De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen waarbij de zon om middernacht boven de horizon staat, en dus ook gedurende de rest van de dag en nacht. Dit fenomeen komt jaarlijks tijdens een bepaalde periode in gebieden rond en vooral ten noorden van de noordpoolcirkel voor, zoals Noord-IJsland en Noord-Scandinavië.
Het is winter op Svalbard, en rondom de hoofdplaats van deze archipel in de ijselijke Barentsz-zee (die wij als Spitsbergen aanduiden) is het permanent duister. 's Nachts en overdag. Van november tot eind februari zijn de ruim drieduizend inwoners van de Noorse nederzetting verstoken van daglicht.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen wat zich in de zomer voordoet tussen het zuiden van de zuidpoolcirkel en het noorden van de poolcirkel - ook in Noord-Noorwegen. De aarde draait in een bepaalde hoek in een baan rond de zon waardoor de Noordpool tijdens de zomermaanden naar de zon gericht is.
IJsland: het land van de middernachtzon
Hoewel de middernachtzon piekt in juni, is het al in mei 's nachts licht in IJsland en dat gaat door tot in augustus. Dit komt omdat IJsland vlak bij de poolcirkel ligt.
Vanaf 21 maart is het op de noordpool 6 maanden lang constant dag. Vanaf 23 september valt daar de duisternis in en blijft het de volgende 6 maanden donker. Op de zuidpool gebeurt het omgekeerde. In ons voorjaar en zomer is het daar donker en vanaf 23 september breekt daar voor de volgende 6 maanden de zon door.
Het centrale moment daarin is de langste dag van het jaar: 21 juni. Op diverse plaatsen in Noorwegen, Zweden en Finland wordt deze dag uitbundig gevierd. In elk van de Noordelijke landen hebben ze een aparte benaming voor de langste dag en ook het vieren geschiedt soms op verschillende momenten.
Daar zie je dat zonlicht het noorden van de planeet niet bereikt. Dit betekent dat het op 23 december de zon in Rovaniemi om 11:08 uur opkomt en om 13:23 uur ondergaat. Vanaf 6 juni is het tot en met halverwege juli 24 uur licht. Het is dus nooit 24 uur donker in Lapland maar wel 24 uur lang licht.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen waarbij de zon om middernacht boven de horizon staat, en dus ook gedurende de rest van de dag en nacht. Dit fenomeen komt jaarlijks tijdens een bepaalde periode in gebieden rond en vooral ten noorden van de noordpoolcirkel voor, zoals Noord-IJsland en Noord-Scandinavië.
Het stadje Utqiaġvik, voorheen bekend al Barrow, ligt in het noorden van Alaska en is tevens de meest noordelijke bewoonde plaats van Noord-Amerika. De minimumtemperatuur is er 324 dagen onder het vriespunt.
Vooral in de noordelijke delen van Zweden, zoals Skellefteå, vanwege de relatieve nabijheid van de poolcirkel. Dat zorgt voor magische zomeravonden met het licht dat tot diep in de nacht doorgaat en het is een geweldige tijd om tot laat buiten te blijven, zowel in de stad als op het platteland.
In de zomermaanden blijft het ten noorden van de poolcirkel, zoals IJsland en in het noorden van Noorwegen, Zweden en Finland zelfs altijd licht. In landen ten noorden van de poolcirkel gaat de zon in juni en juli niet onder. Op Spitsbergen gaat de zon zelfs van 20 april tot 23 augustus niet onder.
In het hoge noorden van Noorwegen verdwijnt de zon van november tot januari volledig onder de horizon. Maar in deze donkere tijd is er op het midden van de dag het zogeheten 'blauwe licht', een soort van schemerlicht bijna net zo indrukwekkend is als het noorderlicht.
Op de poolcirkel is het 24 uur per dag licht van 12 juni tot 1 juli, terwijl op de Noordkaap van 14 mei tot 29 juli de zon niet ondergaat.
En de winnaar is: Bergen! Deze Noorse plaats krijgt jaarlijks gemiddeld maar 1187 zonuren. Dat is slechts 3 uur per dag. Het kan er wekenlang grijs zijn en ook nog eens ontzettend veel regenen.
Apart aan de Zuidpool is dat er eigenlijk sprake is van één lange dag en één lange nacht per jaar. Vanaf 21 maart gaat de zon onder en blijft het donker tot 23 september, waarna er de zon een half jaar lang niet meer ondergaat.
In de zomer wordt het rond de18 graden en in de winter vriest het -13 graden. De zon schijnt jaarlijks 2061 uren en vooral de maanden mei en juni dragen hier aan bij.
De kortste dag van het jaar valt op 21 december en de zes weken met de kortste dagen van het jaar lopen van drie weken vóór 21 december tot drie weken na 21 december, dus van 1 december tot 12 Januari.
Yuma is een stad in het Zuiden van Arizona, aan de grens met Mexico, en telt het meeste aantal zonuren ter wereld. De zon schijnt er maar liefst 4015 uren per jaar, dat is gemiddeld elf uur per dag. In juli schijnt de zon er zelfs bijna veertien uur per dag, het dubbele van in België.
Tussen 21 maart en 23 september schijnt de zon onafgebroken op de Noordpool. Het is er dus dag en nacht licht. Op de Zuidpool heerst dan ruim 3 maanden duisternis.
De zomerzonnewende, ook wel midzomer genoemd, is met 16 uur, 16 minuten en 47 seconden zonlicht, de langste dag op het noordelijke halfrond. Tijdens een schrikkeljaar valt deze dag op 20 Juni, anders bijna altijd op 21 Juni.
In de zomermaanden is er in IJsland gemiddeld rond de 20 uur daglicht! De zon gaat onder rond middernacht en komt drie uur later weer op. De lange dagen en warme nachten geven je de mogelijkheid om langer op te blijven, meer te zien en meer te doen.
Zweden ligt in dezelfde tijdszone als Nederland en België. De zomermaanden in Zweden staan bekend om hun vele uren daglicht, terwijl het in de wintermaanden in sommige noordelijke delen bij een schemering blijft.
Aangezien het in juni en juli niet donker wordt in Lapland (in deze periode schijnt de middernachtzon 24 uur per dag), is het daardoor in de zomer niet mogelijk om het noorderlicht waar te nemen. De periode dat het noorderlicht dus daadwerkelijk zichtbaar is strekt zich uit van augustus tot en met mei.