De winter begint op 21 december omdat de zon 's middags aan de Steenbokskeerkring loodrecht aan de hemel staat. 21 december is de kortste dag van het jaar.
Voor meteorologen en klimatologen is de winter al op 1 december begonnen en duurt het seizoen precies drie kalendermaanden. De klimatologische seizoensindeling waarbij de seizoenen steeds op de eerste van de maand beginnen biedt voor de meteorologen de mogelijkheid om de seizoenen onderling te kunnen vergelijken.
Seizoenen bestaan omdat de aarde scheef staat. Als je een lijn zou trekken van de Noordpool naar de Zuidpool, dan zou deze lijn scheef staan en een hoek van 23.5 graden maken. Dat betekent dat in de loop van een jaar, de hoeveelheid zonlicht die op de aarde valt op elke plek anders is. En daarom hebben we seizoenen.
De astronomische winter begint op 21 december 2022 om 22.48 uur. De zuidpool baadt de hele dag lang in de zon. Op de noordpool is het continu nacht. In het noordelijk halfrond zijn de dagen kort en de nachten lang.
Het woord winter stamt van het Oergermaanse woord *wintruz. Het verwante Oudhoogduitse woord uuintar, wintar of uuntar, dat door het eerste Latijns-Duitse woordenboek Abrogans: hyems.
Het werelddeel Australië ligt aan de andere kant van de aardbol. De periodes zomer en winter zijn daar precies omgedraaid met de seizoenen die wij in Nederland kennen. In de maanden december tot en met maart is het in Australië zomer terwijl het bij ons dan winter is.
De seizoenen zijn op het noordelijk en zuidelijk halfrond echter niet even lang. Dat komt doordat de baan van Mars om de zon meer langgerekt is dan die van de aarde. Daardoor is de lente op Mars het langste seizoen.
De zomerzonnewende valt in Nederland namelijk meestal op 21 Juni. Alleen tijdens een schrikkeljaar niet, dan valt de langste dag van het jaar op 20 Juni.
Het moment dat de zon van richting lijkt te veranderen, valt in 2021 op 21 december om 16.59 uur. Dit is de officiële winterzonnewende. In 2022 valt de winterzonnewende op 21 december om 22.48 uur.
Seizoenen zijn niet zomaar ontstaan. Ruim 3.000 jaar voor Christus werd al gebruik gemaakt van een zonnewijzer. Er werd een stok in de grond gestoken, waarop de zon scheen. De schaduw die op de grond verscheen, ga de tijdsaanduiding aan.
De rotatieas van de aarde staat scheef t.o.v. het baanvlak van de planeten, de ecliptica. De hoek bedraagt 23,5 graad. Omdat onze planeet bovendien afgeplat is, oefenen de aantrekkingskrachten van zon en maan een koppel uit op de aarde.
Klok verzetten om aan te sluiten bij buurlanden
Veel andere Europese landen hebben de zomertijd ingevoerd om energie te besparen. De Nederlandse overheid voerde de zomertijd in 1977 in, zodat Nederland dezelfde tijd had als de buurlanden.
Volgens de meteorologische methode zijn er vaste dagen in het jaar waarop een seizoen begint. Astronomische seizoenen verschillen in de dag waarop een seizoen begint, de start van elk seizoen hangt daarbij af van de stand van de zon.
Het begin van de zomer, de zomerzonnewende, valt rond 21 juni. Meestal wordt die datum aangehouden, maar toch begint de zomer niet altijd op 21 juni. In 2020 en in 2024 is dat al op 20 juni.
Klimatologische lente
Volgens de klimatologische indeling is de lente begonnen op 1 maart en duurt dit seizoen tot en met 31 mei.
De kortste dag van het jaar (de winterzonnewende) is ongeveer 21 december. Dit houdt in dat in Reykjavík de zon rond 11.30 uur opkomt en rond 15.30 uur weer ondergaat. En naarmate je verder naar het noorden van IJsland gaat, wordt deze dag zelfs nog korter.
De zon staat boven de Kreeftskeerkring en de dagen zijn op het noordelijk halfrond op hun langst. Het is met een zonhoogte van 61,4 graden zomer. De dagen worden vanaf dit moment weer korter.
Hoelang duurt deze langste nacht dan precies? Deze langste nacht noemt men ook wel de 'winterwende', ofwel het officiële begin van de winter. De zon gaat vandaag al om 16.29 uur onder en komt morgen pas weer om 08.49 uur tevoorschijn. Hierdoor is het in totaal wel 16 uur en 19 minuten donker!
De zon komt 's ochtends aan de kust op vanuit de zee en gaat 's avonds onder in de zee. Rond 21 december (de start van de astronomische winter) krijgen we een heel ander plaatje. De zon komt (erg laat) op in het zuidoosten (azimut 125°). 's Middags reikt hij ongeveer 16 graden boven de horizon in het zuiden.
Na de winter komt de lente! Hij begint op 21 maart en duurt tot 21 juni.
De winter begint op het noordelijk halfrond (meestal) op 21 december en eindigt (meestal) op 21 maart. Het begin van de winter (20, 21 of 22 december) is bepaald op basis van een afspraak. Astronomisch gezien begint de winter op de kortste dag van het jaar (Midwinter), wanneer de zon het laagst aan de hemel staat.
Volgens dit boek was het in de 16e eeuw al gebruikelijk in Nederland om de winter voor te stellen als een persoon, Koning Winter, om zo makkelijker te kunnen omgaan met de angst en machteloosheid door de onvoorspelbare invloed van het weer.
Hete en droge zomer op vasteland Europa
Naar verwachting wordt de zomer in Centraal- en Zuid-Europa heter en droger dan normaal en daar pikken wij af en toe een graantje van mee. Bij een zuidenwind kan het makkelijk 30 of zelfs meer dan 35 graden worden en krijgen we ook nog eens flink wat zon.
Ecuador wordt ook wel het land van de eeuwige lente genoemd, want de temperatuur schommelt vrijwel altijd rond de 25 graden. Wij in Nederland ervaren dat eerder als eeuwige zomer, maar goed: lekker is het sowieso. Er is ook nog eens genoeg te beleven in het Zuid-Amerikaanse land.