Kun je soja telen in Nederland? Soja is goed in Nederland te telen maar er zijn wel rassen nodig die zijn aangepast aan het Noordwest Europese klimaat. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd er al op kleine schaal geteeld in Nederland maar dat bleek nog niet zo succesvol.
De sojateelt is in 2013 in Nederland geïntroduceerd. De vraag naar duurzaam geteelde, regionale en gegarandeerd GMO-vrije soja neemt toe. Praktijkresultaten met de huidige rassen en nog geringe teeltervaring geven nu al aan dat soja kan concurreren met granen.
Milieugevolgen van sojateelt. Brazilië, Argentinië en de VS waren in 2017 de grootste leveranciers van soja aan Nederland. Kleinere hoeveelheden kwamen uit Paraguay, Canada, China, India of Europese landen zoals Italië. Omdat de vraag naar soja wereldwijd stijgt neemt ook de productie in snel tempo toe.
Zo blijkt uit tal van studies dat een kilogram sojabonen zo'n 0,6 kg CO2-equivalenten uitstoot, terwijl bij de productie van een kilogram tofu in totaal 0,7 kg CO2 vrijkomt. De verwerking van soja tot tofu stoot dus nog eens 0,1 kg CO2 uit.
De plant groeit optimaal bij een temperatuur van 30°C en een daglengte van 14 uur. Een optimaal groeiseizoen bestaat uit minimum 180 warme zonnige dagen, terwijl er in Vlaanderen maar een 150 zonnige dagen zijn. Soja kan echter al kiemen bij een bodemtemperatuur van 10°C en een omgevingstemperatuur van 13°C.
Is soja milieuvriendelijk? Niet-duurzaam geteelde soja zorgt voor ontbossing, verwoestijning en erosie. In veel producten zit echter duurzaam geteelde of biologische soja, die niet ten koste gaat van het kappen van regenwoud. Deze soja komt steeds vaker uit Europa.
Voor de productie van 1 kg vlees is 7 kg soja nodig. Het is dus veel efficiënter om deze soja direct te verwerken in vleesvervangers. Maar 6% van de wereldwijd verbouwde soja wordt direct omgezet in de vorm van sojamelk of vleesvervangers.
Een reden om soja uit je dieet te schrappen is dat het phyto-oestrogenen bevat. Ons lichaam beschouwt deze als natuurlijke oestrogenen. Bij mannen kan dit leiden tot een schommelende testosteronspiegel, onvruchtbaarheid, afname van spermacellen en een verhoogde kans op kanker.
Zo maakt u sojamelk
Mix de sojabonen met 1 liter water circa 2-3 minuten in de blender / slowjuicer. Voor 1 liter water gebruik ik zelf 125 gram gedroogde sojabonen. Meestal laat ik 1 kilo sojabonen wellen en koken. Wat niet wordt gebruikt, wordt ingevroren voor de volgende keer.
De peulvrucht soja is rijk aan tal van componenten die ons kunnen beschermen tegen hart- en vaatziekten. Hij bevat onverzadigde vetten en zit boordevol pectine, een soort voedingsvezel die de slechte cholesterol (LDL) verlaagt. Soja is ook rijk aan plantaardige eiwitten die de cardiovasculaire gezondheid verbeteren.
CO2-uitstoot per kilo
Vlees is een belangrijke bron van eiwitten, maar niet de enige. Als je vlees vergelijkt met andere eiwitrijke producten kun je voor het milieu beter kiezen voor plantaardige producten (zoals peulvruchten, sojaburgers en tofu). Rund- en lamsvlees hebben de hoogste milieu-impact.
Veruit het grootste deel van de wereldproductie van soja komt uit Brazilië, de Verenigde Staten en Argentinië, waarbij Brazilië de grootste producent is.
Sojabonen zijn rijk aan goed bruikbare eiwitten. Gedroogde sojabonen bevatten ongeveer 35% eiwit. Daarmee is het een goede en goedkope vleesvervanger. Soja wordt veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie als structuurverbeteraar, sojalecithine als emulgator en 'eiwitvuller'.
Koeien krijgen soja, omdat daar relatief veel eiwit in zit, die ze nodig hebben voor een optimale melkproductie. Met succes: “Mijn opa molk 3000 liter per koe per jaar, maar nu kan een koe wel 10.000 liter geven”, zegt Zwier van der Vegte.
Sojabonen zaaien doe je bij een temperatuur rond de 20 graden celcius. Direct buiten zaaien lukt pas vanaf mei op z'n vroegst. Vaak worden sojabonen daarom binnen voorgezaaid, wat de nodige ruimte in beslag kan nemen. Je hebt veel plantjes nodig voor een redelijke oogst.
Volgens een onderzoek van de Consumentenbond lijkt sojamelk qua voedingswaarden het meest op koemelk. Het bevat evenveel eiwitten en energie als 'normale' melk. Alleen als er aan sojamelk calcium, vitamine B12 en vitamine D wordt toegevoegd, biedt het enigszins vergelijkbare vitaminen.
Omgerekend eet een koe gemiddeld 750 gram aan sojaproducten per dag. Dit betekent dat soja 1,25% uitmaakt van het totale rantsoen van de koe.
In een smoothie, om pannenkoeken mee te bakken of zelfs om vegan mayonaise mee te maken: sojadrink – ook wel bekend als 'sojamelk' – is een veelzijdig ingrediënt in de plantaardige keuken.
Sojabonen bevatten alle essentiële aminozuren, zijn rijk aan eiwit, onverzadigd vet en ze bevatten ijzer en vitamine B1. Daarmee zijn sojabonen, tofu en tempeh dé perfecte vleesvervangers. Een normale sojaconsumptie van 2-4 sojaproducten per dag past dus prima binnen een gezond voedingspatroon.
We kunnen deze vraag volmondig met “ja” beantwoorden. Tofu wordt algemeen beschouwd als een gezonde voedingskeuze. Tofu (ook wel tahoe genoemd) is gemaakt van sojabonen en deze zijn een goede bron van plantaardige eiwitten, vitamine B, ijzer, zink, calcium en andere essentiële voedingsstoffen.
Het grootste deel komt van Europese kweek (60% komt uit Frankrijk, België, en Nederland), de rest komt uit Canada (met de boot voor een kleinere voetafdruk).
Van alle vleessoorten veroorzaken kalfs- en rundvlees veruit de hoogste CO2 uitstoot. Met gemiddeld 6,4 kg CO2 per kilo vlees is kip van alle vleessoorten het minst belastend voor het klimaat. Toch is de uitstoot van een kilo kip nog steeds 3 keer hoger dan die van plantaardige producten.
De meeste soja eindigt in veevoer voor pluimvee, varkens, koeien en kweekvis, of er wordt sojaolie van gemaakt. Maar toch komt ongeveer 6% van de soja terecht in al die vlees- en zuivelvervangers die ons zo'n rechtschapen gevoel geven als we ze eten: sojamelk, tofu en inmiddels een heel supermarktschap aan nepvlees.
De meeste vleesvervangers hebben sojabonen als belangrijkste grondstof. Daar zitten hoogwaardige eiwitten, ijzer en vitamine B1 in, en dat maakt soja een goed alternatief voor vlees. Ook qua textuur komt soja – vooral in combinatie met tarwegluten – behoorlijk dicht bij echt vlees in de buurt.