Over de pijnervaring van dieren wordt in de wetenschappelijke wereld druk gediscussieerd. Intuïtief zijn we het erover eens dat 'hogere' diersoorten zoals zoogdieren en vogels wel degelijk pijn voelen: ze likken hun wonden, vermijden pijnlijke situaties en dienen zichzelf pijnstillers toe.
Hoewel de zintuigen van vogels fascinerend en zeker indrukwekkend zijn, is er een – ietwat afwijkend – hoofdstukje in het boek De zintuigen van vogels te vinden dat zo mogelijk nog interessanter is. Het heet 'emoties'.
De ogen van vogels lijken op die van mensen. Met de staafjes in het netvlies zien vogels licht en donker. Kegeltjes zorgen ervoor dat vogels kleuren waarnemen en een scherp beeld hebben. Daarnaast zien vogels, in tegenstelling tot mensen, ook ultraviolet licht en beleven de wereld daardoor toch heel anders dan wij.
In de ogen van vogels zit de stof chryptochroom, die hen in staat stelt het magnetisch veld van de aarde te 'zien'. Daarnaast baseren trekvogels zich op bakens in het landschap, die vanuit de lucht heel duidelijk zijn: kustlijnen, rivieren, kanalen, en zelfs snelwegen.
Kijken of zien is niet het enige zintuig dat vogels tot hun beschikking hebben. Reuk, gehoor, tast smaak en gevoel zijn andere zintuigen van een vogel.
De voorhersenen staat in verbinding met de hersenschors, dat de ingewikkelde cognitieve functies mogelijk maakt. Bijvoorbeeld het herkennen van patronen en het vooruit denken. Dit is de verklaring voor het cognitieve vermogen van vogels dat niet minder is dan van primaten. Dus ook die van mensen.
Lol trappen, fikkie stoken, en communiceren in volzinnen. Niets menselijks is vogels vreemd, laat de Amerikaanse wetenschapsjournaliste Jennifer Ackerman zien in een fascinerend boek. Op zoek naar intelligentie in het dierenrijk heb je zoogdieren en vogels.
Vooral vogelsoorten die bekendstaan als monogaam en intelligent, zoals papegaaien en parkieten, hebben daar last van. Er ontbreekt wetenschappelijk bewijs dat vogels rouw ervaren. Gedrag dat mensen associëren met rouw zou ook andere oorzaken kunnen hebben.
Vogels poepen en plassen tegelijkertijd. Ze hebben niet als mensen een aparte urineblaas. Ze lozen alles in 1 keer en dat doen ze via dezelfde uitgang. Vogels hebben een cloaca.
Als er voorkeur bestond voor één van beiden was het bewijs geleverd dat vogels verschil konden proeven. Uit deze studie is gebleken dat vogels ondanks dat ze minder smaakpapillen hebben ze dezelfde smaak categorieën reageren als wij, de mens. Dus reageren ze ook op zout, zuur, bitter en zoet.
Er is te weinig contrast, waardoor de vogels het net niet zullen zien. Je kunt daarom beter kiezen voor een net met een fellere kleur. Denk bijvoorbeeld aan helder blauw, paars of geel. Deze kleuren bieden meer contrast met de ondergrond, waardoor de kans een stuk groter is dat de vogels het net nu wél kunnen zien.
Hoe weten vogels waar eten is? Vogels doen niets anders dan de hele tijd in de gaten houden of er ergens gezonde voeding te halen valt. Ze kunnen het zien en ruiken, maar houden daarbij ook andere vogels in de gaten. Zodra ze zien dat er ergens 'wat te halen valt' gaan ze snel een kijkje nemen.
Ónze ogen zijn gevoelig voor rood, groen en blauw. Maar met rood, groen en blauw kun je geen UV mengen. De meeste vogels hebben vier soorten kegeltjes: rood, groen, blauw én UV! Zij kunnen dus meer kleuren zien dan wij!
Dieren kunnen ook tranen produceren uit de traanklieren bij hun ogen. Tranen zijn de hele dag nodig om het hoornvlies (buitenste laagje van je oog) vochtig te houden. Zonder tranen, droogt het hoornvlies uit (krijg je last van droge ogen). Dit doet erg pijn en kan ontstekingen geven.
Dieren voelen pijn. Niet alleen zoogdieren zoals wij, maar ook vogels, vissen en mogelijk kreeften. Wie niet kan praten, voelt geen pijn, was lange tijd het adagium in de wetenschappelijke wereld. Tot de jaren 1980 opereerden artsen baby's die nog niet konden praten zonder verdoving.
Zoogdieren en vogels zijn warmbloedige dieren die continu hun ganse lichaam moeten voorzien van voldoende zuurstof. Daarom bestaat hun hart uit twee delen, elk met een boezem en kamer - vier holtes in totaal.
Uitdrogingsgevaar is er niet, maar ze kunnen wel opzwellen. Daarom plassen ze veel. Ze hebben een cloaca of een opening achter de anus waar de plas en poep uitkomt. Indien je dus een zeevis in zoet water zet dan zal deze niet overleven.
Hoewel het in veel landen geluk brengt wanneer er een vogel op je poept, heeft het voor auto's minder fortuinlijke gevolgen. Autofabrikant Ford maakt daarom kunstmatige vogelpoep, zodat auto's beter beschermd kunnen worden.
Vogels lozen poep en plas tegelijk via één uitgang: de cloaca. Vogelpoep is daarom meestal een witte natte brij met in het midden een donker deel: het poepje.
De vogels hebben aan menig wetenschappelijk onderzoek deelgenomen en verrasten vriend en vijand. Onder meer door te laten zien dat ze een fabelachtig geheugen hebben. De dieren kunnen honderden beelden opslaan en zijn zelfs enkele jaren nadat ze de beelden voor het laatst zagen in staat om ze te herkennen.
Grasparkieten zijn niet graag alleen – daarom is het beter om er twee te houden. In hun geboorteland Australië leven grasparkieten in een kleine of grote zwerm. Ze hebben een vaste partner, waarmee ze gewoonlijk hun hele leven lang samen blijven. Geef jouw parkiet een soortgenoot, zodat hij zich bij jou thuis voelt.
Hoe communiceren vogels nog? Vogels praten ook met hun gedrag, bijvoorbeeld om belagers of soortgenoten weg te houden. Denk maar aan ganzen die een alarmhouding aannemen (kop omhoog, hals smal en lang). Of een fuut die zich groot maakt, door de veren op te zetten, wanneer een belager te dicht bij het nest komt.
Wilde kraaien herkennen gezichten en kunnen jarenlang een wrok houden jegens iemand die hen slecht heeft behandeld. Dat blijkt uit onderzoek. Het bewijst hoe zorgvuldig kraaien mensen in de gaten houden. Volgens de wetenschappers is het mogelijk dat ook andere wilde dieren ons zorgvuldig observeren.
Bij storm is schuilen natuurlijk het eerste wat de kleine vogels doen. Laag, in de luwte van groenblijvende naaldbomen en in dichte hagen en riet. Daar zijn ze beschermd tegen regen en wind. Daarbij geldt: hoe lager hoe warmer.
Het knipvlies houdt het oog schoon en vochtig. Net als bij mensen bestaat het netvlies van vogels uit staafjes en kegeltjes. Met de staafjes zien vogels licht en donker. Kegeltjes zorgen ervoor dat vogels kleuren waarnemen en een scherp beeld hebben.