Op officiële waarneemstations wordt zowel op anderhalve meter als op 10 centimeter boven de grond de temperatuur gemeten. Komt het op 10 centimeter hoogte tot vorst dan noemen we dit 'nachtvorst' of 'vorst aan de grond'. Vorst aan de grond komt veel vaker voor dan vorst op anderhalve meter.
Er bestaan verschillende gradaties vorst: lichte vorst (-0,1/-5,0 graden), matige vorst (-5.1/-10,0 graden), strenge vorst (-10,1/-15.0 graden)
0 graden Celsius komt overeen met 32 graden Fahrenheit. Als je 32 deelt door twee, bekom je 16 graden Fahrenheit ofte MIN 9 graden Celsius. Maar 0 graden Celsius komt ook overeen met 273 K (Kelvin). De temperatuurschaal van Kelvin vertrekt van het absolute nulpunt, -273 graden Celsius.
Hoe diep de vorst in de bodem dringt, hangt uiteraard van de temperatuur af, maar ook en vooral van de hoeveelheid water in de bodem. Hoe natter de grond, hoe dieper deze bevriest. Vandaar dat in zuidelijk Flevoland gedurende de vorstperiode in januari de laag bevroren grond varieerde van 12 tot 20 centimeter.
Om te kunnen bevriezen, moeten watermoleculen ergens een beginnetje van een ijskristal maken. In superschoon water gaat dat heel moeilijk, en dat bevriest daarom pas rond de min 40 graden (het smelt altijd bij nul graden). Water dat bij temperaturen onder het vriespunt nog vloeibaar is, wordt onderkoeld water genoemd.
de verzamelbuis: onder invloed van het antidiuretisch hormoon ADH kan hier de urine nog sterker worden geconcentreerd. De urine eindigt in de urineblaas, waarna het kan worden geloosd.
Zeewater kan weldegelijk bevriezen. Maar het vriespunt van zeewater ligt lager: door het zout bevriest het pas op -1,9°C. En water krijgt een grotere dichtheid bij afkoeling. Het koude water zakt dus naar de diepte en het warmere water zal dan naar boven opstijgen en het koude water weer aanvullen.
In het Russische dorp Ojmjakon - het koudste dorp ter wereld - zijn ze wel wat gewend, maar de kou is daar nu zo extreem dat zelfs een thermometer die er speciaal voor toeristen was geplaatst het begeven heeft. De laagste temperatuur ooit gemeten in Ojmjakon is -67,7 graden Celsius. Dat record stamt uit 1933.
De vorstgrens is minimaal 600 mm beneden het maaiveld, maar vaak wordt 800 mm aangehouden.
De vorstgrens zit op 60 tot 65 cm. Dieper komt de vorst niet in Nederland.
Kou kan fatale gevolgen hebben. Bij -40 °C kan de huid het drie minuten redden zonder kleren. En bij -60 °C sterven de cellen onmiddellijk af. Bij -40 °C kan een mens drie minuten zonder kleren buiten lopen zonder dat het gevolgen heeft.
Deze begint bij de 'absoluut' laagste temperatuur, 0 kelvin (-273,15°C). Op het nulpunt staan alle deeltjes in een gas helemaal stil. Omdat de beweging van deeltjes gerelateerd is aan temperatuur, zou niets kouder kunnen zijn dan 0 kelvin.
Kelvin: absolute temperatuur
De absolute temperatuurschaal heeft stappen van dezelfde grootte als de Celsiusschaal, maar legt het nulpunt bij het absolute nulpunt, dat wil zeggen dat een temperatuur uitgedrukt in kelvin niet negatief kan zijn. Het absolute nulpunt ligt ongeveer bij −273,15 °C, dit is dus nul kelvin.
Dooi houdt de toestand in wanneer de luchttemperatuur - vlak na een vorstperiode - boven nul komt. Het begrip wordt alleen gebruikt tot ongeveer één etmaal na het einde van de vorst. Eventueel wordt de dag daarna nog gesproken van aanhoudende- of doorzettende dooi.
Kwik blijft niet aan de glaswand hangen en heeft een groot temperatuurbereik. Kwik bevriest bij -38,9 °C en kookt pas bij 356,9 °C.
Een ijsdag is een dag waarop het de hele dag blijft vriezen. Ook de hoogste temperatuur van het hele etmaal ligt op een ijsdag dus onder nul.
Wil je de waterleiding tegen vorst beschermen dan dien je de geul minimaal 80 cm diep te graven. Een andere mogelijkheid is de waterleiding te ommantelen met een bekisting met isolatiemateriaal. Ook is het mogelijk de leiding van een warmtelint te voorzien.
De officiele vorstgrens die met leidingen wordt aangehouden is 60 cm. diep, maar in de praktijk is dat 40 cm, maar opnieuw afhankelijk van de situatie. Bij meer isoleren, zal de leiding niet zo snel bevriezen, of het moet nog harder gaan vriezen.
Wanneer de temperatuur in je woning onder de 7 graden daalt, kunnen buizen of leidingen die in een zolderruimte of berging zijn gemonteerd bevriezen.
Warme zomer en langetermijnvoorspellingen
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
Dieper in de aarde neemt de temperatuur gestaag toe, met gemiddeld zo'n 30C per 1000m en op sommige plaatsen is dat nog veel meer (Ijsland).
De zomer van 2022 telde in De Bilt maar liefst 81 warme dagen met maxima van 20 graden of meer. Normaal zijn dit er 64. Recordhouder blijft 2003 met 83 warme dagen. Het aantal zomerse dagen (25 graden of meer) kwam uit op 28 in De Bilt, waar 23 normaal is.
Terwijl zoet water bij 0°C in ijs wordt omgezet, bevriest zeewater met een zout- gehalte als dat van de Noordzee (ongeveer 35 gram zout per liter water) pas bij een watertemperatuur van -1,8 tot -2°C. De kans dat het Noordzeewater aan onze kust bevriest is overigens bijzonder klein.
Als je je diepvriezer niet opent tijdens het proces, moet je rekenen op zo'n drie uur. Moet je in de tussentijd wel in de vriezer zijn, dan neemt het wat meer tijd in beslag.
Hoe meer zout het water bevat hoe langer het duurt voordat het stolpunt wordt bereikt. Zeewater bevriest pas bij gemiddeld -1.9 graden. Zoet water – dat nooit geheel schoon is – heeft ook een stolpunt dat iets lager ligt dan 0,0 graden Celsius, bijv. bij -0,2.