Verhoogd risico Baby's, peuters en kleuters vormen een risicogroep voor trauma. Ten eerste lopen ze in vergelijking met oudere kinderen evenveel risico op het meemaken van traumatische gebeurtenissen, maar waar het gaat om kindermishandeling is het risico groter3.
Kinderen kunnen al op babyleeftijd klachten ontwikkelen na het meemaken van traumatische gebeurtenissen. “Binnen de zorg aan het jonge kind is dit gegeven helaas nog niet genoeg bekend”, vertelt drs. Marianne Went.
Slecht slapen, heel veel huilen, onrust in het lijf: misschien maak jij je wel eens zorgen of jouw baby of kindje een trauma heeft opgelopen door een ingrijpende gebeurtenis, zoals een zware bevalling of een ziekenhuisopname.
Een sombere stemming hebben of onverschillig zijn, niet over gevoelens praten. Opeens heel prikkelbaar zijn en in woede uitbarsten; gedragsproblemen hebben. Seksueel grensoverschrijdend gedrag laten zien. Moeite hebben met sociale contacten, ook in relatie met jou als onderwijsprofessional.
Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Verband met trauma
Oorzaken zijn vaak stress door negatieve jeugdervaringen (verwaarlozing, misbruik en mishandeling; Wolf & Baglivio, 2017). Negatieve emotionaliteit als gevolg van trauma lijdt vaak tot rigide persoonlijkheidstrekken en dwang die verward kunnen worden met autisme ( Stöfsel & Mooren, 2016).
Kinderen jonger dan 7 jaar kunnen minder goed vertellen wat ze voelen. Maar er zijn wel andere signalen dat ze problemen hebben. Als de klachten na 4 weken niet minder worden, kan het een posttraumatische stressstoornis zijn (PTSS). Kinderen vanaf 7 jaar krijgen dezelfde behandeling als volwassenen.
Een trauma kan ontstaan wanneer iemand één of meerdere schokkende gebeurtenissen meemaakt, zoals een ernstig verkeersongeluk, een brand, het overlijden van een belangrijk persoon, seksueel misbruik of geweld. Een trauma ontstaat doordat de gebeurtenis(sen) niet goed verwerkt worden, geen plekje kunnen krijgen.
Preverbaal trauma is trauma dat kan ontstaan wanneer een kind nare ervaringen meemaakt op een leeftijd waarop het nog niet kan praten. Het kind kan nog geen woorden geven aan deze ervaringen maar deze nare ervaringen worden als het ware in het lijf opgeslagen.
Tekenen van hoogbegaafdheid bij baby's
Karakteristieken van hoogbegaafde baby's: Extreem waakzaam – altijd aan het observeren, al kort na de geboorte. Er is al snel sprake van oogcontact. Heeft minder slaap nodig dan de meeste baby's.
Ontwikkelingstrauma is de term die wordt gebruikt om de impact van vroege, herhalende mishandeling, verwaarlozing, verlating en nadelige ervaringen weer te geven die een kind meemaakt binnen belangrijke relaties.
Veel mensen hebben soms wel jaren last van een trauma dat in de jeugd is ontstaan. Iemand kan het langdurig verdringen, totdat er weer iets gebeurt waarbij de traumatische gebeurtenis naar boven komt.
trauma, traumatisch = Een trauma is een geestelijke en emotionele wond die niet genezen is. De oorspronkelijke verwondende situatie noemen we traumatisch of traumatiserend.
Richt je op wat kinderen wel kunnen en straal optimisme en vertrouwen uit. Benoem steeds weer welke sterke kanten en talenten je ziet bij een kind. Naast de leerkracht kan een intern begeleider, ambulant begeleider of gedragsdeskundige op school ook fungeren als steunfiguur voor een kind.
Voor het verwerken van een trauma is de steun van familie en vrienden belangrijk. Er zijn voor die persoon is belangrijk. Iemand met een traumatische ervaring verwerkt de gebeurtenis op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Iemand aanzetten om erover te praten doet meer kwaad dan goed.
Is PTSS te genezen? Ja, er zijn verschillende behandelwijzen voor PTSS. Bijvoorbeeld stapsgewijs en onder begeleiding de schokkende gebeurtenis onder ogen zien. En door gesprekken over de traumatische ervaring te voeren slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept.
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.
EMDR is niet gevaarlijk wanneer de behandeling wordt uitgevoerd door ervaren EMDR therapeuten. EMDR kan gevaarlijk zijn wanneer een onervaren begeleider het protocol niet goed opvolgt. Er kunnen dan bijvoorbeeld nieuwe trauma's bij je naar boven komen, waar je vervolgens niet de juiste nazorg voor krijgt.
Klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij een groot deel van de mensen geleidelijk over. Zij verwerken het trauma en pakken hun leven weer op. Wanneer je een PTSS hebt, heb je het trauma niet verwerkt. Je houdt klachten of krijgt jaren later ineens klachten.
NB Als het om (vage) herinneringen gaat, vertellen cliënten vaak dat ze veel aan het trauma moeten denken, maar niet dat zij specifieke concrete situaties van toen en daar steeds herbeleven. Als er geen sprake is van herbelevingen, is er ook geen sprake van een PTSS!
Ook al kunnen we bepaalde stressvolle, of traumatische momenten uit onze jeugd niet meer herinneren, dat betekent nog niet dat ze geen invloed hebben. Dat concluderen onderzoekers in een nieuwe studie gepubliceerd in het tijdschrift Developmental Science.
Bij PTSS is er echter ook sprake van herbelevingen van het trauma. Het is dan alsof iemand de traumatische ervaring opnieuw doormaakt. Herbelevingen worden meestal uitgelokt (getriggerd) door een zogenaamde 'trigger'. Dit kan gaan om subtiele dingen, zoals een geur of de klank van iemands stem.
In de psychiatrie en psychologie wordt de term trauma gebruikt wanneer iemand na een schokkende gebeurtenis blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid. De gebeurtenis is in dat geval zo ongewoon, pijnlijk, schokkend of extreem dat het niet lukt om ermee om te gaan.