Gember is een knolgewas dat in tropische en subtropische gebieden wordt geteeld. Als je haar in koel Nederland wilt telen zul je dus zo vroeg mogelijk moeten beginnen en de planten het warmste plekje in je tuin (of liever nog in de kas) geven.
Je kunt op twee manieren starten. Ofwel door de gember in een glas water te leggen totdat er nieuwe wortels uit groeien en daarna planten in een pot. Óf je kunt het stuk gember direct in een pot planten. Begraaf de gember ondiep in de potgrond, ongeveer 2 cm.
Koop een onbespoten gemberwortel. Breek of snijd hem in stukken en leg die boven de verwarming, plat op een schoteltje met water. Vul geregeld aan want het verdampt snel! Binnen een paar weken (rond half maart) zie je op sommige plekken rhizomen ontstaan, dit zijn nieuwe groeiknoppen.
Gember is een tropische plant en houdt van een warm klimaat. Hij kan niet tegen vorst en ook niet goed tegen direct zonlicht. Kies dus een mooi warm plekje in huis, en in de zomer best een schaduwrijk plekje op het terras.
Poot ongeveer 3 à 5 cm wortel (met minstens één uitloper) in een pot met compost. Houd de compost vochtig door circa om de 3 dagen een beetje (1/4 kopje) water te geven. Het is wel aan te raden om de plant binnen te houden, vanwege de vorst 's nachts.
Gember is een tropische plant en heeft warmte nodig om te kunnen groeien. Tijdens warme zomermaanden kan de plant buiten staan, maar over het algemeen zijn de omstandigheden in huis stabieler. Plaats de wortelstok enige uren in water om te weken en plant hem dan met de ogen naar boven ondiep in potgrond.
Maar voor de liefhebber van sierplanten zijn er ook mogelijkheden genoeg. Er zijn veel vaste planten uit de gemberfamilie die bij ons net wel, of net niet winterhard zijn.
Hedychium is de mooiste en meest winterharde gember plant. Deze exotische gemberplant heeft prachtige bloemen op lange stelen die een zeer aangename, ver dragende, zoete geur afgeven. De Hedychium zal uw tuin een bijzondere architecturale structuur geven. Het is een makkelijke plant die zich goed vermeerdert.
Na een maand kun je al een beetje van de wortel oogsten, maar voor het beste resultaat moet je zeker 8 tot 10 maanden wachten. Wanneer de blaadjes verwelken is het tijd om te oogsten en hebben de wortels het meeste smaak. Je kunt de hele gemberplant met een schepje of schop uitgraven.
Gember kan bloeien, maar dat is vaak niet in het eerste jaar, en rassen die voor de productie van knollen zijn bloeien vaak niet.
Gember biedt een bom van gezonde eigenschappen. Het bevat vezels en diverse vitamines en mineralen die je lichaam beschermen tegen ontstekingen. Het helpt tegen misselijkheid en menstruatiekrampen en het bevordert de opname van voedingsstoffen terwijl het anderzijds je insulinegehalte helpt te reguleren.
De meeste mensen verbouwen gember voor de wortelstokken (of wortels) die zich ondergronds ontwikkelen en de meeste smaak bevatten. Om gember te oogsten, moet je de plant helemaal opgraven of alleen een stukje wortelstok afsnijden. Na een grondige wasbeurt is de gember klaar om te worden gekookt of ingevroren.
Algemene bijwerkingen
Bij gebruik van gember, vooral in poedervorm, worden soms brandend maagzuur, maaglast, diarree en verhoogde menstruele bloeding gerapporteerd (1,2).
Gemberthee Gemberthee helpt tegen keelpijn, verstopte neus en koude rillingen. Het recept: 3 theelepeltjes geraspte gemberwortel, halve liter water, 2 eetlepels vers citroensap, 1 eetlepel honing. Laat gember en water 10 minuten sudderen in een afgedekte pot.
Gember is ook zeer geschikt om in te vriezen en blijft hierdoor nog langer houdbaar. Het handigst is om de gember eerst te snijden of te raspen voordat je het in een bakje in de vriezer zet. Hierdoor kun je elke keer precies de hoeveelheid gember pakken die je nodig hebt. Ontdooien voor gebruik is niet nodig!
Gember bereiden & bewaren
Stukken verse gember kun je in een open plastic zakje in de groentelade van de koelkast bewaren. Op deze manier blijft de gember 3 weken goed. Verse gember kun je ook invriezen in kleine porties. Gekonfijte gember en gemberpoeder kun je maanden bewaren in afgesloten potjes.
Vul de pot met potgrond en plaats de gember in het midden van de pot met de knoppen naar boven gericht. Bedek de wortel daarna met een dun laagje aarde. Geef je plant vanaf dat moment iedere dag een beetje water, totdat 'ie blaadjes krijgt. Eén keer in de maand kun je plant eventueel nog wat extra plantenvoeding geven.
Je kunt kurkuma in een pot met aarde planten en in de vensterbank houden, als je vensterbank daar (ook qua zonlicht) geschikt voor is. Kurkuma kan gedurende de zomer ook buiten in de tuin staan, maar plant de wortels dan bij voorkeur in een plantenbak en niet in de volle grond.
Knoflook kun je niet zaaien, knoflook moet je poten. De beste tijd om knoflooktenen buiten in de volle grond te poten, is het najaar. Je kunt dus knoflook planten van half september tot half november. Hoe eerder gepoot, hoe eerder je kunt oogsten.
Op gember maken supermarkten een behoorlijke winst. De prijzen waarvoor Total Produce aan de groothandel en detailhandel verkoopt, liggen rond de 13 euro per kilo.
Gember is in verschillende vormen verkrijgbaar. Verse gemberwortel, gemberpoeder (gemalen gemberwortel), als gembersaus, in het zuur en stemgember: ingemaakte gemberwortel op suikersiroop.
Gemalen gember, in de Indonesische keuken djahé genoemd, is een veelzijdige specerij met een uitgesproken smaak die je het beste kunt beschrijven als frisscherp en citrusachtig. Gemalen gember is afkomstig van de wortelstok van de gemberplant.
Djahe is gedroogde en gemalen gemberwortel en is makkelijk in gebruik. Gemalen gember (of gemberpoeder) heeft een frisse, scherpe smaak en geur. Het is een goed alternatief voor verse gember. Doordat het gedroogd is, is het bovendien een stuk langer houdbaar.