Hoe lang kunnen we zonder slaap? Het wetenschappelijk gedocumenteerde record is 11 dagen 25 minuten. Dit record van iemand zonder slaap staat op naam van Randy Gardner. In 1964 verbleef Gardner, een middelbare scholier in San Diego, Californië, 264,4 uur (11 dagen 25 minuten) wakker.
Zelf wakker blijven
Na 48 uur nog wakker blijven is bijna onmogelijk voor je lichaam. Je hebt dan last van microslaapjes, waarbij je enkele seconden slaapt (met je ogen open!) zonder dat je het doorhebt. Maar goed ook dat je lichaam het niet lang volhoudt, want gezond is het niet.
De gevolgen van slaaptekort op de lange termijn
Ook is het mogelijk dat je gaat hallucineren. Als je echter een slaaptekort van meer dan drie dagen hebt, zijn de gevolgen ernstiger. Je immuunsysteem wordt dan namelijk zwakker en je kunt last krijgen van stemmingswisselingen.
Naast de hallucinaties, die op zich al erg genoeg zijn, kun je na 72 uur zonder slaap ook nog andere effecten verwachten. Je concentratie zal verdwijnen, net zoals je motivatie om ook maar de kleinste taken uit te voeren.
Op 28 december 1963 besloot de zeventienjarige Randy Gardner om zo lang mogelijk wakker te blijven. Hij hield dit vol tot 8 januari 1964. In totaal bleef hij elf dagen wakker: een record. Natuurlijk blijft niet ieder mens zolang wakker.
'Wanneer je twee uur slaapt zit je op het juiste moment van het circadiane ritme. In de eerste periode van dat ritme kom je in een diepe slaap terecht, en daarin breek je adenosine het snelst af. Na twee uur slaap heb je al meer dan 50 procent afgebroken.
De extra uren die je creëert door 's nachts hooguit 3 à 4 uur te slapen zijn extra waardevol. Het is namelijk geen lastige opgave om deze tijd nuttig te besteden. Omdat je veel vroeger dan normaal bent opgestaan en haast als enige wakker bent, kun je volledig ongestoord je gang gaan.
Minimaal 6,5 uur per nacht
Volgens Hamburger is een gemiddelde nachtrust van vier uur niet gezond, zeker op de lange termijn. "Al voelt iemand zich op dit moment goed genoeg bij minder dan 6,5 uur slaap, dat wil niet zeggen dat diegene geen klachten kan ontwikkelen op de lange termijn."
Het maximum ligt vermoedelijk ergens tussen de 20 en 23 uur. Dan word je onvermijdelijk wakker omdat je dorst hebt of moet plassen. Dat zijn in elk geval de recordtijden die mensen zelf rapporteren na een aantal nachten doorhalen.
In een universitaire studie ging hij na of het mogelijk is om slaaptekort in te halen (2). Hij kwam tot de conclusie dat je slaapschuld beter niet te lang laat aanslepen: een chronisch slaaptekort kun je immers niet meer volledig inhalen.
Zonder slaap kunnen we niet leven: iemand sterft eerder aan slaapgebrek dan aan honger. Gemiddeld overlijdt iemand al na 10 dagen zonder slaap. Bij honger is dat pas na enkele weken. De meeste mensen die 's nachts te weinig slapen, zijn vaak overdag slaperig en functioneren slechter op het neuro-cognitieve vlak.
Het laatste 'wakker blijven'-record staat op 11 (!) dagen in het jaar 1963. Een zeventienjarige jongen bleef in totaal 264 uur wakker.
Volgens onderzoek van het Nederlands Slaapinstituut is dit niet waar, je rust niet uit als je wakker in bed ligt. Het is bekend dat het lichaam hersteld tijdens de slaap en elke slaapfase van de slaapcyclus heeft een eigen functie.
De gevolgen van een nacht niet slapen op het lichamelijke niveau zijn erg afhankelijk van je bezigheden gedurende de nacht. Als je veel gestaan of gedanst hebt dan zul je vermoeidheid voelen in je benen en rug. Zitten kan spanningen veroorzaken in de rug, schouders en nek.
Realiseer je dat stimulerende middelen nog lang kunnen doorwerken. Speed is na 5 tot 8 uur uit je lichaam, maar voordat je in slaap valt kan het nog veel langer duren. Hoe vaker je bijneemt hoe langer het duurt voordat je kunt slapen.
Niet langer dan 8 uur slaap
Als je twee uur meer slaapt dan de voorgeschreven 6 tot 8 uur dan neemt volgens de onderzoekers de kans op een hartaanval of hartstilstand met maar liefst met 41 procent toe. En ook aan de middagdutjes kun je beter niet beginnen.
Door onze dromen kunnen we de vele prikkels van overdag verwerken en herinneringen opslaan. Daardoor worden dromen soms 'dagrestanten' genoemd. Na een nachtrust met voldoende REM-slaap kunnen we ook beter omgaan met emoties. De REM-slaap is dus belangrijk voor onze mentale gezondheid en ons emotioneel herstel.
Je lichaam slaat zijn herstelperiode over.
Wanneer je een volledige nacht overslaat, heeft je lichaam een broodnodige kans gemist om zich te ontspannen, zich op te laden en zich te herstellen. “Tijdens de nacht brengen allerlei herstelprocessen je weer in vorm voor de volgende dag”, aldus Raymann.
Slimme en succesvolle mensen zweren erbij: weinig slaap. Bill Clinton, Winston Churchill en Albert Einstein sliepen allemaal minder dan vijf uur per nacht.
Voor tieners wordt vaak nog 9 uur slaap per nacht aanbevolen, maar deze richtlijn lijkt onterecht. Hoeveel slaap een kind nodig heeft neemt af met de leeftijd. Een 10-jarige zou tussen de 9 en 9,5 uur moeten slapen, een 12-jarige 8 tot 8,5 en voor een 16-jarige is 7 uur optimaal.
Wat is de aanbevolen hoeveelheid slaap? Uit onderzoek blijkt dat de aanbevolen hoeveelheid slaap 8 uur is voor mensen van 18 tot 21 jaar en 7 uur per nacht voor volwassenen boven de 21 jaar. Volgens Volksgezondheid slaapt 90% van alle volwassen Nederlanders binnen de aanbevolen duur van 7-9 uur.
Korte powernaps verlagen het stressniveau en verhogen de productiviteit. Een langer dutje van een uur herstelt je hersencapaciteit zodat je beter in staat bent om nieuwe informatie op te slaan. Slaap werkt beter en langer dan caffeïne, dus die kop koffie als alternatief kun je ook wegwuiven.
Gemiddeld wordt de hele slaapcyclus, die ongeveer anderhalf uur duurt, zo'n 3 tot 6 keer per nacht doorlopen. De eerste 4,5 uur van je slaapcyclus is het belangrijkst. Deze periode van diepe slaap heb je nodig om overdag te kunnen functioneren, uitgaande van een normaal dag-nachtritme.