Het nitraat wordt, opgelost in het bodemvocht, door de plantenwortels opgenomen. In de landbouw levert bemesting de plant een stikstofvoorraad, die, onder andere in de vorm van nitraat, door de plant wordt opgenomen, opgelost in bodemvocht. De plant zet nitraten om in eiwitten voor zijn groei.
Nitraat (NO3-) is een stikstofverbindng en een essentiële voedingsstof voor planten. De stof wordt opgenomen via de wortels uit de bodem. Nitraten worden gevormd doordat bacteriën ammonium (NH4+) tot nitriet (NO2-) en vervolgens tot nitraat omzetten. De vorming van nitraat uit ammonium wordt nitrificatie genoemd.
Nitraat is een stof die van nature in groenten en fruit zit. In mindere mate zit het ook in drinkwater. Daarnaast worden nitraat en nitriet soms aan levensmiddelen toegevoegd om de houdbaarheid te verbeteren of voor kleurvorming. Nitraat en het daaruit gevormde nitriet kan schadelijk zijn voor de gezondheid.
Bacteriën kunnen nitriet vormen door de omzetting van nitraat. Het is een tussenproduct in het denitrificatieproces waarbij nitraat omgezet wordt in stikstofgas. Wanneer nitriet wordt opgenomen in het bloed van dieren, kan dit tot ernstige vergiftigingsverschijnselen leiden.
NO3-waarde verlagen: Is het nitraatgehalte van je aquariumwater te hoog, dan is het slim om een deel van je water te verversen en Balance NO3 verlager toe te voegen. Doe dit altijd geleidelijk! Ook is het een goed idee om je vissen wat minder te voeren.
Nitraat in ons kraanwater is afkomstig uit mest. Als men de bodem van bepaalde gebieden intensief bemest, dan komt het na verloop van tijd in ons grondwater terecht. Wanneer dat grondwater gebruikt wordt om drinkwater uit te winnen, bevat dit water nitraat.
Door veel te verversen kan de Nitriet uit de vijver worden gehaald. Regelmatig meten is van belang om te kijken of de concentratie Nitriet in het water toe of afneemt. Eventueel kan het toevoegen van Zout aan het water (2kg/m3).
Nitriet kan schadelijk zijn voor de gezondheid doordat het zuurstofgehalte in bloed verminderd kan worden. Ook kan onder bepaalde omstandigheden nitriet omgezet worden in waarschijnlijk kankerverwekkende nitrosamines.
Nitraatrijke groenten zijn o.m. spinazie, andijvie, selder, kropsla, veldsla, radijsjes en peterselie. Zij bevatten tussen de 100 en 400 mg nitraten per 100 gram groenten.
Nitraat en groenten
In de factsheet is een lijst opgenomen van groenten die veel nitraat bevatten, namelijk: andijvie, bleekselderij, Chinese kool, koolrabi, paksoi, postelein, raapstelen, alle soorten sla, snijbieten, spinazie, spitskool, venkel, waterkers en de reeds genoemde rode bieten.
Enkele groenten met een laag nitraatgehalte (1000 mg/kg) zijn: Bloemkool. Aardappelen.
Rucola en spinazie zijn twee bladgroenten die nog rijker aan nitraat zijn dan rode bieten. Daarom kregen een aantal gezonde vrijwilligers drankjes van al deze groenten voorgezet met daarin 0,8 gram nitraat, ongeveer de aanbevolen hoeveelheid voor sporters.
Groenten als aardappelen, aubergine, tomaten en paprika's kunnen ontstekingen verergeren. Let wel op: Dit geldt alleen als je er heel veel van eet. Paprika's bevatten ook nog solanine, een natuurlijke gifstof. Te veel hiervan is slecht voor het zenuwstelsel en kan leiden tot stuiptrekkingen.
Nitriet is vanaf 0,1 mg/liter giftig voor je vissen. Andere bacteriën zetten het nitriet weer om in nitraat (No3). Nitraat is veel minder giftig voor vissen. Pas vanaf 100 mg/liter wordt het als giftig beschouwd voor volwassen vissen.
Alle bekende stikstofhoudende kunstmesten verschillen in essentie vooral door de vorm waarin de stikstof in het product aanwezig is: nitraat (NO3-), ammonium (NH4+) of amide (ureum). Planten nemen bij voorkeur stikstof op in de vorm van nitraat.
Nitraat is voor planten de belangrijkste minerale stikstofbron. Planten nemen nitraat op uit de bodem om eiwitten aan te maken die nodig zijn voor hun groei. Alle planten, en dus ook alle groenten, bevatten nitraat.
Sommige groenten warm je best niet voor een tweede keer op. Bladgroenten zoals bijvoorbeeld sla, spinazie en andijvie bevatten nitraat en dat is een stof die kan omgezet worden in nitriet. Nitriet is een acuut gif en bindt zich met ons bloed, waardoor het bloed minder zuurstof kan vervoeren.
Nitraatarme groente:Asperges, aubergine, bloemkool, boerenkool, broccoli, courgette, doperwten, knolselderij, komkommer, paprika, prei, rodekool, savooiekool, snijbonen, sperziebonen, spruiten, snijbonen, tuinbonen, uien, witlof, witte kool, wortelen.
Groentesoorten die weinig nitraat bevatten zijn: asperges, aubergine, bloemkool, boerenkool, broccoli, courgette, doperwten, knolselderij, komkommer, paprika, prei, rodekool, savooikool schorseneren, snijbonen, sperziebonen, spruiten, tomaten, tuinbonen, uien, witlof, witte kool en wortelen.
Volgens de Warenwet mag sla in de winter namelijk 4 500 milligram per kilo bevatten. De echte sla-eter kan beter voor ijsbergsla kiezen: in de 'gewone' versie zit 1 070 milligram nitraat, in de biovariant 660 milligram. Andere nitraatrijke groenten zijn bleekselderij, paksoi en postelein.
Nitraat kan op zichzelf niet veel kwaad. Maar door het bewaren, bereiden of eten van nitraatrijke groente, wordt een deel ervan omgezet in nitriet. En nitriet kan weer omgezet worden in nitrosaminen, die mogelijk kankerverwekkend zijn.
Wie van spinazie, sla of andijvie houdt, hoeft zich niet meer in te houden: volgens het Voedingscentrum blijkt uit nieuw onderzoek dat het eten van deze nitraatrijke groenten niet gevaarlijk is. Tot nu toe raadde het Voedingscentrum aan om maximaal twee keer per week groente met veel nitraat te eten.
Nitriet (NO2)
Aanbevolen waarde: 0,0 mg/l. Vanaf 0,5 mg/l dodelijk. Net als ammoniak is nitriet buitengewoon giftig. Het blokkeert het zuurstoftransport in het bloed (ook bij mensen) en heeft een innerlijke verstikking tot gevolg.
Het duurt in de regel meestal 11-14 dagen totdat er voldoende bacteriën aanwezig zijn om het giftige Nitriet in onschadelijk Nitraat om te zetten. Deze zogeheten "nitrietpiek" zal dus even moeten worden afgewacht, voordat er dieren in het aquarium worden geïntroduceerd.
Gevolgen Nitrietpiek beperken
Voer ook weinig de dagen (weken) na een ernstige nitrietpiek. Omdat nitriet de opname van zuurstof in het bloed bemoeilijkt is het belangrijk om het de vissen makkelijker te maken om zuurstof op te nemen. Voeg dan ook zoveel mogelijk zuurstof toe aan het water.