Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een ongeval of een andere aandoening in de hersenen. Bij sommige mensen zit het taalsysteem in de rechterhersenhelft.
Op de plaats waar te weinig bloed komt, ontstaat zuurstofgebrek. Hierdoor sterven de hersencellen op die plaats af. In de hersenen liggen allerlei gebieden met verschillende functies. Zo is er bijvoorbeeld een gebied voor bewegingen en een voor het gezichtsvermogen.
Het taalcentrum heb je nodig om te zeggen wat je denkt, om te begrijpen wat een ander zegt en voor lezen en schrijven. Als het taalcentrum beschadigd is, dan kun je niet goed meer praten, begrijpen, lezen en schrijven.
Bij 97% van de rechtshandigen is effectief de linker hersenhelft dominant voor taal, maar bij 70% van de linkshandigen is dit ook het geval. Bovendien spelen niet alleen hersenregio's een rol, maar ook de dieper gelegen banen die deze hersenregio's verbinden met elkaar zijn belangrijk voor goede taalfuncties.
Afasie ontstaat door hersenletsel. De oorzaak van zulk hersenletsel is meestal een bloedvataandoening. Soms is een verwonding van de hersenen (hersentrauma) of een gezwel in de hersenen (hersentumor) de oorzaak. Een bloedvataandoening in de hersenen betekent meestal dat een bloedvat verstopt raakt (herseninfarct).
Dementie en moeite met praten en begrijpen van taal
Dementerende mensen maken kortere zinnen en vreemde zinsconstructies. Het is steeds moeilijker dingen onder woorden te brengen of te begrijpen wat anderen zeggen. Dan is er sprake van een taalstoornis, ook wel afasie genoemd.
Bijna altijd is er in de eerste 3 maanden na het ontstaan van afasie enig spontaan herstel van de taal. Zelden of nooit is dat herstel volledig. Toch is er met veel oefenen, telkens weer proberen en volhouden vaak verbetering te verkrijgen. Degene die kan helpen met het oefenen van de taal is de logopedist.
Bij de meeste mensen zijn de belangrijkste taalfuncties op de linkerhersenhelft gesitueerd, vooral in het gebied rond de groeve van Sylvius, de frontaalkwab, en de temporaalkwab. Daar liggen ook de bekende gebieden van Broca (frontaal) en Wernicke (temporaal).
Mensen met afasie ervaren problemen met taal in alle modaliteiten: spreken, begrijpen, lezen en schrijven.
Functie rechterhersenhelft
Grofweg stuurt de rechterhersenhelft de linkerlichaamshelft aan en speelt het een rol bij emotie, verbeelding, kleur, muziek, ritme, dimensie en ruimtelijke inschatting.
Functie linker hersenhelft
Grofweg stuurt de linker hersenhelft de rechter lichaamshelft aan en speelt het een rol bij taal met name woordkennis, logica, analytisch vermogen, volgorde, details en getallen.
Maak oogcontact en let goed op non-verbale signalen (mimiek, intonatie, gebaren). Maak duidelijk waar het gesprek over gaat. Gebruik eventueel een tekening, afbeeldingen of foto's om het onderwerp te verduidelijken. Spreek rustig en in korte zinnen, benadruk de belangrijkste woorden uit een zin.
Maar terwijl de klassieke vormen van afasie gekarakteriseerd worden door plotseling hersenletsel en taalverlies, is Primaire Progressieve Afasie toch echt een vorm van dementie, omdat de ziekte toenemende (progressieve) aantasting van de hersenen veroorzaakt.
Door afasie krijg je problemen met taal. Zoals moeite met lezen, schrijven, spreken, en begrijpen wat iemand zegt. Dit maakt het lastig om bijvoorbeeld te begrijpen wat ze op tv zeggen, of wat er in de krant staat. Zo kun je regelmatig moeite hebben met het vinden van het juiste woord.
Ongeveer 50% van de afasiepatiënten herstelt na een hersenbloeding vrijwel helemaal, ook al is taal nooit meer een automatisme. De andere helft herstelt niet goed meer. Al is herstel nog wel mogelijk. Het grootste herstel vindt plaats in de eerste drie maanden nadat het hersenletsel ontstaan is.
Afasie kan blijvend zijn, maar ook tijdelijk. De hersenen zijn gedeeltelijk in staat zich aan te passen aan veranderingen na een beroerte, maar de mate waarin een taalfunctie herstelt is verschillend. Als er geen verder herstel meer mogelijk is richt de therapie zich op het leren omgaan met de veranderingen.
De behandeling is gericht op de individuele problematiek. Er worden oefeningen gedaan om het begrijpen, spreken, lezen en schrijven te verbeteren. Ook wordt de patiënt en zijn directe omgeving geleerd hoe zij op een andere manier met elkaar kunnen communiceren. Het kan zijn dat een communicatiehulpmiddel zinvol is.
centra van Broca en Wernicke.
De grote hersenen zijn ook verantwoordelijk voor je emoties, het geheugen en de planning. In de hersenschors, ook wel de grijze stof, komt informatie vanuit de rest van het lichaam binnen. In de hersenstam wordt deze informatie geanalyseerd. In de hersenschors wordt vervolgens een reactie op deze informatie gevormd.
Paul Broca en Carl Wernicke zijn de naamgevers van het gebied van Broca en het gebied van Wernicke in de hersenen. Het gebied van Broca zou verantwoordelijk zijn voor de taalproductie; het gebied van Wernicke voor het taalbegrip (perceptie).
Primair progressieve afasie (PPA) ontstaat geleidelijk. De problemen met taal verergeren langzaam. Misschien bestond al langer het vermoeden dat er iets aan de hand was, maar duurde het even voordat er duidelijkheid was.
Wat is afasie? Afasie is een taalstoornis die ontstaat door hersenletsel. Bijvoorbeeld na een ongeval of een beroerte. Bij afasie kan de patiënt minder goed praten, gesproken of geschreven taal minder goed begrijpen en moeite hebben met lezen en schrijven.
De oorzaken en risicofactoren van primair progressieve afasie zijn niet bekend. Het kan zijn dat er sprake is van een erfelijke vorm. De erfelijkheid van deze ziekte kan getest worden. Via het Alzheimercentrum kunt u in contact gebracht worden met de klinische genetica die u begeleidt in dit traject.