Zand is steenstof. Het woord is mogelijk afgeleid van het Germaanse woorddeel "sund-" wat 'uiteen, stuk' betekent. De oorspronkelijke betekenis zou dan 'wat kleingemaakt/verbrijzeld is' kunnen zijn.
Het ontstaan van een zand is een proces van miljoenen jaren. Zand ontstaat doordat rotsen slijten door wind, stromend water en ijs. Stukken gesteente vallen naar beneden en breken in stukjes. Na de winter komt het smeltwater van gletsjers en sneeuw van de berg naar beneden.
Zand is zacht, hard, los en korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde. Zand bestaat uit zeer kleine stukjes steen, zandkorrels, die in grootte variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter.
Ontleend aan een Germaanse taal zijn: Picardisch étrain 'strand', Fins ranta 'oever, kust'. Verdere herkomst onduidelijk. Men beschouwt het woord meestal als Germaanse afleiding van de wortel pie.
Zand op het strand
Het zand in de zee en op onze stranden is grotendeels door rivieren naar de zee meegevoerd vanuit de bergen. De zandkorreltjes zijn vergruisde rotsen. Het zand wordt uiteindelijk door zeestromingen meegevoerd richting strand. Daar blijft het achter als de zee zich bij eb terugtrekt.
Want wat je misschien niet zou verwachten: zand kan opraken. Wie aan zand denkt, denkt al gauw aan de oneindige zandlandschappen van de grote woestijnen in de wereld. Maar woestijnzand is doorgaans ongeschikt als bouwmateriaal omdat het te glad is gepolijst door de wind.
Zandsteen is eigenlijk niet veel anders dan versteend zand. In de Heimansgroeve bij Epen in Zuid-Limburg komt een 318-332 miljoen jaar oude zandsteen aan het oppervlak. Het is daarmee in Nederland het oudste gesteente aan het oppervlak. Deze zandsteen is tijdens het Carboon in zee afgezet.
Wanneer stromende lava tijdens een uitbarsting in contact komt met zeewater treedt een spectaculaire reactie op; de lava koelt snel af en valt uiteen in kleine deeltjes die weer terug over het strand worden verspreid. Doordat afgekoelde lava een zwarte kleur krijgt, worden de stranden dus zwart van kleur.
Wanneer je aan een strand denkt, denk je vast aan hagelwit of goudkleurig zand. Veel stranden zien er inderdaad zo uit, maar er zijn ook verschillende stranden met zwart zand. Dit zwarte zand krijgt zijn kleur door vulkanisch lava. Wil je weten waar je moet zijn wanneer je op een zwart strand wilt relaxen?
Als de bliksem in zandbodems inslaat worden temperaturen bereikt tot wel 4000 graden Celsius. Ruim voldoende om de kwartskorrels, waaruit het grootste deel van het zand bestaat, te laten smelten: daarvoor is een temperatuur van ongeveer 1500 graden Celsius al voldoende.
Net als de sterren aan de hemel zijn de zandkorrels op aarde onmogelijk stuk voor stuk te tellen. Maar als je een ruwe schatting doet van het aantal zandkorrels op alle stranden en in alle woestijnen op aarde, kom je uit op ongeveer honderd triljoen - een één met twintig nullen.
Is het 'de zand' of 'het zand'?
Het is 'het zand', want zand is onzijdig. Als je het aanwijst is het 'dat zand'.
Zand is niet magnetisch!
In het bezoekerscentrum naast het Glazen Huis te Lommel Centrum vindt men de grootste verzameling zandsoorten ter wereld, met meer dan 13.000 zandmonsters.... Zand is ongeconsolideerd (los), korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde.
Maar er zijn heel wat meer kleuren zand te vinden in de wereld. Zo heb je wit zand, zwart zand, rood zand en zelfs groen zand! De herkomst van de korrels bepaalt de kleur en de samenstelling van het zand. De korrelgrootte en de afronding zeggen dan weer iets over de weg die het zand heeft afgelegd.
Lanzarote heeft meer dan genoeg prachtige zandstranden, maar een wel héél bijzonder strand is het strand bij El Golfo. Het is een vulkanisch strand, dat het gevoel geeft alsof je over de maan loopt.
Het strand vanaf de zee tot aan de duinvoet is in Nederland eigendom van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB).
Door de stroming botsen stukjes steen en zand alsmaar tegen elkaar op waardoor ze nog kleiner worden. Onderweg verliest de rivier al heel veel zand en grind en dat zand wat overblijft komt in de zee terecht. De golven en stroming zorgen er uiteindelijk voor dat het een strand wordt.
Als eiland aan de rand van het noordpoolgebied heeft IJsland een veelheid aan betoverende stranden die zich langs de kustlijn uitstrekken. In IJsland vind je geen kilometerslange witte zandstranden omringd door palmbomen, maar je ervaart er wel een unieke, ongetemde natuur.
In het bodemwater van het zand wonen heel kleine dieren, sommige zelfs tien keer kleiner dan een millimeter. Dat moet ook wel, want om tussen de zandkorrels te leven moet je wel heel klein zijn. Deze groep dieren heten 'interstitiële fauna”. Interstitiële betekent in het Latijn “tussen structuren”.
Als zandkorrels precies uit kubusjes zouden bestaan, gaan er minimaal 125 korrels in één kubieke centimeter (korrelgrootte 2 mm) en maximaal 8 miljoen korrels (korrelgrootte 0,05 mm). Bij gemiddelde korrelgrootte (0,5 mm) zijn het er 8000. Zandwoestijnen zijn er op 1,3 miljoen km2 van het aardoppervlak.
Zwart zand, ook wel tuinaarde of zwarte grond genoemd, is ongemengde grond dat vrij van puin is. Het wordt gebruikt voor ophoging en voor structuurverbetering.
Hout is dankzij duurzaam beheerde bossen, het enige materiaal dat nooit uitput of opraakt. Hout is dus goed voor mens, dier en de hele planeet. En daarom is Hout.
Samenstelling. Beton ontstaat door water te mengen met een bindmiddel (zoals cement) en granulaat (zand en grind), vulstoffen en eventueel met toeslagstoffen. Bij de juiste verhoudingen worden de holtes tussen het grind vrijwel geheel gevuld met zandkorrels waarbij het cement de verschillende korrels aan elkaar plakt.