Kinderen hebben recht op een deel van de erfenis van hun overleden vader of moeder als geen testament is gemaakt, het kindsdeel, maar zij krijgen dat deel nog niet meteen. De gehele erfenis gaat namelijk naar hun andere ouder, de langstlevende. Het deel waar de kinderen recht op hebben, wordt omgezet in een geldbedrag.
De legitieme (of legitieme portie) is de minimale waarde waarop een kind volgens de wet recht heeft bij het overlijden van een ouder. Het is een vordering in geld, dus niet een recht op een gedeelte van de nalatenschap.
Legitieme portie
U kunt uw kind niet helemaal onterven. Uw kind houdt het recht op een deel van uw erfenis. Dit deel heet de legitieme portie. Het is de helft van wat uw kind zou hebben gekregen zonder testament.
Hoe bereken ik het kindsdeel? U kunt het kindsdeel berekenen door de erfenis door de helft te delen (één helft is namelijk al van de langstlevende), en het overgebleven bedrag te verdelen over de kinderen en de langstlevende.
Stel dat een moeder overlijdt en ze heeft geen testament opgesteld. De wettelijke erfgenamen zijn dan haar man, met wie ze niet in gemeenschap van goederen was getrouwd, en haar drie kinderen. Elk van hen krijgt in dit geval een kwart van de nalatenschap. Voor de kinderen heet dit het kindsdeel.
U kunt uw kind echter nooit voor 100% onterven. Dit komt omdat een kind altijd aanspraak kan maken op de legitieme portie. Dat is de helft van het deel waar uw kind normaal gesproken ontvangt. Een testament heeft geen invloed op de legitieme portie.
Een onterfd kind heeft geen recht op goederen, maar alleen op geld. Het onterfde kind heeft dus geen recht op het huis of de inboedel.
Als u als kind bent onterfd, hebt u geen recht op een kindsdeel. U hebt (mogelijk) wel recht op uw legitieme portie. Deze twee termen worden in de praktijk veelal op één lijn met elkaar gesteld, terwijl dit twee verschillende rechten betreft.
Nee, niet na het eerste overlijden. Pas na overlijden van de achtergebleven ouder mogen de kinderen hun kindsdeel opeisen. Dan komt ook de nalatenschap vrij.
Door de wettelijke verdeling krijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner alle goederen van de nalatenschap. Pas als de langstlevende echtgenoot of partner overlijdt, erven de kinderen. Soms zijn dit kinderen uit een eerder huwelijk.
Als kind heb je dus altijd recht op een minimumdeel uit de erfenis van jouw ouders. Dat is minstens de helft van wat je volgens de wettelijke regels zou krijgen.
Als je bent onterfd, heb je alleen recht op inzage van het onderdeel van het testament waarbij je een belang hebt. Dat is dus meestal alleen het onderdeel waaruit blijkt dat je bent onterfd.
Over de nalatenschap moet je namelijk in de meeste gevallen belasting afdragen. Daarna moeten alle rekeningen betaald worden, bijvoorbeeld voor de notaris, de executeur en eventuele rechtbankkosten. Het geld dat overblijft, wordt vervolgens uitbetaald aan de erfgenamen.
Overlijden melden
Het allereerste dat moet gebeuren, is het overlijden melden aan de huisarts, naasten, uitvaartverzorger en de gemeente waarin je dierbare is overleden. Als je de uitvaart bij ons regelt, doen wij aangifte van overlijden voor jou en regelen de Akte van Overlijden.
Rechtbank heeft meer informatie over erfenissen
In een openbaar boedelregister staan bijvoorbeeld: gegevens over het ongedaan maken van de wettelijke verdeling door de langstlevende echtgenoot; verklaringen van erfgenamen die de erfenis hebben aanvaard of hebben verworpen; de aanwijzing van een boedelnotaris.
Wettelijke erfgenamen
Partner, kinderen en hun afstammelingen. Ouders, broers, zussen en afstammelingen. Grootouders met hun (klein)kinderen, ooms, tantes, neven, nichten. Overgrootouders en hun afstammelingen.
Schenking. Als moeder de sieraden aan haar kinderen heeft geschonken – dat wil zeggen: voor haar overlijden aan hen wilde geven – heeft ze zelf in feite het vruchtgebruik gehouden, door ze bij haar thuis te houden. De kinderen werden dan ieder wel al eigenaar (zogenaamd bloot eigenaar).
Wettelijk gezien is het niet mogelijk om kinderen volledig te onterven. Kinderen hebben namelijk altijd recht op een geldelijk bedrag dat wij de legitieme portie van de erfenis noemen. Concreet betekent dat het volgende: stel een moeder heeft drie kinderen onder wie de erfenis zou worden verdeeld.
Langstlevende ouder maakt de erfenis op
De langstlevende heeft gedurende diens leven het volledige beheer over de erfenis die door de overleden partner is achtergelaten. Dat betekent ook dat de langstlevende het geld helemaal mag opmaken, inclusief de kindsdelen van de kinderen.
In principe geen notaris nodig
In beginsel zijn het de erfgenamen zelf die gezamenlijk verdelen, tenzij er een executeur-afwikkelingsbewindvoerder (ook wel drie sterren executeur genoemd) is die op grond van het testament bevoegd is om zelfstandig te verdelen.
Bij een wettelijke verdeling zijn de echtgenoot van de overledene en de kinderen voor gelijke delen erfgenaam. Maar de hele erfenis (bezittingen en schulden) gaat direct naar de echtgenoot van de overledene. De kinderen hebben wel recht op een deel van de erfenis - hun wettelijk erfdeel - maar zij krijgen dit nog niet.
Iedereen die belang heeft bij een erfenis kan een testament aanvechten. Het beste doet u dit met een advocaat die gespecialiseerd is in erfrecht. Hij of zij kan u helpen om het testament nietig te laten verklaren.
U kunt uw echtgenoot en uw kinderen in een testament onterven. Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders. Het maakt daarvoor niet uit hoe de relatie van de kinderen met de ouders is.
Het verwerpen van een erfenis gaat via de rechtbank. Je moet hiervoor een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank. Dat kost ongeveer 134 euro (2022).
De kosten voor een testament beginnen gemiddeld rond de 500 euro inclusief btw. De uiteindelijke kosten zijn ook afhankelijk van uw wensen en situatie. Ieder notariskantoor heeft zijn eigen prijs en service.