vele vormen van automutilatie, zoals snijden, krassen en branden van de huid, hoofdbonken of het uittrekken van haar. Automutilatie kan blijvende littekens veroorzaken. Ook krijg je last van gevoelens van waardeloosheid, schuld en zelfhaat. Automutilatie is verslavend.
Dit kan met behulp van psychotherapie. Afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen hiernaast verschillende medicijnen worden voorgeschreven, zoals antidepressiva (SSRI), antipsychotica en stemmingsstabilisatoren. Als patiënten geen pijn ervaren bij de zelfverwonding kan het medicijn naltrexon worden voorgeschreven.
Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Om de zelfbeschadiging te stoppen, is het belangrijk dat je kind leert praten over zijn of haar problemen. Professionele hulp kan daarbij zeker helpen. Al voelt het soms als een drempel om hulp in te roepen.
Automutilatie en suïcidaliteit gaan vaak gepaard met gevoelens van schuld en schaamte. En er rust een taboe op om hier vrij oven te praten. Als je wat meer wilt weten hoe je met iemand in gesprek kan gaan over gedachten zelfdoding, kan jij contact opnemen met de overleg- en advieslijn van 113.
Littekencrème houdt de huid soepel en kan voorkomen dat je een stugge, verdikte, rode huid krijgt op de plek waar eerder een wond zat. De littekens gaan er natuurlijk niet mee weg maar een crème kan wel helpen de huid te herstellen. Littekencrèmes zijn verkrijgbaar in allerlei soorten en maten.
Het VU-onderzoek laat zien dat zelfbeschadiging en suïcidaliteit vaak samen optreden en voor een groot deel uit dezelfde erfelijke aanleg voortkomen.
Er is niet één reden waarom mensen zichzelf beschadigen. Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam.
Zonder overleg overgaan tot actie of naasten inschakelen (m.u.v. levensbedreigende situatie). Het gedrag veroordelen en het stigma 'schreeuw om aandacht' versterken. Gesprekken voeren met als doel om van zelfbeschadigend gedrag of suïcidaal gedrag af te komen.
Zelfverwondend gedrag zijn directe verwondingen van de huid en het lichaam, zoals zichzelf snijden, krabben en krassen. Andere vormen van opzettelijke zelfverwonding zijn het zichzelf toebrengen van brandwonden, met de vuisten en/of het hoofd hard tegen de muur bonken, of zichzelf in het gezicht slaan.
Zelfbeschadiging wordt ook wel zelfverwonding of automutilatie genoemd. Zelfverwonding kent vele verschijningsvormen, vele verschillende oorzaken en komt op alle leeftijden voor. Zelfbeschadiging doet zich relatief vaak voor bij mensen met een psychiatrische stoornis of een verstandelijke handicap.
Zelfbeschadigend gedrag heeft gevolgen op de korte en lange termijn. Op de lange termijn nemen de negatieve gevoelens weer toe en volgt ook de confrontatie met de lichamelijke gevolgen en eventuele complicaties van de beschadiging.
Bijvoorbeeld om zichzelf te straffen, om innerlijke, emotionele pijn om te zetten in lichamelijke pijn of om andere pijnlijke zaken te vergeten. Bij traumaslachtoffers komen vaak momenten op dat ze het trauma 'herbeleven'. Automutilatie wordt soms ook door hen 'gebruikt' om deze herbeleving te kunnen stoppen.
Een chirurgische wond kun je na de operatie gewoon verzorgen met een beetje vaseline. Dat is vet, trekt nauwelijks in de huid en daardoor blijft je huid lang soepel. Op die manier laat je wonden en littekens het beste en comfortabel genezen.
Vaseline. Gebruik minstens 5 dagen lang vaseline om de gewonde huid vochtig te houden. Vaseline voorkomt dat de wond uitdroogt; uit onderzoek is gebleken dat die droogte juist weefselschade en dus een vertraagde wondgenezing veroorzaakt.
Zit er een korst op dan kun je deze soepel houden door er vaseline op te smeren. Smeer geen vaseline op een open wond. Als dit niet praktisch is (bijvoorbeeld in verband met kleding) en bij diepere schaafwonden kun je de schaafwond afdekken met metaline of ander niet aan de wond klevend verband.