De jonge bladeren van de akelei (aquilegia vulgaris, columbine) gaan in het vroege voorjaar (april, mei) in de sla.Ook de bloemen zijn eetbaar. Ze zaaien zichzelf vlotjes uit in de tuin.
Alle delen van akelei zijn heel licht giftig. Geen stress dus als je konijn er iets van heeft gegeten, maar probeer een vreetpartij te voorkomen.
Als de uitgebloeide stengels blijven staan, zaait de akelei zichzelf uit. Hierdoor ontstaat er elders in de tuin een nieuwe plant. De vaste plant wordt tussen de 40 en 80 cm hoog. Deze tuinplant laat zich heel goed combineren met andere voorjaarsbloeiers, zoals de Dicentra (gebroken hartje).
Hoe ziet de Akelei eruit? De plant zelf ziet er niet heel spectaculair uit, maar de opvallende, geknikte bloemen met de vijf opvallend gepunte kroonblaadjes en de drielobbige bladeren maken dat dubbel en dwars goed. De bloeitijd is ongeveer van april tot juli.
Aquilegia vulgaris L. Wilde akelei is te vinden op half beschaduwde, vrij voedselarme tot matig voedselrijke, vochtige, kalk- en basenrijke, humeuze zand-, zavel- , mergel- en leembodems.
Het vermeerderen van akeleien kan door scheuren in het najaar; zaaien in de nazomer in de volle grond, of in potten in het vroege voorjaar onder glas. Als je in het voorjaar zaait, houd er dan rekening mee dat veel akelei-soorten koudekiemers zijn.
Akelei doet het goed in de zon en in de halfschaduw.
Voor het oogsten van akelei zaden moeten de uitgebloeide bloemen aan de bloemstengels gelaten worden. De uitgebloeide bloemen vormen zaaddozen die geoogst kunnen worden in de maand juli. Dan zijn de zaaddozen verkleurt en de zaden helemaal rijp.
De bloeitijd van een Akelei ligt in mei en juni en de bloemen zijn rood, wit, blauw, paars, roze, geel, oranje of bruin van kleur. De kleur van de bladeren is groen, deze vaste plant is niet wintergroen en de volwassen hoogte ligt tussen de 20 centimeter en 80 centimeter.
Houd 30 - 35 cm ruimte tussen de planten aan. Buiten zaaien kan vanaf april tot eind juni. Zaai dun en oppervlakkig in een van te voren geprepareerd zaaibed met goed vochtig en losgemaakte grond. Druk de zaden voorzichtig in de grond en bedek ze met een zeer dun laagje zand of zaaigrond.
In een natuurlijke border op een zonnig plekje staat akelei prachtig! De plant zaait zichzelf uit en er ontstaan daarbij vaak allerlei kleurvarianten. De plant is tweejarig. Dat betekent dat er in het eerste jaar blaadjes worden gevormd en dat de plant in het tweede jaar bloeit en zaad vormt.
Scheuren van de planten is mogelijk, maar aangezien ze rijkelijk uitzaaien, zullen er altijd nieuwe planten de standplaats van de oude innemen. De soorten en rassen zaaien en kruisen ook onderling waardoor er na verloop van tijd een mengelmoes van kleuren en hoogtes ontstaat.
Al te vochtige grond of een plek in de wind zijn niet geschikt. Knip geregeld dode bloemen uit de planten, dan bloeien ze veel langer en komen er steeds meer bloemen aan. Laat wel een of meer uitgebloeide bloemen zitten als je wilt dat de akelei zich uitzaait.
Zowel de bladeren, bloemen, stengels en wortels van de akelei zijn giftig.
De lupine is giftig door de stof chinolizidine-alkaloïde, met name in de zaden is deze stof te vinden. Ook kan de plant een allergische reactie opwekken en inmiddels is het voor voedselproducenten verplicht te melden als er in een product lupine is verwerkt.
Waar komt de naam akelei vandaan? De naam Aquilegia komt van de Latijnse woorden aqua = water en legere = verzamelen. De bladeren van de Akelei zijn als regel (dubbel) drietallig.
Voorbeelden van inheemse planten die slakken uit de weg gaan zijn: bosanemoon, wilde akelei, zulte, vingerhoedskruid, klimop, inheemse viooltjes, inheemse varens, ooievaarsbek en kruiden als tijm, bieslook en daslook.
De plant komt oorspronkelijk voor in Europa, Noord-Amerika en sommige delen van Azië. Ook in Nederland kun je de plant in het wild tegenkomen. De bloemen hebben diverse en opvallende kleuren en drielobbige bladeren. Akeleien zijn gemakkelijke tuinplanten en er bestaan ongeveer 120 varianten van.
Akeleien zijn decoratieve planten vanaf het moment dat het jonge blad ontluikt tot laat in het najaar want ook de zaaddozen van diverse soorten zijn mooi. Zet ze in grote groepen bij elkaar. Zaaien zich makkelijk uit. Campanula, Epimedium, Geranium (nodosum), Gillenia, Hosta, Anemone, Dicentra, Digitalis, Varens.
De beste tijd om akeleien te zaaien is in augustus of september. Dat kan in de volle grond, maar ook in potten of bakken die de hele winter buiten blijven staan. Zolang je maar zorgt dat de grond vochtig blijft. Zaaien in het voorjaar kan ook.
Leg de uitgespreide zaden niet in de zon, maar op een beschaduwde, droge plek. Een kamer binnen of in de garage, waar in ieder geval wel gelucht kan worden, is de beste plek. De droogtijd is afhankelijk van de zaden, de gemiddelde droogtijd ligt tussen de drie en zes dagen.
Verplanten in september
Komt de plant op op plekken waar je hem niet wil hebben? Dan kun je hem gemakkelijk uit de grond halen. Als je dit doet in september, dan kun je de plant ook nog goed verplanten.
In Nederland en België is deze plant inheems, maar ze is er uiterst zeldzaam (alleen nog in de Ardennen). 'Wilde' akeleien in de Vlaamse en Nederlandse natuur zijn bijna met zekerheid verwilderde tuinplanten.
Een goeie bosbodem moet luchtig zijn zodat de bomen vlot kunnen wortelen, en met een zware kraan of minigraver riskeer je jouw bosgrond onherstelbaar dicht te rijden. Naast bomen plant je ook inheemse struiken aan zoals hazelaar of spork. Dit kan op een lichter plekje in het bos of aan de rand.
Wat zon betreft is de volle zon de meest ideale standplaats voor jouw Lavendel. Maar halfschaduw of een schaduw standplaats is ook geen enkel probleem. Wel moet je rekening houden met het feit dat jouw Lavendel minder uitbloeit zoals die dat wel doet in de volle zon. Ook zal de Lavendel minder bloemen bevatten.