Ganzen zijn grote, zwaagebouwde watervogels. Ze leven overigens het meest op het land om daar gras te grazen maar op tijd even een lekker bad nemen vinden ze heerlijk. Ze kunnen vliegen maar blijven vrijwel altijd op de plek waar ze geboren zijn.
Daar scheiden hun wegen als een deel besluit te stoppen terwijl de rest meteen doorvliegt naar het broedgebied. Deze ganzen leggen de 3000 km lange reis in slechts 5 dagen af. Dat ze zo snel kunnen, was een grote verrassing voor ons.
Vliegend in de welbekende V-vorm, kunnen grote Canadese ganzen tijdens hun trek naar het zuiden een verbluffende afstand van 2400 kilometer per etmaal afleggen. Én ze kunnen ook een eeuwigheid blijven rondhangen in een parkje bij jou in de buurt.
De brandgans bijvoorbeeld broedt in arctisch Rusland, Spitsbergen en Groenland. Na hun lange reis komen ze begin oktober aan in ons land. Het overig deel van de populatie overwintert in Duitsland, Schotland of Ierland. Nederland is bij uitstek een land om ganzen te kijken.
Communiceren in het donker
'Het is niet dat ze nu meer lawaai maken, maar het is vooral de massa', zegt Dijksterhuis. 'Ze vliegen in het donker en kunnen elkaar niet goed zien. Al kunnen vogels veel beter zien dan mensen. Ze houden contact door te gakken.
'Er komen constant indringers overvliegen en dan moeten die paren daarop reageren. Ze maken dan een hoop herrie om aan te geven dat het hún plek is en dat die andere ganzen moeten doorvliegen. Dat moet wel agressief overkomen en dus maakt het veel geluid', legt Majoor uit.
Gedomesticeerde ganzen kan je over het algemeen gemakkelijk hanteren en onderzoeken hoewel dit stress veroorzaakt. Ze kunnen zich verdedigen door te flapperen met hun vleugels, uit te halen met hun poten of door te bijten.
Insectenetende vogels en hun prooien gaan lager vliegen als er minder stijgende lucht is. De lucht stijgt als hij opwarmt (bijvoorbeeld doordat de aarde, nadat ze de gehele dag is opgewarmd door de zon, de onderste luchtlagen zal opwarmen).
De drie dappere vogels hebben eind augustus 2009 de vlucht gemaakt van het midden van Zweden naar tropisch Afrika, dicht bij de evenaar. Daarbij legden ze 6170, 6800 en 4620 kilometer in één keer af. En dat in heel korte tijd: 72, 84 en 48 uur.
Ganzen vliegen tijdens de vogeltrek in V-formatie omdat het energie bespaart ten opzichte van het achter elkaar vliegen.
Ze kunnen vliegen maar blijven vrijwel altijd op de plek waar ze geboren zijn. Het zijn bijzonder sociale en intelligente dieren met een sterke onderlinge (familie)band. Veelal kennen we de boerengans als een witte gans met oranje poten en een oranje snavel.
Op het hoogtepunt in de winter verblijven in Nederland tussen de 1,8 en 2 miljoen ganzen. Het overgrote deel broedt veel noordelijker op de toendra's van Nova Zembla, Spitsbergen, Scandinavië, en Siberië. Ze brengen de winter in Nederland door omdat het hier warmer is en er voldoende voedsel is.
Huisvesting. Ganzen zijn groepsdieren en mogen daarom nooit alleen worden gehouden. Als u niet meer dan twee dieren wilt houden kunt u kiezen uit een koppel (gans en gent) of twee ganzen (vrouwtjes). Wilt u meer dieren dan is een trio (gent met twee ganzen) een mogelijkheid.
In Nederland broeden ze in moerasgebieden (in de Oostvaardersplassen spelen ganzen als grazende diersoort een hoofdrol) tot op verkeersknooppunten. De vogels overwinteren vooral op boerenland, meren, uiterwaarden en grote natte natuurgebieden.
Eigenlijk net zoals wielrenners die elkaar afwisselen tijdens een etappe zodat ze in elkaars slipstream kunnen rijden. De energiebesparing is overigens direct een verklaring waarom ganzen niet in hun uppie reizen: dan zou elke vogel als het ware altijd 'voorop' vliegen.
Dat komt door een combinatie van factoren. In Nederland is een landschap ontstaan waar de ganzen zich zeer thuis voelen: landbouwgebieden met rijke graslanden, afgewisseld met natuurgebieden als broedplaats en als slaapplaats. Ook de wetgeving is in de loop van de tijd gewijzigd, ganzen kregen een betere bescherming.
De gierzwaluw is de vogelsoort die veruit het langst onafgebroken door de lucht kan zweven. Onderzoekers aan de Universiteit van Lund hebben aangetoond dat de dieren maar liefst 10 maanden aan één stuk kunnen vliegen, zonder tussenlanding om pakweg te rusten of zich voort te planten.
Tapuiten uit Alaska trekken over Azië naar Afrika; vogels uit Oost-Canada, Groenland en IJsland trekken over de Atlantische Oceaan en de Britse eilanden naar Afrika. Het is de verst trekkende zangvogel voor zover bekend.
Regen deert de meeste vogels niet erg. Ze gaan gewoon door met voedsel zoeken, met vliegen of zingen. Bij noodweer zullen vogels een schuilplaats zoeken. Voor zeevogels is dat onmogelijk, maar die kunnen wel tegen een stootje.
In tegenstelling tot mensen, kunnen veel dieren heel hoge geluiden horen. Zo kunnen honden, katten, vogels en diverse insecten geluiden boven 20 KHz waarnemen.
Vogels die overdag zo talrijk aanwezig zijn, zijn 's nachts grotendeels afwezig. De belangrijkst groep die zich heeft aangepast aan het leven in het donker zijn uilen. In onze streken is de kerkuil toch wel de meest kenmerkende verschijning. Ze kunnen 's nacht redelijk goed zien, maar jagen vooral op het gehoor.
De gans staat namelijk bekend als een agressief dier, waarbij niet alleen ganzen onderling, maar ook mensen slachtoffer van een aanval kunnen zijn. Toch is dit slechte imago niet helemaal terecht. Net als veel andere diersoorten, worden ganzen namelijk in de meeste gevallen pas agressief als ze zich moeten verdedigen.
Je kunt ganzen verjagen met laser, zoals de LaserOp 3.0, LaserOp automatic 160 en LaserOp automatic 200. De ganzen komen meestal in de vroege ochtend en avondschermer hun buik vol eten. Daarbij bevuilen ze het land met uitwerpselen. De LaserOp 3.0 moet handmatig bediend worden.
Je kunt een agressieve gans kalmeren door respectvol zijn territorium te verlaten. Blijf rustig en loop langzaam achteruit weg. Doe niets dat de situatie zou kunnen doen escaleren, zoals gaan schreeuwen. Als je gewond raakt, moet je op zoek gaan naar medische hulp om de wonden te laten onderzoeken.