Dit betekent dat grote delen van ons land onder de zeespiegel liggen en er veel rivieren zijn. Grote rivieren zoals de Rijn en de Maas stromen door ons land naar de Noordzee. Het gevaar van overstromingen komt in Nederland vanuit de zee, maar vaker ook vanuit hoogwater in de rivieren of het breken van dijken.
"De kans dat Nederland over honderd jaar onder water staat, is verwaarloosbaar klein. Zelfs de worstcasescenario's voor zeespiegelstijging voorzien de komende honderd jaar geen stijging van meer dan 1,5 meter", vertelt Drijfhout.
We stellen namelijk strenge veiligheidseisen aan onze waterkeringen, strenger dan enig ander land ter wereld. Sinds 2017 heeft Nederland nieuwe veiligheidseisen in de wet vastgelegd en die blijven in principe gelden tot 2050, waarna ze weer geëvalueerd worden.
In het laaggelegen Nederland is bescherming tegen overstromingen van levensbelang. Door klimaatverandering en zeespiegelstijging zullen extreem hoge waterstanden vaker optreden. Het werken aan waterveiligheid is in ons land dan ook nooit klaar.
Bij een hoge zeespiegel krijg je water na zware regenval daar niet meer weggepompt." Als de zee flink stijgt, stijgt ook de waterstand in de rivieren. De kans op dijkdoorbraken wordt veel groter. Kleinhans: "Bij 2 meter zeespiegelstijging raakt dat de helft van het land, bij 5 meter het hele land.
Overstroming voorkomen
Waterkeringen (dijken, dammen, duinen, sluizen en gemalen) beschermen grote delen van Nederland tegen het water. Rijkswaterstaat en de waterschappen onderhouden en controleren deze waterkeringen. Dit staat opgeschreven in het Hoogwaterbeschermingsprogramma. De waterstanden worden altijd bewaakt.
Een hogere zeespiegel betekent een zwaardere belasting voor duinen, dijken en stormvloedkeringen.Daarnaast komt er meer zoutwater het land binnen via de kust en rivieren. Dit heet verzilting. Het is schadelijk voor de zoetwatervoorziening die we nodig hebben voor landbouw en natuur en drinkwater.
Deze gaan er van uit dat de zeespiegel maximaal 0,4 meter is gestegen in 2050 en maximaal 1 meter in 2100 (ten opzichte van 1995). Recente signalen en inzichten over een mogelijk extra versnelde zeespiegelstijging door het mogelijk afbreken van een ijskap in Antarctica zijn hierin niet meegenomen.
Dat komt onder andere doordat grote delen van Scandinavië nog steeds wat rijzen, nu het gebied bevrijd is van de druk van het ijs uit de ijstijd. Scandinavië en Nederland liggen op dezelfde continentale schol, en als Scandinavië iets omhoog wipt, duikt Nederland ietsjes naar beneden.
In 2050 wil Nederland klimaatneutraal zijn. Dat wil zeggen dat de uitstoot van broeikasgas in 2050 niet hoger is dan wat er vastgelegd wordt, netto is de uitstoot dus nul. Het kabinet geeft elk jaar inzicht in hoe het gaat met het beleid en het halen van de doelen.
De veiligheidsniveaus zijn hier nu zo hoog dat de kans dat grote delen van bedijkt Nederland overstromen, kleiner dan 1/1.250e per jaar is.
Door de opwarming van de aarde smelten de ijskappen steeds sneller. De kans op extreem weer wordt groter en de zeespiegel stijgt. Een nieuwe watersnoodramp is dus niet ondenkbaar. De meest recente klimaatmodellen voorspellen voor eind deze eeuw een mogelijke zeespiegelstijging van 100 tot 180 cm.
Uit de Flood Analyzer kunnen ook rankings worden afgeleid: de top 11 landen waar de bevolking bijvoorbeeld het meest wordt getroffen door rivieroverstromingen zijn: India, Bangladesh, China, Vietnam, Pakistan, Indonesië, Egypte, Myanmar, Afghanistan, Nigeria en Brazilië.
Wereldwijd is de zeespiegel tussen 1901 en 2010 gestegen met 17 tot 21 centimeter. Het gemiddelde tempo van zeespiegelstijging over die periode bedroeg 1.5 tot 1.9 millimeter per jaar [bron: IPCC 5e Assessment Rapport, 2013].
4% van het landoppervlak van Nederland buitendijks gebied is, buiten de dijkringen ligt en dus niet wordt beschermd door duinen, dijken, dammen en kunstwerken.
Van alle landen in Europa heeft Nederland veel wateroppervlakte: 11 procent. Finland (16 procent) en Zweden (12 procent) hebben nog net iets meer water.
Venetië: houdbaarheidsdatum 2100
Tenminste als je die hordes toeristen even wegdenkt. Door de stijging van de waterspiegel overstroomt de stad met grote regelmaat. Maar buiten dat zinkt de stad ook nog eens 1 à 2 millimeter per jaar. Waardoor de stad straks alleen nog maar in een gondel te bereiken is.
Malediven
Bijna alle eilanden bevinden zich minder dan een meter boven het zeeniveau. Langzaam maar zeker zullen bijna alle eilanden onbewoonbaar worden en verdwijnen door het stijgen van de zeespiegel door klimaatverandering. Wanneer het water nog 2 meter stijgt zullen de eilanden onderlopen.
Klimaatscenario's van het KNMI uit 2014 laten zien dat de zeespiegel in Nederland in 2100 wel een meter hoger kan staan dan nu. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gaat in haar rapport van augustus 2021 uit van een maximale wereldwijde stijging van 1 m in 2100.
In 2080 zullen wereldwijd twintig miljoen meer mensen dan nu worden bedreigd door kustoverstromingen als gevolg van bodemdaling en zeespiegelstijging. Dat stellen kennisinstituut Deltares en het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Sinds begin jaren 90 stijgt de zeespiegel voor de Nederlandse kust per jaar met 2,7 millimeter. In de zeventig jaar daarvoor ging het om een stijging van 1,7 millimeter per jaar.
26% van Nederland ligt onder de zeespiegel en 59% van Nederland is kwetsbaar voor overstromingen bij hoogwater en zware stormen. Door bodemdalingen zakt Nederland nog steeds meer en dieper onder de zeespiegel.
In het jaar 2300 is de verwachte zeespiegelstijging in het scenario waarbij de temperatuur onder de 2 graden opwarming blijft een halve meter tot 3 meter. In het scenario met een verdubbeling in de uitstoot van CO2 halverwege deze eeuw is de verwachte stijging een stuk groter, 2 tot 7 meter (figuur 1).
Recent onderzoek laat zien dat de zeespiegel op veel plaatsen niet alleen stijgt, maar dat de stijging ook een versnelling vertoont. Dit geldt vooral voor de Stille oceaan. Voor delen van de Atlantische oceaan is deze versnelling gering en voor de Noordzee is de versnelling zelfs niet-significant.