De herkomst van deze uitdrukking is niet helemaal zeker. Lik op stuk komt voor het eerst voor in een krant uit 1887, maar lijkt pas in de jaren vijftig van de twintigste eeuw algemener te worden. Het is vermoedelijk een verkorting van een lik uit de pan krijgen.
Wat is lik op stuk? Dit begrip betekent binnen de rechtspraak het beleid van het snel afhandelen van zaken door politie en justitie. De wetsovertreder krijgt meteen een acceptgiro voor de boete of een dagvaarding om op de zitting te komen.
Van likmevestje
In het Nederlandse schrift is in 1896 voor het eerst de uitdrukking 'lik me vessie' aangetroffen. Met 'vessie' werd 'vestje' bedoeld en dit woord is weer afgeleid van het Franse woord 'fesse', dat bil betekent. Oorspronkelijk betekende dit dus zoiets als 'lik m'n r..t'.
Een uitdrukking is een vaste combinatie van woorden en heeft meestal een indirecte betekenis. Iemand kan ook een bepaalde uitdrukking op zijn gezicht hebben. Er bestaan verschillende soorten uitdrukkingen in onze taal. Een gezegde is een vaste uitdrukking waarmee naar een specifieke situatie wordt verwezen.
Oorspronkelijk komt de hamvraag uit het radiospel Mastklimmen van de NCRV uit de jaren 50. Deelnemers aan de quiz moesten vragen beantwoorden, en bij elke goed beantwoorde vraag klommen ze een stukje hoger in de mast die in de studio stond. Boven in de mast hing de hoofdprijs: een gerookte ham.
Volgens Van Dale betekent onder een hoedje te vangen zijn dat "iemand zeer bedaard of ingetogen is als gevolg van een grote schrik of afstraffing". Vandaar wellicht de uitdrukking Ik schrik me een hoedje? Ik schrik me een aap is denk ik kort voor ik schrik me het aaplazerus.
“Op de bonnefooi” is hoogstwaarschijnlijk afgeleid van de de Franse uitdrukking de bonne foi, wat zoveel betekent als 'te goeder trouw'. Een andere mogelijkheid is dat de zegswijze afkomstig is van het Franse (la) bonne voi (de goede weg).
Wat is 'gebakken lucht'? Gebakken lucht is een term die wordt gebruikt om een situatie te beschrijven waarbij iets wordt gepresenteerd als waardevol of significant, terwijl het eigenlijk geen basis of substantie heeft.
Antwoord van de Bieb:
Het betekent: Bereid je voor op een zware klus of veel tegenstand. Een zeeman maakte zijn borst nat voor het gevecht begon, zegt men, maar in ieder geval werd hij nat. Als het niet door de inspanning kwam, dan kwam het wel door het opspattende water. De uitdrukking komt dus uit de scheepvaart.
Je olijk houden betekende bijvoorbeeld 'je van de domme houden', Oost-Indisch doof zijn, net doen of je iets niet hoort of niet zo slim zijn. Vermoedelijk is het woord 'olie' van olijk later samengetrokken met 'dom' en is zo de term oliedom ontstaan: iemand die erg dom is.
Herkomst van een fluitje van een cent
De uitdrukking is afkomstig uit de tijd dat één cent nog best wat waard was en je voor dat bedrag een klein fluitje kon kopen, zo verklaart Onze Taal. Op zo'n goedkoop fluitje was het gemakkelijk fluiten geblazen.
"Boter bij de vis!"
Deze uitdrukking vindt zijn oorsprong in de keuken. Wanneer men de vis wil stoven, moet men de boter bij de hand hebben. Zonder boter kan de vis dus niet gebakken worden. Figuurlijk betekent "boter bij de vis!" dat men bij een aankoop of een dienst onmiddellijk geld bij de hand moet hebben.
De uitdrukking zo arm als 'de neten' is door associaties verklaarbaar: Bijvoorbeeld dat luizen en neten (eitjes van luizen) uitsluitend voorkomen op vieze en dus arme mensen. Ook bij de verklaring voor de vergelijking 'zo arm als de kerkratten' en 'zo arm als de mieren' moet in deze associatieve termen worden gedacht.
Een veeg uit de pan krijgen
Je krijgt op je kop, of je krijgt een 'veeg uit de pan'. De uitdrukking is afkomstig van de manier waarop je vroeger eten kreeg, namelijk een portie eten uit een grote pan. 'Veeg' komt waarschijnlijk van de vegende beweging die je maakt met het opscheppen.
Vestje in van likmevestje is een verbastering van het Franse woord fesse, dat 'bil' betekent. Met lik me vestje werd dus oorspronkelijk iets bedoeld als 'lik m'n reet'. Tegenwoordig is van likmevestje niet echt grof meer, maar het is wel een informele uitdrukking.
Iemand lik op stuk geven betekent 'onmiddellijk en doeltreffend reageren op een (vervelende) opmerking van iemand anders', 'iemand meteen van repliek dienen'.
Op de handen dragen (iemand -),
d.w.z. de teederste zorg voor iemand hebben, en daarna: iemand vereeren, hem buitengewone genegenheid betoonen. Volgens Zeeman, 261 is de uitdr. van bijbelschen oorsprong; zij komt voor in Psalm 91 vs.
d.w.z. iemand of iets in zijne macht hebben, veelal van een gedeelte der wetenschap, dat men beheerscht. De duim als de sterkste vinger, wordt hier genomen als het zinnebeeld van macht.
Natte long is een algemene term voor acuut respiratoir distress syndroom (ARDS) . Deze aandoening treedt op wanneer de longen zich vullen met vocht, niet met lucht. Vocht in natte longen kan pus zijn van een infectie, vocht dat zich in de longen heeft opgehoopt door een hartaandoening, of bloed van een long- of hartaandoening.
De uitdrukking uit de lucht komen (te) vallen is standaardtaal in het hele taalgebied in de betekenis 'zich plots voordoen, plots opduiken'. Dat doelpunt kwam uit de lucht vallen. Het project is dus een beetje uit de lucht komen te vallen. Een oplossing zal niet uit de lucht komen vallen.
5) Geen wolkje aan de lucht
Als er geen wolkje aan de lucht is, ziet het er een tijdje goed uit en is er niets aan de hand.
Arctische lucht is afkomstig uit de poolstreken. Wind uit die richting levert koud weer op. Lucht afkomstig uit de poolstreken, het gebied van de Noordelijke IJszee, Groenland en het noorden van Scandinavië wordt arctische lucht genoemd. In de vaak met sneeuw en ijs bedekte gebieden in het noorden is het koud.
Bastaardvloek afgeleid van het Franse `au nom de Dieu!` (In de naam van God!)en sodomie-sodemieter.
Een van die spelprogramma's was Mastklimmen, tussen 1953 en 1957 uitgezonden door de NCRV. Na elke goed beantwoorde quizvraag klom je als deelnemer zogenaamd een stukje hoger in een mast. Was je als eerste boven, dan stelde de presentator 'de hamvraag'.