Je vindt vetten in heel wat producten die je dagelijks eet. Natuurlijk zijn er de vanzelfsprekende vette producten, zoals olie en boter. Ook van vlees en vis weten de meeste mensen wel dat ze vetten bevatten, evenals van volle zuivel. Maar ook bijvoorbeeld eieren, pitten en noten zijn belangrijke bronnen van vet.
Ook vette vis bevat veel onverzadigd vet. Voorbeelden hiervan zijn zalm, haring, paling en makreel. Verder vind je in noten zoals amandelen, walnoten en pecannoten veel gezonde onverzadigde vetten. Onverzadigde vetzuren zitten ook in margarine, doordat dit gemaakt is met plantaardige oliën.
Als voedingsstof zit vet in bijvoorbeeld halvarine, olie, vlees, kaas, koek, snacks en sauzen. Vet is altijd een mengsel van vetzuren. Vet speelt een rol bij hart- en vaatziekten, overgewicht en kanker. Verder vervult het verschillende functies in het lichaam.
Een 10+, 20+ of 30+ kaas, waar niet teveel zout in zit, past prima in een gezond eetpatroon en zal het afvallen niet in de weg zitten. Het vetgehalte in kaas wordt aangegeven met bijvoorbeeld 45+. De minder vette kazen bevatten meer calcium.
Als je echter niet oplet en te weinig vet binnen krijgt, gebeurt er het volgende met je lichaam: Kans op hart en vaatziekten nemen toe omdat je gehalte slechte cholesterol zult toenemen waardoor je aderen dichtslibben. Vitamineopname neemt af. Hormonen slaan wat op hol en hierdoor kun je depressiever worden.
Verzadigde vetten en transvetten zijn slechte vetten omdat ze het cholesterolgehalte in het bloed kunnen verhogen. Onverzadigde vetten zijn goede vetten, omdat ze bijdragen tot de instandhouding van een normaal cholesterolgehalte in het bloed en daarmee een bijdrage aan de hartgezondheid leveren.
Onverzadigd vet verlaagt het cholesterolgehalte in je bloed en verkleint daarmee het risico op hart- en vaatziekten. Onverzadigd vet levert ook essentiële vetzuren. Dat zijn vetzuren die het lichaam niet zelf kan maken, maar ze zijn wel nodig voor een goede gezondheid.
Je vermindert de kans op hart- en vaatziekten Vanwege het lage gehalte verzadigde vetten en het hoge gehalte onverzadigde vetten in een avocado verlaagt het je LDL-cholesterol, houdt het je HDL-cholesterol in stand en verbeter je je insulinegevoeligheid.
Vlees en cholesterol
En verzadigde vetten zijn minder gunstig voor het cholesterolgehalte van je bloed. Magere vleessoorten kunnen wel. Kies in dat geval voor mager rundvlees zoals biefstuk, tartaar, runder- en sucadelappen. Ook mager varkensvlees is geschikt, zoals varkenshaas, varkensoesters en magere varkenslappen.
Vanuit een gezondheid perspectief is olie een stuk gezonder dan boter om mee te bakken. Olie bevat veel minder verzadigde vetten dan boter. Ook met die reden in ons achterhoofd is het altijd beter om voornamelijk te werken met olie in plaats van boter.
Alle oliën bestaan uit een mengeling van onverzadigde en verzadigde vetten. ,,We noemen een olie gezond als die rijk is aan onverzadigde vetzuren. Oliesoorten met veel verzadigde vetten sorteren we in de categorie 'ongezond'”, legt hij uit. Hij raadt aan om vooral olijfolie, koolzaadolie en sojaboonolie te gebruiken.
Zowel roomboter als margarine en halvarine bevatten vitamine A, D en E. Roomboter bevat alleen veel minder vitamine D dan halvarine en margarine. Mensen die roomboter dagelijks gebruiken op brood moeten erop letten dat ze voldoende vitamine D binnen krijgen uit andere voedingsmiddelen.
Haver, peulvruchten en fruit die pectine bevatten (zoals citrusvruchten, appels en grapefruits) helpen om je cholesterol te verlagen. In je darmen gaan de pectinevezels een verbinding met gal aan. Daardoor worden er minder vetten door je lichaam opgenomen.
In kaas, melk en andere melkproducten zit verzadigd vet, wat het LDL-cholesterol verhoogt. Toch zijn het producten die goed zijn voor je gezondheid. Kies daarom voor producten met minder vet, zoals 20+ en 30+ kazen, mozzarella, hüttenkäse en zuivelspread en voor halfvolle en magere melk(producten).
Het stomen van groene groenten (o.a. broccoli, groene paprika, kool, spruitjes en boerenkool) blijkt uit onderzoek (9) een cholesterolverlagend effect te hebben. Bovendien bevatten veel groenten caroteen, wat een positief effect heeft op hart- en vaatziektes (10).
Olijfolie bestaat voor ongeveer 70% uit voornamelijk enkelvoudig onverzadigde vetzuren en heeft een hoog gehalte aan vitamine E. Onverzadigd vet staat bekend om de gunstige gezondheidseffecten. Onverzadigd vet verlaagt het LDL-cholesterol. Op die manier verkleint onverzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten.
Het grootste gevolg van teveel vet binnenkrijgen is dat je lichaam een overschot krijgt aan energie. Dit houdt in dat je meer energie krijgt dan nodig. De vetten die je nodig hebt worden door je lichaam afgebroken; de energie die je binnenkrijgt verbruik je ook. Je voedt je cellen, je hormoonhuishouding en je spieren.
Kokosolie of kokosvet bevat erg veel verzadigd vet, meer dan zonnebloemolie of olijfolie. Verzadigd vet verhoogt je 'slechte' LDL-cholesterol, en dit vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Een beetje kokosvet kan geen kwaad, maar je kunt er beter niet te veel van eten.
Gezonde keuzes zijn koolhydraatbronnen die veel voedingsvezels bevatten. Bijvoorbeeld volkoren graanproducten als volkorenbrood, volkorenpasta, volkoren bulgur en zilvervliesrijst. Ook peulvruchten, groente en fruit zijn goede bronnen van koolhydraten.
In een gezond dieet haal je minimaal 20% en maximaal 40% van je energiebehoefte uit vet. Dit komt neer op ongeveer 80 gram vet per dag voor een vrouw en 100 gram vet voor een man.