Vis kan besmet raken met ziekteverwekkers, zoals de bacteriën listeria en salmonella. Deze zijn niet met het blote oog te zien en u kunt ze niet proeven, zien of ruiken. Maar u kunt er wel ziek van worden. In rauwe vis kan ook de parasiet haringworm voorkomen.
Vooral wanneer voedsel te lang en te warm bewaard is, krijgen de bacteriën meer kans om een infectie te veroorzaken. Op rauw voedsel, zoals rauw vlees of rauw vis, zitten altijd wel bacteriën. De meeste van die bacteriën kunnen geen kwaad. Maar van sommige bacteriën kan je ziek worden.
Vis kan ook rauw worden gegeten, zoals in sushi. Het is dan wel belangrijk dat hij goed vers is. Bij hele vis is het belangrijk de ingewanden te verwijderen. Meestal kun je de vis ook laten schoonmaken door de verkoper.
Rauwe vis en rauwe schelp- en schaaldieren kunnen namelijk besmet zijn met ziekmakende bacteriën (zoals de listeriabacterie en de salmonellabacterie), virussen (zoals hepatitis A en B, rotavirus, Norwalkvirus) of met gevaarlijke parasieten (zoals de haringworm Anisakis).
Enkele uren tot 2 dagen na besmetting ontstaan heftige buikkrampen en diarree. Soms gaat dit samen met overgeven. Overgeven door verkeerd eten is meestal na een dag over. De klachten duren tussen 2 tot 9 dagen, gemiddeld 4 dagen.
Hoe weet ik of een product niet meer goed is? De vis heeft een afwijkende geur en een doffe kleur. Eet geen vis die er raar uitziet of vreemd ruikt.
De verschijnselen van een besmetting met listeria kunnen zich uiten tot 90 dagen na consumptie. Soms zijn de klachten mild zoals milde griepverschijnselen. Maar het kan ook hoge koorts, hoofdpijn, spierpijn, diarree en misselijkheid veroorzaken.
Vis kan koud of warm gerookt worden.
Kabeljauw is rijk aan veel verschillende vitamines en mineralen die allemaal een gezonde werking hebben in het lichaam. Zo bevat kabeljauw onder andere vitamine B11 (foliumzuur), vitamine B12, kalium, fosfor en magnesium. Vitamine B11, ook wel foliumzuur genoemd, is nodig voor de aanmaak van rode en witte bloedcellen.
Zeevoedsel dat je uitstekend rauw kunt eten is bijvoorbeeld zalm, tonijn, makreel, horsmakreel, griet, haring, surfmosselen en St. Jacob's schelpen. Vooral de meeste vette vis, zoals zalm, maar ook de vette variant tonijn en makreel, zijn rauw erg lekker en bevredigend.
Sashimi is in plakjes gesneden verse vis. Voor Sashimi wordt eerste klas verse zoutwatervis gebruikt. Voor sashimi wordt voornamelijk zalm, tonijn, makreel, oester, inktvis en zeebaars gebruikt. Ook Sint Jacobsschelpen zijn geschikt om als sashimi gegeten te worden.
Roofvissen zoals zwaardvis, marlijn, snoekbaars, tonijn en haai zijn ook minder veilig. Dat komt doordat roofvissen aan het eind van de voedselketen zitten en andere dioxine houdende vissen eten. Deze vissen bevat vooral veel methylkwik. Tonijn bijvoorbeeld kunt u beter niet meer dan één keer per maand eten.
Toch is de voedingswaarde van kibbeling niet enorm slecht. 100 gram kibbeling bevat zo'n 220 calorieën en maar liefst 24,5 gram eiwit en 13,8 gram vet. Daarnaast bevat deze gefrituurde snack ongeveer 13 gram koolhydraten en 1 gram vezel. Door deze hoge hoeveelheid eiwitten is kibbeling een best gezond tussendoortje.
Niet iedereen die besmet is met salmonella wordt ernstig ziek. Deze klachten bestaan meestal uit diarree, buikkrampen, misselijkheid en braken. Deze klachten gaan meestal na 3 tot 7 dagen vanzelf voorbij. Soms hebben mensen ook hoofdpijn, koorts, spierpijn en/of gewrichtspijn.
De klachten beginnen een paar uur tot meer dan 8 uur nadat u gegeten of gedronken heeft. Meestal zijn de klachten na 1 dag tot 3 dagen weer over.
De salmonellabacterie komt vooral voor in rauw vlees (met name varkensvlees en kip), eieren, rauwe melk en melkproducten, vis en garnalen. Normaal gesproken veroorzaakt het eten van besmet vlees niet direct een infectie. Pas wanneer de bacteriën zich op het voedsel hebben kunnen vermeerderen, ontstaat infectiegevaar.
In Suriname staat de gezouten kabeljauw (Klipvis) bekend als bakkeljauw.
Vrijwel elke vissoort kunt u bevroren kopen, denk aan: kabeljauw, garnalen of inktvis. Bevroren vis is hartstikke gezond en de versheid blijft goed bewaard bij bevroren vis. U kunt dus prima kiezen voor bevroren vis en het is vaak ook nog iets goedkoper dan verse vis.
Zet gebakken kabeljauw regelmatig op tafel:
Kabeljauw is ook gezond: er zit erg veel kalium, selenium, fosfor, molybdeen en jodium in (jodium komt het meest voor in kabeljauw). Jodium is belangrijk voor de schildklierhormonen. Selenium is een belangrijke antioxidant voor het lichaam.
Kabeljauw roken
Het bekendste voorbeeld hiervan is koud gerookte zalm. Toch kan je vis ook perfect warm roken. Het warm roken van vis is zelfs heel eenvoudig en het kan bovendien op een vrij snelle manier. Om kabeljauw te roken maken we in dit recept gebruik van de Oskar rookoven.
Vis invriezen
Verse vis kun je prima invriezen. Magere en matig vette vissen als schol, tarbot, kabeljauw en tong kunnen langer bewaard worden dan vette vis zoals makreel en zalm. Ons advies is om ingevroren vis maximaal 3 maanden in de vriezer te bewaren. Vries verse vis zo snel mogelijk na ontvangst in.
Eerst en vooral: bevroren vis wordt niet echt slecht.
Vette vis zoals tonijn of zalm blijft op zijn best gedurende 2 à 3 maanden. Terwijl magere vis zoals kabeljauw en tilapia perfect tot 6 maanden bewaard kan blijven.
De tijd tussen besmetting en eerste symptomen (incubatietijd) bedraagt 1 tot 91 dagen. De infectie geeft meestal weinig tot geen klachten bij personen met een normale weerstand.
De listeria-bacterie wordt gedood als een product gedurende minimaal 2 minuten verhit wordt tot 70 graden (kerntemperatuur). Kijk op de website van het Voedingscentrum hoe u besmetting met listeria kunt voorkomen via veilige bereiding van voedsel.
invasieve listeriose 8 dagen (1-67 dagen); infectie van het centraal zenuwstelsel 9 dagen (1-14 dagen); infectie tijdens de zwangerschap 27.5 dagen (17-67 dagen, maar kort bij een bacteriëmie tijdens de zwangerschap) (Goulet 2013).