Leven heeft het moeilijk als de temperatuur omhoog gaat – de grens voor dierlijk leven ligt bij ongeveer 50°C. Sommige bacteriën kunnen wel overleven bij temperaturen van boven de 100°C; één bacteriestam zelfs bij 122°C. Een beperkende factor voor leven bij hoge temperatuur is het water in levende cellen.
Als volwassene raadpleeg je best een arts als je koorts: boven de 39 °C oploopt (hoge koorts kan de hersenen en andere organen in de war sturen en beschadigen) gepaard gaat met specifieke symptomen zoals buikkrampen, branderig gevoel bij het plassen, suf en slaperig zijn, zware hoofdpijn of huiduitslag.
Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Bij -40 °C kan de huid het drie minuten redden zonder kleren. En bij -60 °C sterven de cellen onmiddellijk af. Bij -40 °C kan een mens drie minuten zonder kleren buiten lopen zonder dat het gevolgen heeft. Maar blote huid die wordt blootgesteld aan extreme kou onder -60 °C bevriest meteen, en dan sterven de cellen af.
Enorme temperatuur
De 'absolute hitte' zoals Planck die voorstelt is een gigantisch hoge temperatuur. Dat kun je moeilijk vergelijken met een warme zomerdag: De Planck-temperatuur is 1.41 x 10(^32), ofwel 141.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 graden Celsius.
39 graden is al uniek
Op 24 juli werd het 75(!) jaar oude hitterecord van Warnsveld gebroken toen het in Eindhoven39,3 graden werd. Ook dat was een barrière want nooit eerder werd er in ons land 39 graden gemeten. Tot op de dag van vandaag zijn 24, 25 en 26 juli 2019 de enige dagen geweest met maxima boven 39 graden!
Smogalarm in heel Nederland
De warmste dag ooit werd op 25 juli 2019 gemeten in Gilze-Rijen. Het werd destijds 40,7 graden. In Zeeland werd het op die dag 40,6 graden. Of we het Zeeuwse óf Nederlandse weerrecord morgen gaan verbreken, is nog even afwachten.
Koortspieken van 41°C en 42°C komen ook voor, bij koortspieken van 43°C is de situatie levensbedreigend. Erg hoge lichaamstemperaturen kunnen verschillende gevolgen hebben: Verstoring van de werking van enzymen. Celstofwisseling.
'Mijn bloed kookt' betekent dat je woedend bent. Je kunt het ook over iemand anders zeggen, bijvoorbeeld: “Zijn bloed kookt.” Dat betekent dat diegene furieus is.
In Nederland is een hittegolf een opeenvolging van in De Bilt minimaal 5 zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger), waarvan er minimaal drie tropische dagen (maximumtemperatuur 30,0 °C of hoger) zijn.
Onbetwist de heetste plek op onze aardbol is de Dasht-e Lut woestijn in Iran. Hier werd ooit een record temperatuur gemeten van 70,7°C. Leven is er niet, zelfs bacteriën houden het hier voor gezien op deze een na droogste plek op aarde (alleen delen van de Atacama-woestijn in Chili zijn droger).
4°C is de ideale temperatuur voor de koelkast. 80% van de respondenten weet niet dat 4°C de ideale temperatuur is. Vooral vlees is bij die temperatuur het langst veilig houdbaar. Met name bij kip kan het aantal ziekmakende bacteriën, zoals listeria, ook bij temperaturen boven 4°C al langzaam toenemen.
Het bleek, dat bij alle drie groepen van temperatuurbepaling de huid van het voorhoofd het hoogst is, namelijk gemiddeld 35°.
Stijgt de lichaamstemperatuur tot 40-41 graden Celsius dan is de situatie levensbedreigend: Afbraak van spierweefsel. Bloedstolling door het hele lichaam. Verslechterd functioneren van nieren en lever.
Koorts kan dus een natuurlijk beschermingsmechanisme zijn. Heel hoge koorts kan echter schade veroorzaken of ons zeer onbehaaglijk doen voelen. Als de lichaamstemperatuur boven de 42 °C stijgt, leidt deze tot de dood door denaturatie van eiwitten (proteïnen).
Het is niet nodig de koorts te verlagen met medicijnen. Als u zich ziek voelt of pijn heeft, kunt u paracetamol nemen. Na een halfuur gaat het dan vaak wat beter. Dat komt doordat paracetamol de pijn wegneemt.
Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. Zolang het lichaam de warmte kwijt kan, komt de temperatuur zelden tot boven de 41 graden.
Kleur van bloed
Zuurstofrijk bloed is helderrood, zuurstofarm bloed is donkerrood. In je lichaam is de kleur van je bloed dus niet overal hetzelfde. Het bloed in aderen stroomt onder enkele lagen weefsel, hierdoor lijkt het bloed donkerder. Aderen ogen daarom niet rood, maar soms blauw.
Record hoogste temperatuur
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen.
Raadpleeg een arts als de lichaamstemperatuur meer dan 39°C bedraagt.
Hevige koortsaanvallen kunnen acute stoornissen veroorzaken in het hartritme of in de werking van de hersenen. Zeker bij (oudere) mensen met cardiovasculaire problemen vormt dit een risico. In het ergste geval treedt een epilepsieaanval op, of een acuut hartfalen.
De normale lichaamstemperatuur van een gezond mens varieert tussen de 35,5 en de 37,5 graden Celsius. Toch krijg je bij een lichaamstemperatuur van 36 °C al een rillerig gevoel. Bij onderkoeling is de lichaamstemperatuur te laag.
Siberisch koud
De koudste plek op aarde waar mensen wonen, is het noordoosten van Siberië. Daar staat het kouderecord op 67,8 graden onder nul. De laatste keer dat die temperatuur werd gemeten was in 1933.
De laatste jaren maken we de ene na de andere warme zomer mee, maar topzomer in ruim honderd jaar is nog steeds die van 1947. In De Bilt kwam de gemiddelde temperatuur uit op 18,7 graden tegen 16,6 normaal (gemiddeld over 1971-2000).
Op 26 januari 1942 kwam het kwik in De Bilt niet hoger dan min 11,2 graden en de nacht die volgde koelde het af tot min 24,8 graden, de laagste standen ooit op het hoofdstation van het KNMI gemeten. Op 27 januari 1942 registreerde Winterswijk min 27,4 graden, de laagste temperatuur van de eeuw in ons land.